Showing posts with label EMS. Show all posts
Showing posts with label EMS. Show all posts

Thursday 20 July 2023

SUNDARAYYA FOUGHT IN THE PARTY AND LOST

He resigned When the Party Aligned with the RSS

The resignation of P Sundarayya from the post of the general secretary of the CPI (M) and Politburo, during the emergency in October 1975, was a closely guarded secret for a long time, till his resignation letter came to public notice, in 1991. He had confirmed his resignation in his autobiography, in 1984, though it got published in English only in 2009. The Party never allows a cadre to resign, but it expels the cadre; even if a member leaves the Party, it would be termed by the Party as expulsion. But, Sundarayya left it citing differences with its policy, and it was unprecedented in the history of the communist movement in India.

Born in 1913, Putchalapalli Sundarayya became popular as the leader of a peasant revolt, referred to as the Telangana Rebellion, in the Nizam of Hyderabad State. At the age of 17, he joined Gandhi’s Non-cooperation Movement and like EMS Namboodiripad, he made initial contacts with the Communists in jail. Mentored by Amir Hyder Khan, who was in charge of the southern states in the Party, he came into contact with leaders like Sajjad Zaheer, EMS Namboodiripad, Dinkar Mehta, P Krishna Pillai, P C Joshi, Soli Batliwala and others. He became one of the founding members of the Communist Party of India (Marxist). In 1952, he was elected as a member of the Rajya Sabha from the Madras assembly constituency and became the leader of the Communist group in Parliament.

Sundarayya with wife

He was so dedicated to the upliftment of the poor that he and his spouse chose not to have children. Sundarayya remained General Secretary of the CPI (M) until 1976.

Sundarayya was born in a feudal farmer’s family on 1 May 1913, at Alaganipadu in the Nellore district in Andhra Pradesh. Young Sundarayya was influenced by social reformers like Kandukuri Veeresalingam, Gurajada Appa Rao and Komarraju Lakshmana Rao. Inspired by Gandhi, at the age of 14, Sundarayya went to the Congress conference held in the Madras state and participated in the ‘Simon Go Back’ agitation. Studying intermediate at Loyola College in Madras, he formed ‘The Council of Fraternity’ along with other students with the aims of developing a love for the country, selling khaddar on Sundays, doing exercises, and educating the agricultural workers in the villages during vacation. On the birth anniversary of the Telugu people’s poet, Vemana, Sundarayya organized a common lunch for the caste Hindus and the Harijans in his village. The feudal orthodox people opposed this and as a result, Sundarayya went on a protest hunger strike for two days.

On Gandhi's call in April 1930, Sundarayya decided to give up his education and join the freedom movement. He wrote a letter to his mother and elder brother and joined the Satyagraha camp at Bhimavaram in West Godavari district and served imprisonment for two years. After release, Sundarayya started fighting against untouchability and organizing unions of agricultural workers. He believed that the mere ending of colonial rule was not enough and there was a need to eradicate the evils of "class oppression." Sundarayya joined the Communist Party at a time when there was a ban imposed by the British rulers on the Party.

The arrest of Amir Hyder Khan in 1933 led to Sundarayya stepping into his role as an organizer of the Party. In 1934, at the age of 22, he was taken into the Central Committee of the Party, the first organized leading body of the Party which was constituted after the release of the Meerut prisoners.  He took up the task of building the Party in the Southern States of Andhra, Kerala, Tamil Nadu and Karnataka, at the instance of the CC of the Party.

Sundarayya, along with S V Ghate, was responsible for the entry of E M S, P. Krishna Pillai and A K Gopalan into the Party. His discussions with the leaders of the Congress Socialist Party from Kerala – P Krishna Pillai and EMS – in Mumbai and elsewhere led to his visit to Kerala, after which the first communist unit was set up in 1937. This unit consisted of P Krishna Pillai, EMS, K Damodaran and N C Sekhar. Sundarayya was accompanied by S V Ghate when this unit was constituted. In Tamilnadu, Sundarayya played an important role in recruiting some of the early communist leaders. He worked with P Ramamurthy, P Jeevanandam, B Srinivasa Rao, A S K Iyengar and others. In 1936, in the presence of Sundarayya and Ghate, the first Communist unit of Tamilnadu was set up.

