വിധവ നടത്തിയ വിപ്ലവം

ആഭ്യന്തര മന്ത്രിയെ പാർട്ടി കൊന്നു

ഹംഗറിയിലെ കമ്യൂണിസ്റ്റ് ക്രൂരതയ്ക്ക് എതിരായ പോരാട്ടവും അതിനെതിരെ നടന്ന ജന വിപ്ലവവും ഒരു വിധവയുടെ കണ്ണീരിൽ കുതിർന്ന പ്രതിരോധവുമായി ബന്ധപ്പെട്ടിരിക്കുന്നു.ഒരു കാലത്ത് പാർട്ടിയിലെ കരുത്തരായ ദമ്പതിമാരായിരുന്നു,ലാസ്ലോ റൈക്കും ഭാര്യ ജൂലിയയും.നാൽപതാം വയസ്സിലാണ്,ആഭ്യന്തര മന്ത്രിയായ റൈക്കിനെ പാർട്ടി ഉന്മൂലനം ചെയ്‌തത്‌.ദുഃഖം മനുഷ്യർക്ക് എല്ലാം മനസ്സിലാകുന്ന ഭാഷ ആയതിനാൽ,പിൽക്കാലത്ത് ഭർത്താവിന് മാന്യമായ ശവമടക്ക് അവർ പാർട്ടിയിൽ നിന്ന് പിടിച്ചു വാങ്ങി.കേരളത്തിൽ വിഖ്യാതനായ നോവലിസ്റ്റ് മിലൻ കുന്ദേര പറഞ്ഞത്,കമ്യൂണിസത്തിന് എതിരായ പോരാട്ടം,മറവിക്ക് എതിരായ പോരാട്ടം ആണെന്നാണ്;അത് നടത്തേണ്ടത്,ഓർമ്മയുടെ കരുത്ത് കൊണ്ടാണ്.

സോവിയറ്റ് ഉപഗ്രഹ രാജ്യങ്ങളിൽ ഏറ്റവും കൂടുതൽ ഉന്മൂലനങ്ങൾ കമ്മ്യൂണിസ്റ്റ് പാർട്ടി നടത്തിയ രാജ്യമാണ് ഹംഗറി;ചെക്കോസ്‌കോവാക്യയിലെ പാർട്ടി ഉന്മൂലനങ്ങൾ നടപ്പാക്കിയത്,1949 ൽ ഹംഗറി ആഭ്യന്തര,വിദേശ മന്ത്രി ആയിരുന്ന ലാസ്ലോ റൈക്കിനെ ( Lazlo  Rajk ) പാർട്ടി ജനറൽ സെക്രട്ടറി മത്യാസ് റാക്കോസി കൊന്നത് മാതൃക ആക്കിയാണ്.റാക്കോസിക്ക് മാതൃക സ്റ്റാലിൻ ആയിരുന്നു.ഒരാളെ പിടിച്ച് വിരുദ്ധൻ എന്ന് മുദ്ര കുത്തുക;നിഴൽ വിചാരണ ചെയ്‌ത്‌ കഴിവതും അന്ന് തന്നെ കൊല്ലുക.ജനറൽ സെക്രട്ടറിക്ക് കഴിവ് കൊണ്ട് ഭീഷണി ആകുന്നവനായിരിക്കും മിക്കവാറും ജീവൻ പോകുക.

റൈക് ( 1909 -1949 ) നല്ല സംഘാടകൻ ആയിരുന്നു;അയാളാണ് കെ ജി ബി മാതൃകയിൽ രാജ്യ രക്ഷാ അതോറിട്ടി ( എ വി എച്ച് ) ഉണ്ടാക്കിയത്.ജർമൻ പാരമ്പര്യമുള്ള കുടുംബത്തിലെ 11 മക്കളിൽ ഒൻപതാമൻ.രാഷ്ട്രീയ കാരണങ്ങളാൽ കോളജിൽ നിന്ന് പുറത്താക്കി,കെട്ടിട നിർമാണ തൊഴിലാളി ആയി.1936 ലെ സ്‌പാനിഷ്‌ ആഭ്യന്തര യുദ്ധത്തിൽ ഐക്യമുന്നണിയുടെ ഭാഗമായി പങ്കെടുത്തു.പതിമൂന്നാം ഇൻറർനാഷനൽ ബ്രിഗേഡിൽ റാക്കോസി ബറ്റാലിയൻ കമ്മിസാർ ആയിരുന്നു.റിപ്പബ്ലിക്കൻ സ്പെയിൻ വീണപ്പോൾ ഫ്രാൻസിൽ തടവുകാരനായി 1941 ൽ ഹംഗറിയിൽ തിരിച്ചെത്തി,അണ്ടർ ഗ്രൗണ്ട് പാർട്ടി സെക്രട്ടറി ആയി.അതിൻറെ സി സി അംഗം.1944 ൽ വലതു പക്ഷ,നാസി അനുകൂല ആരോ ക്രോസ് പാർട്ടി അയാളെ അറസ്റ്റ് ചെയ്‌ത്‌ സോപോറോൻ കോനിട ജയിലിൽ കൊല്ലാൻ കൊണ്ട് പോയി.ഫാഷിസ്റ്റ് അണ്ടർ സെക്രട്ടറിയായ ജ്യേഷ്ഠൻ എൻഡ്രെ ഇടപെട്ട് രക്ഷിച്ചു.1945 -46 ൽ ദേശീയ കൗൺസിൽ അംഗമായിരുന്നു.

ലാസ്ലോ റൈക് 

ആഭ്യന്തര മന്ത്രിയായത് 1946 മാർച്ചിലെ മുന്നണി സർക്കാരിൽ.പാർട്ടിക്ക് അയാൾ സ്വകാര്യ ആർമിയുണ്ടാക്കി.രഹസ്യ പൊലീസിനെ സംഘടിപ്പിച്ചു.ഫാഷിസത്തിന് എതിരായ നീക്കം എന്ന പേരിൽ മത സംഘടനകൾ,ദേശീയ സംഘടനകൾ എന്നിവയെ നിരോധിച്ചു.ഇവ 1500 എണ്ണം വരുമായിരുന്നു.നിഴൽ വിചാരണകൾ തുടങ്ങിയതും അയാൾ തന്നെ.1948 -49 ലാണ് വിദേശ കാര്യം ഏറ്റത്.തൻറെ അധികാരത്തിന്  ഭീഷണി എന്ന് കണ്ടാണ് റാക്കോസി,ആഭ്യന്തരത്തിൽ നിന്ന് നിന്ന് നീക്കിയത്.1949 മെയ് 30 ന് വ്യാജ കുറ്റങ്ങൾ ചാർത്തി അറസ്റ്റ് ചെയ്‌തു.ടിറ്റോ,ഹോർത്തി,സാമ്രാജ്യത്വം എന്നിവയുടെ ചങ്ങലക്കിട്ട പട്ടി എന്ന് അയാളെ പാർട്ടി വിളിച്ചു.1919 ൽ ചെറിയ കാലം സോവിയറ്റ് ഹംഗേറിയൻ റിപ്പബ്ലിക്ക് നില നിന്നപ്പോൾ അതിന് സ്വാധീനം ഇല്ലാത്ത നഗരങ്ങളിൽ ജൂതർ അല്ലാത്തവരെ കൊന്നൊടുക്കിയ അഡ്‌മിറലും റീജന്റും ആയിരുന്നു,ഹോർത്തി.