When different Communist groups merged into an all-India centre in 1936, Sundarayya became a member of the Central Committee. During the same year, he established the All India Kisan Sabha and worked as its joint secretary. He organized a march for the protection of farmers covering 1,500 miles from Itchapuram to Madras. Hunted by the police, Sundarayya led underground life between 1939 and 1942. When the ban on the Communist Party was lifted in 1943 after it cooperated with the Second World War efforts of the British colonialists and opposed the Quit India movement, he was elected to the Central Committee in the first all-India conference of the Party held in Bombay. Since then and until his death he served the party and the Communist movement— first CPI and later CPI (M), in various capacities.

Sundarayya married Leila on 27 February 1943. Both of them just told P C Joshi, the then General Secretary of the Communist Party, that they would lead the life of wife and husband.  After two years of their marriage, Sundarayya underwent a vasectomy operation, after both the wife and husband discussed the issue and came to an understanding that they would not have enough opportunity to rear their children properly. However, Sundarayya felt that the choice of having or not having children should be left to the discretion of his wife. He used to advise the cadres of the Party to get married and have a limited number of children. Prakash Karat followed his advice.

The wealthy Sundarayya sold away the entire share of the family property and gifted the amount to the Party, which people like E M S tried to emulate. His book, Visalandhralo Prajarajyam (People’s Rule in the Enlarged State of Andhra), was a landmark in the struggle for the formation of Andhra Pradesh. The Telangana peasants’ armed struggle, which he led and where thousands of young men laid down their lives, was the model for the Punnapra-Vayalar upsurge in Kerala.

Thinking the time is ripe to form a communist government in Andhra, he moved to active electoral politics in the State. He served in the State Assembly from 1955 to 1967 and from 1978 to 1983. He used to go to the Parliament and Legislative Assembly on a bicycle. When the Communist Party of India (Marxist) was formed after the break in 1964, Sundarayya was elected as the General Secretary, till his break up in October 1975. Until his death on 19 May 1985, he remained a true communist.

Sundarayya had definite views on how the strategic tasks of the Party should be translated into action. He had increasing differences in the political tactical line and the line to be pursued in the trade union and Kisan fronts. By 1974-75, these differences led Sundarayya to conclude that his continuing as the General Secretary was untenable as the overwhelming majority in the Polit Bureau and Central Committee did not share his views. In his resignation letter, he said that his resignation is because the CC majority decided on joint actions with Jana Sangh and the RSS, in the name of fighting the emergency, which he considered harmful for the party. E M S, who skipped his son's wedding to take part in Sundarayya's funeral, was in the vanguard of pushing away Sundarayya, from the Party, along with B T Ranadive.

Having fought for his line and lost, he bowed out of the Party. His resignation letter contains the essence of the struggle he had to lead inside the Party.

The text of Sundarayya's resignation letter was first made available by his friends in Kerala. They took the decision to have it circulated in wider circles in view of the importance of the issues raised therein.

Sundarayya submitted his resignation in October 1975, but it was never circulated to party ranks. The Statement of Policy document which the undivided Communist Party adopted in 1951 remained central to Sundarayya's differences with the majority faction led by EMS, who became general secretary, after Sundarayya. It is just poetic justice that ultimately the Party asked E M S to vacate the post, sending him to a lifelong vacation in Kerala.

After Sundarayya's death in 1985, The Marxist, the Party’s theoretical organ, in its July-December issue, carried M. Basavapunnaiah's article, The Statement of Policy Reviewed. In a note to this article B T Ranadive said that the Statement of Policy Reviewed was adopted by the party in 1976. It means it was reviewed after the demise of Sundarayya. There was nothing new; the reviewed Statement acknowledged the Statement of 1951. It is sad that the Party took nine years to circulate their review resolution through The Marxist. Ranadive justified the delay by blaming the Emergency. But there was ample time to circulate it in 1977 or after. It is evident that the Party was struggling to keep Sundarayya’s self-exile, a secret. The review was just an exercise in futility to rebut Sundarayya’s document. The Party chose to bury it till 1985 because it feared Sundarayya’s reaction if it was published during his lifetime. Thus, the Party cheated its cadres.

Basavapunnaiah

The issue of The Marxist that came out after Sundarayya's death did not publish an obituary of him.

 Sundarayya Vs BTR and Others

Sundarayya was peeved with the way in which the dominant leadership of the Party ignored the Party Program and the Statement of Policy (Tactical line) adopted by the undivided Party, in 1951.

On 25 June 1975, Indira Gandhi clamped the State of Emergency, and on 12 October 1975, Sundarayya put in his resignation. The dominant section of the party leadership called on Indira Gandhi at New Delhi, pledging support to the "national" fight against "right reaction and communalism." But, Sundarayya found that the Emergency exposed glaring inadequacies in the party organization. The party had learnt little from the "semi-fascist" attacks in West Bengal in 1972. While the cadres fled their homes, the leaders, safe in the party offices, were happy with their achievements in terms of votes polled and trade unions captured.

Sundarayya felt disillusioned that his Party failed to anticipate such a massive attack like the Emergency. He felt the Party failed to keep itself in consonance with "the perspective of how Indian Revolution will have to be worked for". Though Party Congress and CC resolutions endorsed the Tactical line (the Policy), in practice he found it was being neglected. Like the AICC resolutions on land reforms and socialism, his own Tactical Line remained dusty on party shelves. Thus, from 1975 to his death in 1985, he lived without his dream getting fulfilled. His trusted comrades betrayed the founding principles of the Party and the heritage of the Telangana armed struggle. He died as a betrayed leader on 19 May 1985.

BT Ranadive's note to M Basavapunniah’s article in the Marxist said: "In 1951 the Communist Party of India adopted two documents – the Party Program and the Statement of Policy. Subsequent developments led to the abandonment of the 1951 Program since it contained many mistakes. But the companion document Statement of Policy was neither reviewed nor revised. In the struggle against revisionism in the communist movement in India, the Statement of Policy came under attack from the revisionists. The CPI (M) reiterated its adherence to the basic postulates of the document but incorporated changes in the changed circumstances. After a discussion within the Central Committee of the CPI (M), the understanding that emerged in relation to the document could be finalized, only in 1976."

While BTR says that the party did no more than reiterate its adherence to the basic postulates of the document, Basavapunniah clarifies that his party since its formation was drawn into a ferocious internal struggle in defence of the Statement of Policy and strove to orient the work according to it. The Polit bureau and the CC, he says, upheld its Marxist-Leninist viewpoint on the Party Program and Statement of Policy while rejecting the Naxalite line. The Eighth CPI (M) Congress in December 1968 endorsed and reiterated the Statement of Policy as piloted by the general secretary, Sundarayya. It incorporated into the Policy, strategy and class alliance of the Indian Revolution. However, it was reiterated that the Policy essentially dealt with the path of the Indian revolution.

However, Sundarayya argues in his resignation letter that the dominant section of the party leadership was not inclined to steer the party, as also the working of TU, Kisan and Student fronts on the path of the Indian revolution. The endorsement of the Policy in the Eighth Congress was just ritualistic, and the contradiction led to his exit. The glorious traditions of the Telangana armed struggle and other popular struggles were thrown into the winds. The dominant leadership needed the Policy only to establish their "anti-revisionist" credentials. Not to be identified with Naxalism, they pleaded for the status quo.  With Sundarayya around they would not be explain the status quo, which explains why BTR and MB preferred to circulate the revised Policy of 1976 to the party ranks only in 1985.

The Statement of Policy says: "India has essentially an agrarian and backward economy, the immense importance of peasant struggle should not be minimized. Therefore, the political general strike in the cities and in industrial areas is not the main weapon of our revolution and such a general strike alone will not be enough to unleash country-wide insurrection leading to the overthrow of the present State." It further reads: "For the victory of Indian revolution partisan warfare of the peasants has to be combined with the other major weapon, the general strike and uprisings in the cities led by detachments of the working class. The two basic factors of the revolution are the partisan war of the peasants and the uprisings of the workers in the cities."