മുതലാളിത്തം തിരിച്ചു കൊണ്ട് വരാൻ ടിറ്റോയുടെ ചാരനായി എന്നാരോപിച്ച് റൈകിനെ വിചാരണ ചെയ്‌തു.കുറ്റം സമ്മതിച്ചാൽ വിടാം എന്ന് വാഗ്‌ദാനം നൽകി.സ്റ്റാലിൻ ചാരനെ അയച്ച് റാക്കോസിക്കൊപ്പം നിന്ന് വിചാരണ ഏകോപിപ്പിച്ചു.സെപ്റ്റംബർ 16 മുതൽ 24 വരെ ബുഡാപെസ്റ്റ് മെറ്റൽ എന്ജിനീറിംഗ് ട്രേഡ് യൂണിയൻ ഹാളിൽ ആയിരുന്നു വിചാരണ.അയാൾക്കൊപ്പം ഏഴ് സഹായികൾ കൂടി ഉണ്ടായിരുന്നു.റൈക്,ഡോക്റ്റർമാരായ റ്റിബോർ സോണിൽ,ആൻഡ്രസ് സലായ് എന്നിവരെ വധശിക്ഷയ്ക്ക് വിധിച്ചു.റൈകിനെ ഒക്ടോബർ 15 ന് തൂക്കിക്കൊന്നു.ദേശീയ അസംബ്ലി അംഗമായിരുന്നു,റ്റിബോർ.സലായ് സർക്കാർ ഉദ്യോഗസ്ഥനും.ലഫ്റ്റനൻറ് ജനറൽ ജിയോർഗി പാൽഫി,കേണൽ ബേല കൊറോണ്ടി എന്നിവരുടെ ശിക്ഷ പട്ടാളക്കോടതിക്ക് വിട്ട് വെടി വച്ച് കൊന്നു.കേസിൽ റൈകിനെ വിചാരണ ചെയ്‌തത്‌,പിൽക്കാലം പ്രധാന മന്ത്രി ആയ ജാനോസ് കാദർ ആയിരുന്നു.

സ്റ്റാലിനും യൂഗോസ്ലാവ് നേതാവ് ടിറ്റോയും 1948 ൽ പിരിഞ്ഞിരുന്നു.റൈക്കിനുള്ള ശിക്ഷ സ്റ്റാലിന്റെ ടിറ്റോ വിരുദ്ധ ഉന്മൂലനങ്ങൾക്ക് തുടക്കമിട്ടു.ഹംഗറിയിലെ മറ്റ് പാർട്ടികളുടെ മരണ മണിയും മുഴങ്ങി.ഉന്മൂലനത്തിൻറെ പ്രത്യാഘാതം മൂലധന വരവ് നിന്നു എന്നതാണ്.സാമ്പത്തിക രംഗം താറുമാറായി.ബുദ്ധിജീവികളെ കൈത്തൊഴിലിന് നിയോഗിച്ചു.

അമേരിക്കൻ നാടക കൃത്ത് റോബർട്ട് ആർഡ്രിയുടെ നാടകം,Shadow of Heroes ഈ വിചാരണയും തുടർന്നുള്ള രാഷ്‍ട്രീയവും ചർച്ച ചെയ്യുന്നു.നാടകത്തിൻറെ അവതരണം,സോവിയറ്റ് കസ്റ്റഡിയിൽ നിന്ന് റൈകിന്റെ ഭാര്യ ജൂലിയയെയും മകനെയും മോചിപ്പിക്കാൻ സഹായിച്ചു.1958 ഒക്ടോബർ ഏഴിന് ലണ്ടനിലെ പിക്കാഡില്ലി തിയറ്ററിലാണ് ആദ്യം അവതരിപ്പിച്ചത്.1944 ൽ തുടങ്ങുന്ന നാടകം രണ്ടാം ലോകയുദ്ധത്തിൽ പിടിയിലാകുന്ന ഇരുവരും ബെൽസൺ കോൺസൻട്രേഷൻ ക്യാമ്പിൽ എത്തുന്നു.

രണ്ടാം അങ്കം റൈക് ആഭ്യന്തര മന്ത്രിയായ 1949 ലാണ്.എല്ലാ മന്ത്രിമാർക്കും ഉന്നത ഉദ്യോഗസ്ഥർക്കും നൽകിയ തരം ആഡംബര വസതി റൈക് നിരസിക്കുമ്പോൾ അയാൾ സഹപ്രവർത്തകരുമായി സംഘർഷത്തിൽ ആകുന്നു.അയാളുടെ നിരാസം അവരെ ലളിത ജീവിതം വേണ്ടെന്നു വച്ച ധൂർത്തരായി സമൂഹം കാണുമെന്ന പേടിയാണ് എതിരാളികൾക്ക്.ജൂലിയയുടെ പ്രസവ ശേഷം അയാൾ ആ വീട് സ്വീകരിക്കുന്നു.എങ്കിലും അറസ്റ്റിലാകുന്നു;മൂന്ന് ദിവസത്തിന് ശേഷം ജൂലിയയും അറസ്റ്റിൽ.

ആറാഴ്ച കഴിഞ്ഞാണ് മൂന്നാം അങ്കം.കൃത്രിമ കുറ്റ സമ്മതത്തിൽ അയാൾ ഒപ്പ് വയ്ക്കുന്നില്ല.അടുത്ത സുഹൃത്ത് ജാനോസ് കാദർ എത്തുന്നു.അയാൾ വാർത്താ വിനിമയ മന്ത്രിയാണ്.കുറ്റ സമ്മതത്തിൽ ഒപ്പിട്ടാൽ ഭാര്യയ്ക്കും കുഞ്ഞിനുമൊപ്പം സോവിയറ്റ് യൂണിയനിൽ കഴിയാമെന്ന് അയാൾ വിശ്വസിപ്പിക്കുന്നു.അത് ഒപ്പിട്ട റൈകിനെ തൂക്കി കൊല്ലുന്നു.
അടുത്ത അങ്കത്തിൽ,മോചിപ്പിക്കപ്പെട്ട ജൂലിയയോട്,താനാണ് റൈകിനെ ഒറ്റിയതെന്ന് കാദർ കുമ്പസാരിക്കുന്നു.അത് പാർട്ടിയുടെ നന്മയ്ക്കായിരുന്നുവെന്ന് അയാൾ പറയുന്നു.ക്രൂഷ്ചേവ് സ്റ്റാലിനെ നിരാകരിച്ച ശേഷം റൈകിന്റെ പുനരധിവാസം പ്രഖ്യാപിച്ചപ്പോൾ ജൂലിയ ഭർത്താവിന് ദേശീയ സംസ്‌കാരം ആവശ്യപ്പെടുന്നു;അത് അനുവദിക്കുന്നു.ആ സംഭവം പരസ്യമാക്കേണ്ടതില്ല എന്ന് സർക്കാർ തീരുമാനിക്കുന്നു.എന്നിട്ടും ലക്ഷങ്ങൾ പങ്കെടുത്ത ശവസംസ്‌കാര ചടങ്ങ്,കമ്മ്യൂണിസ്റ്റ് സർക്കാരിന് എതിരെ ജന വിപ്ലവത്തിന് പ്രേരണയാകുകയാണ്.ജന വിപ്ലവം വഴി വരുന്ന ഇoറെ നാഗി സർക്കാരിൻറെ കാലത്ത് ജൂലിയ സുരക്ഷിതയാണ് എന്ന് കരുതുന്നു -അങ്ങനെയല്ല,സോവിയറ്റ് ഭീഷണി വരുമെന്ന് സുഹൃത്തുക്കൾ മുന്നറിയിപ്പ് നൽകുന്നു.നാഗിയെ നീക്കി കാദറെ സോവിയറ്റ് യൂണിയൻ അവരോധിക്കുമ്പോൾ,അവർ യൂഗോസ്ലാവ് എംബസിയിൽ അഭയം തേടുകയാണ്.കാദർ അഭയം തേടിയവരെ സംരക്ഷിക്കുമെന്ന് ഉറപ്പ് നൽകുമ്പോൾ അവർ പുറത്തു വരുന്നു;പൊലീസ് പിടി കൂടി ജൂലിയ സോവിയറ്റ് കസ്റ്റഡിയിൽ ആകുമ്പോൾ നാടകം തീരുന്നു.

ജൂലിയയും മകനും സംസ്‌കാര ചടങ്ങിൽ ,1956 

കമ്മ്യൂണിസ്റ്റ് തൊഴിലാളി കുടുംബത്തിൽ നിന്നാണ് ജൂലിയ ( 1914 -1981 ) വന്നത്. പാർട്ടി വനിതാ വിഭാഗത്തിൽ പ്രവർത്തക ആയിരുന്നു.റൈകിന്റെ വിരുദ്ധ നയങ്ങളെ തുണച്ചതിന് അവർക്ക് അഞ്ചു കൊല്ലം ശിക്ഷ കിട്ടി.ജൂലിയ ഫോൾഡി എന്ന പേരിൽ ജനിച്ച അവരെ തടവിൽ നിന്ന് പാർട്ടി വിട്ടത് മിസിസ് ലാസ്ലോൺ ഗ്യോർക് ( Laszlone Gyork ) എന്ന പേരിലായിരുന്നു.മകൻറെ പേരും മാറ്റിയിരുന്നു -ചരിത്രത്തിൽ നിന്ന് ലാസ്ലോ റൈകിനെ തുടച്ചു നീക്കാൻ.ടി പി ചന്ദ്രശേഖരൻറെ വിധവ രമയെപ്പോലെ അസാമാന്യ കരുത്തുമായി അവർ പ്രതിസന്ധികളിൽ നിന്നു.1956 നവംബർ നാലിന് സോവിയറ്റ് ടാങ്കുകൾ ഹംഗറി വളഞ്ഞപ്പോൾ നാഗിക്കൊപ്പം അവർ യൂഗോസ്ലാവ് എംബസിയിൽ അഭയം തേടി;കൂട്ടത്തിൽ,സാംസ്‌കാരിക മന്ത്രി ആയിരുന്ന  സൈദ്ധാന്തികൻ ലൂക്കാച്ചും ഉണ്ടായിരുന്നു.റൊമാനിയയിലാണ് രണ്ടു കൊല്ലം സോവിയറ്റ് യൂണിയൻ ഇവരെ തടവിലിട്ടത്.അവിടന്ന് ജൂലിയ റൈക് ആയി തന്നെ മടങ്ങി.1958 ന് ശേഷം കരുത്തയായി നിന്ന് ബുദ്ധിജീവികൾക്ക് വേണ്ടിയും വേട്ടയാടപ്പെടുന്നവർക്ക് വേണ്ടിയും അവർ പാർട്ടി നേതൃത്വത്തോട് കലഹിച്ചു.ഹംഗറിയിലെ ആദ്യ സന്നദ്ധ സംഘടന അവരുടേതായിരുന്നു.ഭർത്താവിൻറെ ജീവന് കിട്ടിയ നഷ്ട പരിഹാരം മിടുക്കരായ സർവകലാശാലാ വിദ്യാർത്ഥികളെ പഠിപ്പിക്കാൻ ഉപയോഗിച്ചു.

സ്റ്റാലിന്റെ മരണശേഷം 1956 ൽ റൈക് പുനരധിവസിപ്പിക്കപ്പെട്ടു.പുനരധിവാസ പ്രഭാഷണം റാക്കോസിക്ക് വിനയായി.റൈകിനെ വക വരുത്തിയാണ് അയാൾ മറ്റ് ഉന്മൂലനങ്ങൾ നടത്തിയത്;റൈകിന്റേത് തെറ്റെങ്കിൽ മറ്റുള്ളവയും തെറ്റെന്ന് വന്നു.1956 ഒക്ടോബർ ആറിന് റൈകിനെ വീണ്ടും ശവമടക്കിയപ്പോൾ രണ്ടര ലക്ഷം   പേർ പങ്കെടുത്തു.ഈ സംഭവം ഹംഗറിയിലെ ജന വിപ്ലവത്തിന് വഴി വച്ചു.
അതിന് മുൻപ് ജൂണിൽ സോവിയറ്റ് പി ബി നിർദേശ പ്രകാരം റാക്കോസിയെ ജനറൽ സെക്രട്ടറി സ്ഥാനത്തു നിന്ന് നീക്കി.
ജയിൽ വളപ്പിനു പുറത്ത് ഭർത്താവിനെ മാന്യമായി അടക്കാൻ പ്രചാരണം നടത്തിയ ജൂലിയ 1956 ജൂൺ 18 ന് പാർട്ടിയുടെ തെറ്റുകളെ ഒരു പ്രസംഗത്തിൽ ചോദ്യം ചെയ്‌തു.1949 ന് ശേഷം ആദ്യമായി നടത്തുന്ന പ്രസംഗത്തിന് അവർ എഴുന്നേറ്റപ്പോൾ 10 മിനിറ്റ് ജനം കരഘോഷം മുഴക്കി.അവർ ചോദിച്ചു:

How is it possible that the reactionaries saw what the comrades failed to see? Where is the error in the system that allowed [people] not only to make mistakes, but also to commit grave crimes? Where is this error, which still exists? I must say that the people who now want to rehabilitate [the victims] are the same ones who sentenced them, who murdered them, and who sent them to the gallows.
വരട്ടുവാദികൾക്ക് കാണാൻ കഴിയുന്നത്,സഖാക്കൾക്ക് കാണാൻ കഴിയാത്തത് എന്ത് കൊണ്ടാണ് ? തെറ്റുകൾ മാത്രമല്ല,ഭീകരമായ ക്രൂരതകൾ  നടത്താൻ കഴിയുന്ന പിശക് പാർട്ടി സംവിധാനത്തിൽ എങ്ങനെ വന്നു ? ഇപ്പോഴും നിൽക്കുന്ന ഈ പിശക് എവിടെയാണ് ? ശിക്ഷിച്ചവർ തന്നെയാണ് ,കൊന്നവർ തന്നെയാണ് ,തൂക്കുമരത്തിലേക്ക് അയച്ചവർ തന്നെയാണ്  ഇപ്പോൾ പുനരധിവസിപ്പിക്കുന്നത്.

ജൂലിയയുടെ വാക്കുകൾ സോഫോക്ലിസിൻറെ ആന്റിഗണി  നാടകത്തിൽ, സഹോദരന്മാരുടെ മാന്യമായ ശവമടക്കിനു വേണ്ടി,ഈഡിപ്പസിൻറെ മകൾ ആന്റിഗണി ക്രയോൺ രാജാവിനോട് നടത്തിയ പോരാട്ടത്തെ ഓർമിപ്പിക്കുന്നു.സഹോദരന്മാർ എലിയോക്ലിസും പോളിനീസസും യുദ്ധത്തിൽ കൊല്ലപ്പെട്ടു.ക്രയോൺ,എലിയോക്ലിസിനെ മാത്രം അടക്കി,പോളിനീസസിന്റെ ജഡം വെറുതെ തള്ളാൻ ഉത്തരവിട്ടു.അതിനെയാണ് ആന്റിഗണി ചോദ്യം ചെയ്‌തത്‌.അപ്പോൾ പ്രവാചകനായ തൈറേഷ്യസ്, രാജാവിനോട് ചോദിച്ചു:

Never stab the fighter when he is down;
Where is the glory killing the dead twice over ?

വീണു കിടക്കുന്ന പോരാളിയെ കുത്തരുത്;മരിച്ചവനെ കൊല്ലുന്നതിൽ എന്ത് മഹത്വമാണ്?
രാവണൻ കൊല്ലപ്പെട്ടപ്പോൾ,അയാൾക്ക് ഒരു ചക്രവർത്തിക്ക് ചേർന്ന ശവദാഹം നൽകാനാണ്,ശ്രീരാമൻ പറഞ്ഞത്.കമ്മ്യൂണിസത്തിൽ,കൊന്നു കഴിഞ്ഞാലും,പോരാളിയെ 'കുലം കുത്തി' എന്ന് വിളിക്കും.

റൈക്കിന്റേയും ജൂലിയയുടെയും മകൻ ലാസ്ലോ റൈക് ജൂനിയർ 1990 ൽ ലിബറൽ പാർട്ടി സ്ഥാപക അംഗമെന്ന നിലയിൽ എം പി ആയി;ബുഡാപെസ്റ്റിൽ ഫിലിം ആർകിടെക്ച്ചർ പഠിപ്പിക്കുന്നു.

റാക്കോസി ( 1892 -1971 ) എക്കാലവും സ്റ്റാലിന്റെ പാവ ആയിരുന്നു.ആയിരക്കണക്കിന് ആളുകളെ അയാൾ കൊന്നൊടുക്കി.അയാളും ജൂതനായിരുന്നു.ഇന്നത്തെ സെർബിയയിൽ പല ചരക്ക് കച്ചവടക്കാരൻറെ എട്ടു മക്കളിൽ മൂത്തവൻ.സഹോദരൻ ഫെറൻസ് പാർട്ടിയിൽ ഉണ്ടായിരുന്നു എന്ന് മാത്രമല്ല,മത്യാസ് റാക്കോസി സ്റ്റീൽ ആൻഡ് മെറ്റൽ വർക്‌സ് ജനറൽ മാനേജരുമായിരുന്നു.ജനറൽ സെക്രട്ടറി ജീവിച്ചിരിക്കെ തന്നെ സ്ഥാപനങ്ങൾക്ക് സ്വന്തം പേരിടുന്നത്,വിനയം കൊണ്ടായിരിക്കും !

റാക്കോസി ഹാംബർഗിലും ലണ്ടനിലും പഠിച്ച നല്ല വിദ്യാർത്ഥി ആയിരുന്നു.ആദ്യ ലോകയുദ്ധത്തിൽ തടവുകാരനായി റഷ്യക്കാർ പിടിച്ചിരുന്നു.തിരിച്ചെത്തി ബേല കുൻ നയിച്ച കമ്മ്യൂണിസ്റ്റ് പ്രസ്ഥാനത്തിൻറെ ഭാഗമായി.133 ദിവസം മാത്രം നില നിന്ന 1919 ലെ സോവിയറ്റ് ഹംഗേറിയൻ റിപ്പബ്ലിക്കിൽ വാണിജ്യ ഉപ മന്ത്രി ആയിരുന്നു.സൈദ്ധാന്തികൻ ജിയോർഗി ലൂക്കാച്ച് വിദ്യാഭ്യാസ ഉപമന്ത്രി.സാൻഡോർ ഗർബായ് പ്രസിഡന്റായിരുന്നെങ്കിലും പാർട്ടി ജനറൽ സെക്രട്ടറി ബേല കുൻ ആയിരുന്നു ഭരണം.റിപ്പബ്ലിക് വീണപ്പോൾ സോവിയറ്റ് യൂണിയനിൽ എത്തി.1924 ൽ തിരിച്ചെത്തി പിടിയിലായി.1940 ൽ സോവിയറ്റ് യൂണിയനിലേക്ക് നാട് കടത്തി.കോമിന്റേൺ അംഗമായി.1945 ൽ ഹംഗറിയിലെ പാർട്ടി സംഘടിപ്പിക്കാൻ സ്റ്റാലിൻ നിയോഗിച്ചു.അന്ന് മുതൽ 1956 വരെ ജനറൽ സെക്രട്ടറി.

റാക്കോസി 

1946 -47 ൽ താൽക്കാലിക പ്രധാന മന്ത്രി.അത് വരെ മുന്നണി സർക്കാരുകൾ ആയിരുന്നു.1947 ൽ റാക്കോസിക്ക് ജനാധിപത്യം മടുത്തു.1948 ൽ സോവിയറ്റ് സഹായം അനിവാര്യമായതിനാൽ സോഷ്യൽ ഡെമോക്രാറ്റിക് പാർട്ടി കമ്മ്യൂണിസ്റ്റ് പാർട്ടിയിൽ ലയിച്ചു.റാക്കോസി ഏകാധിപതി ആയി.സ്റ്റാലിന്റെ നല്ല ശിഷ്യൻ എന്ന് സ്വയം അവകാശപ്പെട്ടു.വ്യക്തി പൂജയ്ക്ക് നിന്ന് കൊടുത്തു.1948 -56 ൽ മൂന്നര ലക്ഷം ഉദ്യോഗസ്ഥരെയും ബുദ്ധി ജീവികളെയും ഉന്മൂലനം ചെയ്‌തു എന്നാണ് കണക്ക്.1952 ൽ പ്രധാന മന്ത്രിയും ആയി.1953 ൽ സോവിയറ്റ് പി ബി നിർദേശ പ്രകാരം ആ സ്ഥാനം ഇoറെ നാഗിക്ക് വിട്ടു കൊടുത്തു.നാഗിയുടെ ഉദാരവൽക്കരണത്തെ റാക്കോസി എതിർത്തു.1955 മാർച്ച് ഒൻപതിന് സി സി നാഗിയെ വലതു വ്യതിയാനത്തിന് ശാസിച്ചു.ഏപ്രിൽ 18 ന് പുറത്താക്കി.ഹംഗറി സ്റ്റാലിൻ പാതയിൽ തിരിച്ചെത്തി.

റാക്കോസി ജനറൽ സെക്രട്ടറി ആയിരിക്കെ പുറത്താക്കിയ പ്രമുഖരിൽ ഇoറെ നാഗി,ജാനോസ് കാദർ,ആഭ്യന്തര മന്ത്രി സാൻഡോർ സോൾഡ്,വിദേശ മന്ത്രി ക്ലെമെന്റിസ്,പാർട്ടി സെക്രട്ടറി സ്റ്റാൻസ്‌കി,മിലാദ ഹൊറോക്കോവ ,ഗ്യുല കല്ലായ് എന്നിവർ ഉൾപ്പെടുന്നു.

1956 മാർച്ചിൽ സ്റ്റാലിൻ മരിച്ചതോടെ റാക്കോസിയും പെരുവഴിയിലായി.സ്റ്റാലിനെ പിച്ചി ചീന്തി പാർട്ടി കോൺഗ്രസിൽ ക്രൂഷ്ചേവ് പ്രസംഗിച്ചതിന് പിന്നാലെ,റാക്കോസിയെ ജൂണിൽ ജനറൽ സെക്രട്ടറി സ്ഥാനത്തു നിന്ന് പുറത്താക്കി.ഏണോ ഗിറോ വന്നു.ചികിത്സക്കെന്ന മട്ടിൽ സോവിയറ്റ് പി ബി അയാളെ സോവിയറ്റ് യൂണിയനിലേക്ക് കൊണ്ട് പോയി.കിർഗിസ്ഥാനിലായി വാസം.1970 ൽ മരണത്തിനു മുൻപ് ,രാഷ്ട്രീയത്തിൽ  ഇടപെടില്ല എന്ന് വാക്ക് നൽകിയാൽ ഹംഗറിക്ക് വിടാമെന്ന് സോവിയറ്റ് യൂണിയൻ പറഞ്ഞു.റാക്കോസി നിരാകരിച്ചു.ഗോർക്കിയിൽ 1971 ഫെബ്രുവരി അഞ്ചിന് മരിച്ചു.മരണ ശേഷം ചിതാ ഭസ്‌മം സ്വകാര്യമായി ഹംഗറിയിലെ ഫർക്കസെട്രി സെമിത്തേരിയിൽ അടക്കി,കല്ലറയിൽ ഇനിഷ്യലുകൾ മാത്രമേ കൊത്തിയുള്ളൂ-മുഴുവൻ പേരു വച്ചാൽ ഏതു കാലത്തും ജനാധിപത്യ വാദികൾ ആക്രമിക്കാം.

See https://hamletram.blogspot.com/2019/08/blog-post_21.html

ബേല കുനിനെ സ്റ്റാലിൻ കൊന്നു

ട്രോട് സ്‌കിയിസ്‌റ്റ് എന്ന് മുദ്ര കുത്തി 

ഹംഗറിയിൽ 133 ദിവസം മാത്രം നീണ്ട ഒരു കമ്മ്യൂണിസ്റ്റ് സർക്കാർ 1919 ൽ ഉണ്ടായിരുന്നു.മൊത്തം ഹംഗറിയുടെ 23 % മാത്രം വരുന്ന ഹംഗേറിയൻ സോവിയറ്റ് റിപ്പബ്ലിക് സോവിയറ്റ് വിപ്ലവത്തിൻറെ പ്രത്യാഘാതമായിരുന്നു.ഫ്രാൻസിൽ നിലവിൽ വന്ന പാരീസ് കമ്മ്യൂൺ 1871 മാർച്ച് 18 മുതൽ മെയ് 28 വരെ 71 ദിവസം മാത്രം നിന്നു.ഹംഗറി സോവിയറ്റ് റിപ്പബ്ലിക് 1919 മാർച്ച് 21 മുതൽ ഓഗസ്റ്റ് ഒന്ന് വരെ മാത്രം നിന്നു.
ഇതിൻറെ നാമമാത്ര പ്രസിഡൻറ് സാൻഡോർ ഗർബായ് ആയിരുന്നു;അധികാരം മുഴുവൻ വിദേശ മന്ത്രി ബേല കുൻ -ൻറെ കൈയിലും.റേഡിയോ ടെലിഗ്രാഫ് വഴി ലെനിനുമായി സദാ അയാൾ ബന്ധം പുലർത്തിയിരുന്നു.ലെനിൻ ഉത്തരവുകളും ഉപദേശങ്ങളും നൽകി.സോവിയറ്റ് യൂണിയൻ കഴിഞ്ഞാൽ വിപ്ലവം വഴി വന്ന അടുത്ത രാജ്യം ആയിരുന്നു,അത്.ബേല കുനിന്നെ 1938 ൽ ശുദ്ധീകരണ കാലത്ത് സ്റ്റാലിന്റെ പൊലീസ് വെടി വച്ച് കൊന്നു.1919 ലെ സർക്കാരിൽ വിദ്യാഭ്യാസ ഉപമന്ത്രി ആയിരുന്നു.കേരളത്തിൽ അറിയപ്പെടുന്ന മാർക്‌സിസ്റ്റ് സൈദ്ധാന്തികൻ ജിയോർഗ് ലൂക്കാച്ച്.
സ്റ്റാലിൻ കൊന്നാൽ,കൊല്ലപ്പെട്ടയാൾ ജൂതനാണോ എന്ന് കൂടി നോക്കണം;ബേല കുൻ ജൂതൻ തന്നെ.

ബേല കുൻ,1937 

ബേല കോൻ എന്ന് ശരിപ്പേരുള്ള കുൻ ( 1886 -1938 ),വിപ്ലവം പാളിയപ്പോൾ സോവിയറ്റ് യൂണിയനിലേക്ക് പോയി.കമ്മ്യൂണിസ്റ്റ് ഇന്റര്നാഷനലിൽ 1920 മുതൽ ക്രിമിയൻ സമിതി തലവനായിരുന്നു.1920 -21 ൽ ക്രിമിയയിൽ ചുവപ്പ് ഭീകരത നടപ്പാക്കി.1921 ൽ ജർമനിയിൽ അലസിയ വിപ്ലവത്തിലും പങ്കെടുത്തു.
ഇന്നത്തെ റൊമാനിയയിലെ ഹൊദോദിൽ ജൂത ഗ്രാമ ക്ലർക്കിൻറെ മകനായി ജനനം.ജൂത പാരമ്പര്യമുള്ള അമ്മ പ്രൊട്ടസ്റ്റൻറ് ആയി മാറിയിരുന്നു.സാൻഡോർ പെറ്റോഫി എന്ന കവിയെപ്പറ്റി എഴുതി സ്‌കൂളിൽ സാഹിത്യ സമ്മാനം വാങ്ങി.കോൻ,കുൻ ആയി മാറ്റിയത്,ഹംഗറി സംസ്‌കാരം ഏറ്റെടുത്തപ്പോൾ ആയിരുന്നു.സാമൂഹ്യ സമ്മർദം.ഒന്നാം ലോകയുദ്ധത്തിന് മുൻപ് പത്രപ്രവർത്തകൻ.സാമൂഹ്യ ഇൻഷുറൻസ് ബോർഡിൽ ജോലിയിൽ ഇരിക്കെ പണം വെട്ടിച്ചു.വഴക്കാളി ആയിരുന്നു.സംഗീത അധ്യാപികയെ കെട്ടി.

സുഹൃത്തും കവിയുമായ എൻഡ്രെ അഡിയാണ് ഇടത് ബുദ്ധിജീവികൾക്ക് പരിചയപ്പെടുത്തിയത്.ഒന്നാം ലോകയുദ്ധത്തിൽ റഷ്യ പിടിച്ച് യുറാലിൽ കൊണ്ടുപോയപ്പോൾ കമ്മ്യൂണിസ്റ്റ് ആയി.1917 ലെ വിപ്ലവത്തെ അയാൾ ആത്മീയ സാക്ഷാൽക്കരമായി കണ്ടു.റഷ്യക്കാരെ പുച്ഛം ആയതിനാൽ കമ്മ്യൂണിസം ഹംഗറി പോലെ പരിഷ്ക്കൃത സമൂഹത്തിനാണ് കൂടുതൽ ചേരുക എന്ന് തോന്നി.1918 മാർച്ചിൽ അയാൾ കൂടി ചേർന്ന് മോസ്‌കോയിൽ  ഹംഗേറിയൻ പാർട്ടി ഉണ്ടാക്കി.ലെനിനെക്കാൾ തീവ്രതയുള്ള ഗ്രിഗറി സിനോവീവ്,കാൾ റാഡെക് എന്നിവർക്ക് ചുറ്റുമായിരുന്നു,കുനും മത്യാസ് റാക്കോസിയും ഇറ്റലിക്കാരൻ ഉംബെർട്ടോ തെരസിനിയും.ലെനിൻ ഇവരെ കുനെറിസ്റ്റുകൾ എന്ന് വിളിച്ചു.റഷ്യൻ ആഭ്യന്തര യുദ്ധത്തിൽ പങ്കെടുക്കുമ്പോൾ ഹംഗറിയിൽ വിപ്ലവത്തിന് പദ്ധതിയിട്ടു.നിരവധി ഹംഗേറിയൻ കമ്മ്യൂണിസ്റ്റുകളും റഷ്യ കൊടുത്ത വൻ തുകയുമായി 1918 മാർച്ചിൽ ഹംഗറിയിൽ എത്തി.

ബേല കുൻ,1919 

യുദ്ധക്കെടുതിയിൽ ആയിരുന്നു ഹംഗറി.അഭയാർത്ഥികൾ പ്രവഹിച്ചു.പണപ്പെരുപ്പം.ഭക്ഷ്യ ക്ഷാമം,തൊഴിൽ ഇല്ലായ്‌മ.ഒക്ടോബറിൽ ജമന്തി വിപ്ലവം വഴി കമ്മ്യൂണിസ്റ്റ് പാർട്ടിയുള്ള മുന്നണി സർക്കാർ വന്നു.നവംബർ നാലിന് ഹംഗറി പാർട്ടി കുൻ സ്ഥാപിച്ചു.സോഷ്യൽ ഡെമോക്രാറ്റ് പ്രസിഡൻറ് കൗണ്ട് മിഹലി കരോലിക്കെതിരെ കുൻ പ്രചാരണം നടത്തി.ടെലഗ്രാഫ് വഴി ലെനിനോട് സൈനിക സഹായം ചോദിച്ചെങ്കിലും കിട്ടിയില്ല.1919 മാർച്ച് 19 ന്  ഹംഗേറിയൻ സേന നിന്നിടത്തു നിന്ന് കുറേക്കൂടി പിന്നിലേക്ക് പോകാൻ ഫ്രഞ്ച് ലഫ് കേണൽ ഫെർനാൻഡ് വിക്‌സ് പദ്ധതി വന്നപ്പോൾ ജനം ക്ഷുഭിതരായി.സഖ്യ കക്ഷികൾക്കെതിരെ അതിർത്തി പ്രശ്‍നം ആളിക്കത്തി.പ്രസിഡൻറ് രാജി വച്ചു.സോഷ്യൽ ഡെമോക്രാറ്റുകൾക്ക് അധികാരം കൈമാറി.

കുൻ അറസ്റ്റിലായി.ജയിലിൽ നിന്ന് പാർട്ടിയെ നിയന്ത്രിച്ചു.റഷ്യയുടെ സഹായം വേണം എന്നതിനാൽ ജയിലിൽ എത്തി ഭരണക്കാർ കുനിനെ കണ്ടുകൊണ്ടിരുന്നു.ആഭ്യന്തര യുദ്ധത്തിൽ മുഴുകിയ റഷ്യൻ സേന വരുമായിരുന്നില്ല.സോഷ്യൽ ഡെമോക്രാറ്റുകളും കമ്മ്യൂണിസ്റ്റുകളും ലയിച്ച് ഒറ്റപ്പാർട്ടി ആയി റിപ്പബ്ലിക് ഉണ്ടാക്കാൻ കുൻ നിർദേശിച്ചു.മാർച്ച് 21 ന് റിപ്പബ്ലിക് പ്രഖ്യാപിച്ചു.ലയിച്ചു.കുൻ മോചിതനായി വിദേശ മന്ത്രി ആയി.ഭൂരിപക്ഷം മന്ത്രി സ്ഥാനം പഴയ സോഷ്യൽ ഡെമോക്രാറ്റുകൾക്ക് തന്നെയായിരുന്നു.33 കമ്മിസാർ ( മന്ത്രി ) മാരിൽ 14 കമ്മ്യൂണിസ്റ്റുകൾ.
കുൻ ലെനിനോട് പറഞ്ഞു:

My personal influence in the Revolutionary Governing Council is such that the dictatorship of the proletariat is firmly established, since the masses are backing me.
എൻറെ സ്വാധീനത്താൽ,തൊഴിലാളി വർഗ സർവാധിപത്യം വന്നു.

സ്വകാര്യ സ്വത്ത് പൊതു ഉടമയിലാക്കി.ലെനിൻ പറഞ്ഞെങ്കിലും,ഭൂമി കർഷകർക്ക് വിതരണം ചെയ്‌തില്ല.മൊത്തം ഭൂമി കൂട്ടുകൃഷി കളം ആക്കാൻ തീരുമാനിച്ചു.ലെനിൻസ് ബോയ്‌സ് എന്ന ചെമ്പട ഉണ്ടാക്കി റഷ്യയിൽ നിന്ന് ഭക്ഷ്യ വസ്‌തുക്കൾ വിതരണം ചെയ്‌തു.ഗ്രാമങ്ങളിൽ കർഷക നികുതി നിർത്തി.പാർട്ടിയിൽ ഗ്രാമീണ,നഗര വിഭാഗങ്ങൾ അടിയായി.ജൂൺ 24 ന് കമ്മ്യൂണിസ്റ്റ് വിരുദ്ധർ അട്ടിമറി ശ്രമം നടത്തിയപ്പോൾ,ഉന്മൂലന കാലമായി.600 പേരെ അറസ്റ്റ് ചെയ്‌ത്‌ 370 പേരെ കൊന്നു.സെഗാദ് നഗരത്തിൽ റിയർ അഡ്‌മിറൽ മിക്‌ളോസ് ഹോർത്തിയുടെ നേതൃത്വത്തിൽ പ്രതിപക്ഷം ആയിരുന്നു ഭരണം.ചുവപ്പ് ഭീകരതയ്ക്ക് എതിരെ അവർ ശുഭ്ര ഭീകരത നടപ്പാക്കി.ഗ്രാമീണരെ കൊന്നു.ബന്ദികളാക്കി പണം പിടുങ്ങി.5000 പേർ കൊല്ലപ്പെട്ടു.

ഹോർത്തിക്ക് എതിരെ സോഷ്യൽ ഡെമോക്രാറ്റുകളുമായി ചേർന്ന് പൊരുതുക എന്ന നയമായിരുന്നു ശരി.വിദ്യാഭ്യാസ ഉപമന്ത്രി ലൂക്കാച്ച് എന്നാൽ ഇതിനൊപ്പം നിൽക്കാതെ കുൻ ലൈനിനൊപ്പം നില കൊണ്ടു എന്ന് ലെസ്സക് കൊളക്കോവ്സ്കി (Main Currents of Marxism / Volume 3 ) എഴുതുന്നു.മുപ്പതുകളിൽ ആകട്ടെ,കുൻ മുന്നോട്ട് വച്ച സോഷ്യലിസ്റ്റ് ഫാഷിസത്തിനൊപ്പവും സ്റ്റാലിനിസ്റ്റ് ആയ ലൂക്കാച്ച് നിന്നു( Page 261). സോഷ്യൽ ഡെമോക്രസി ഫാഷിസത്തിലേക്കാണ്  പോകുന്നത് എന്ന വിഡ്ഢിത്തമാണ് ലൂക്കാച്ച് വാദിച്ചത്.സിഗ്‌മണ്ട് കുൻഫി ആയിരുന്നു വിദ്യാഭ്യാസ മന്ത്രി.

ഓഗസ്റ്റ് ഒന്നിന് റിപ്പബ്ലിക് കട പൂട്ടി.സഖ്യ കക്ഷികൾക്കെതിരെ പിടിച്ചു നിൽക്കാൻ ആകുമായിരുന്നില്ല.റൊമാനിയ ഹംഗറിയെ ആക്രമിച്ചു കൊണ്ടിരുന്നു.യുക്രൈനിൽ തോറ്റതിനാൽ റെഡ് ആർമി റൊമാനിയൻ അധിനിവേശം വേണ്ടെന്നു വച്ചു.റൊമാനിയ ഹംഗേറിയൻ റിപ്പബ്ലിക്കിനെ ഇല്ലാതാക്കി.ബേല കുൻ വിയന്നയിലേക്ക് പോയി.പിന്നെ ഹംഗറിക്ക് മടങ്ങിയില്ല.മോസ്‌കോയിൽ എത്തി സോവിയറ്റ് പാർട്ടിയിൽ ചേർന്നു.ക്രിമിയയിൽ ബേല കുനും റൊസാലിയ സെംലിയാച് ക യും ചേർന്ന് 50,000 ബോൾഷെവിക് വിരുദ്ധരെ കൊന്നു.

സിനോവീവിൻറെ സുഹൃത്ത് എന്ന നിലയിൽ കോമിന്റേണിൽ കുൻ കരുത്തനായി.1921 മാർച്ചിൽ ജർമനിയിൽ പോയി അവിടത്തെ പാർട്ടിയോട് വിപ്ലവത്തിന് നിർദേശിച്ചു.ഓഗസ്റ്റ് താൽഹൈമർ,പോൾ ഫ്രോലിക് തുടങ്ങിയ സൈദ്ധാന്തികർ തുണച്ചു.മധ്യ ജർമനിയിൽ 27 ന് ഖനിത്തൊഴിലാളികളെ തുണച്ച് നടത്തിയ മാർച്ച് ആക്ഷൻ അലസി.കുനിന്നെ അത് ഏൽപിച്ചതിൽ ലെനിൻ സ്വയം കുറ്റപ്പെടുത്തി;ഇതിന് ചുമതലപ്പെട്ട സമിതി യോഗത്തിൽ കുൻ കാട്ടിയതൊക്കെ വിഡ്ഢിത്തം എന്ന് വിമർശിച്ച് ലെനിൻ ക്ഷുഭിതനായി.സമിതിയിൽ നിന്ന് അയാളെ നീക്കിയില്ല.
സിനോവീവിന് ലെനിൻ എഴുതി:

The final analysis of things shows that Levi was politically right in many ways. The thesis of Thallheimer and Béla Kun is politically totally false. Phrases and bare attending, playing the radical leftist.

രഹസ്യ നീക്കങ്ങൾക്ക് കുൻ പിന്നീട് ഉപയോഗിക്കപ്പെട്ടില്ല.

കുൻ ( ഇടത്തെ അറ്റം ) ട്രോട് സ്‌കിക്കൊപ്പം,1920 

വ്യാജ പാസ്‌പോർട്ടിൽ സഞ്ചരിക്കുമ്പോൾ 1928 ൽ അയാളെ വിയന്നയിൽ അറസ്റ്റ് ചെയ്‌തു.മോസ്‌കോയിൽ തിരിച്ചെത്തി നിരവധി ഹംഗറി കുടിയേറ്റക്കാരെ അയാൾ ഒറ്റിക്കൊടുത്തു.1928 -35 ൽ അയാൾ സോഷ്യൽ ഫാഷിസത്തെ തുണച്ചു.1934 ൽ കോമിന്റേൺ ഏഴാം കോൺഗ്രസിന് സോഷ്യൽ ഫാഷിസം നീക്കി ജനകീയ മുന്നണി നയം സ്വീകരിക്കുന്ന അജണ്ട തയ്യാറാക്കാൻ പറഞ്ഞത് അയാൾക്ക് പിടിച്ചില്ല.ആ നയം അട്ടിമറിക്കാൻ ശ്രമിച്ചപ്പോൾ അയാൾക്ക് പാർട്ടി കറുത്ത പുള്ളി തൊട്ടു.അയാളുടെ ഏകാധിപത്യ ശൈലി അയാളെ ഒറ്റപ്പെടുത്തുകയും ചെയ്‌തിരുന്നു.ആ അവസ്ഥയിൽ കോമിന്റേണിലെ തൻറെ മുഖ്യ ശത്രു ദിമിത്രി മാനുയിൽസ്‌കി ട്രോട് സ്കിയിസ്റ്റാണെന്ന് കുൻ ചാര സംഘടനയെ അറിയിച്ചു;കുൻ ട്രോട് സ്കിയിസ്റ്റാണെന്ന് മാനുയിൽസ്‌കിയും അറിയിച്ചു.കുൻ ട്രോട് സ്‌കി പക്ഷത്താണെന്ന് മുദ്ര കുത്തി 1937  ജൂൺ 28 ന് അറസ്റ്റ് ചെയ്‌തു.പിന്നെ എന്ത് പറ്റിയെന്ന് ഏറെക്കാലം അറിഞ്ഞില്ല.അയാൾ ഒരിക്കലും മടങ്ങിയില്ല.


സോവിയറ്റ് യൂണിയൻ വീണ് ആർകൈവ്സ് തുറന്നപ്പോൾ വിവരം കിട്ടി -പ്രതിവിപ്ലവ ഭീകര സംഘടന ഇയാൾ ഉണ്ടാക്കിയെന്ന്,1938 ഓഗസ്റ്റ് 29 ന് ചോദ്യം ചെയ്യലിനും പീഡനത്തിനും ശേഷം മൂന്നംഗ ജൂറി വിലയിരുത്തി.അന്ന്  തന്നെ വധശിക്ഷ നടപ്പാക്കി.
1956 ൽ സ്റ്റാലിന്റെ മരണശേഷം കുൻ -നെ പുനരധിവസിപ്പിച്ചപ്പോൾ,അയാൾ 1939 നവംബർ 30 ന് ജയിലിൽ മരിച്ചെന്നാണ് സോവിയറ്റ് യൂണിയൻ ഹംഗറിയെ അറിയിച്ചിരുന്നത്.
യുദ്ധശേഷം നിലവിൽ വന്ന ഹംഗറിയിലെ സോവിയറ്റ് പാവ സർക്കാരിനെ നയിച്ച മത്യാസ് റാക്കോസി,കുനിന്റെ പഴയ സുഹൃത്ത് ആയിരുന്നു.

See https://hamletram.blogspot.com/2019/08/blog-post_20.html