To move forward in this path, Sundarayya proposed the urgency to help build peasant partisan warfare, instead of frittering away its resources on building state-level and all-India-level trade unions. However, BTR proposed de-linking the working class from the peasantry. He would not oppose the idea of a worker-peasant alliance, but he would project the hegemony of the working class with which nobody disagreed. By hegemony of the working class, he meant the hegemony of the CITU over the CPI (M) or rejection of the peasantry's role in the Indian revolution, in the Tactical Line. An exasperated Sundarayya retorted that BTR's "idea of establishing proletarian hegemony on the basis of State-wide and all-India-wide organizations, comes from his whole understanding that it is the all-India-wide general strike and insurrection of the working class that will spark off the armed actions of the peasant masses." 

Sundarayya even charged: "In fact, this advocacy is nearer to his own tactical line of 1949". The reference was to the horrible Calcutta thesis, an adventurist policy, which saw the ouster of BTR from higher posts.

But in Bengal, when the Left Front Government under Jyoti Basu put an embargo on the Party and CITU activists who raised the slogan of Andolan chai (We want agitation), it was BMS, the BJP labour outfit which filled the vacuum. When Sundarayya was alive, BTR did not choose to interfere, but after the Muzaffarpur CC meeting, he attacked its basic postulates. He exhibited the obverse side of his 1949 tactical line. Whereas BTR could be reticent, MB could be vociferous. In his sixty-page rebuttal in The Marxist against Sundarayya, he attacked the accusations in the resignation letter, against the dominant section of the PB, of deviation into right revisionism and parliamentary illusions. EMS was in this camp.

The two documents MB recalls in the rebuttal, were the outcome of bitter inner-party struggles during the years 1947-51, in the backdrop of the Telangana armed struggle and other struggles in the wake of the British withdrawal. These issues related to the stage and strategy of the Indian revolution, whether it is the "Russian Path" or the "Chinese Path." In the end, the tactical line of 1951 was adopted.

MB hold Ajoy Ghosh and S V Ghate to be responsible for relegating these two documents to the archives. It is clear that the dominant section of the CPI (M) leadership resorted to this document to create a facade of non-existing ideological squabbles with the post-1964 CPI, and to outshine the Naxalite groups. Hence MB admits: The "positive defence of the Statement of Policy against the Left-adventurist distortions of the Naxalites, did not automatically mean that a collective and common understanding existed on all the different propositions that had been made on the Tactical line document". 

But the cat comes out of the box when he confesses that the CC and the PB of "CPI (M) also did not and could not discuss this Statement of Policy, afresh and collectively, to arrive at a correct and common understanding of its different aspects". MB could make this confession only after Sundarayya’s demise.

From his resignation letter, it is clear that only Sundarayya followed the tactical line, during his term as CPI (M) General Secretary. In the Telangana People's Armed Struggle 1946-1951, Sundarayya provided the background to the Tactical Line. But MB in his sixty-page article, has used Sundarayya's documents against Sundarayya's politics.

In 1974, a year before his resignation, Sundarayya reproduced his party's perspective on the path of the Indian revolution. (SPARK Republic Day Number, 1974, on the request of the Socialist Forum of Nagpur University). A Telugu version of the article was published in Comrade Sundarayya Erin Rachanalu, Part I compiled by V.R. Boma Reddy, Praja Shakti Book House, Vijayawada.) Detailing China’s virtues, Sundarayya said: "However, like China India is a country of vast expanses. Again, like China, India has a vast peasant population. Our revolution, therefore, will have many features in common with the Chinese revolution.”

"For the victory of the Indian revolution, partisan warfare of the peasants has to be combined with the other major weapons, the strike of the working class, the general strike and uprising in the cities led by detachments of the working class. The two basic factors of the revolution are the partisan war of the peasants and the uprisings of the workers in the cities."

But, the dominant leadership left the revolution and opted for parliamentary democracy.

MB informs that the Eighth Party Congress in December 1968 endorsed and reiterated the Statement of Policy, and it observed: "The Eighth Congress of the Communist Party of India (Marxist) has reiterated the Statement of Policy”.

BTR with AKG

"But the Statement of Policy, based as it is on the old program, contains some formulations regarding the stage, strategy and class alliance of the Indian revolution which have since been corrected by the party in its new program adopted at the Seventh Congress.

"The old program describing the stage of the revolution as anti-imperialist and anti-feudal had advocated a General United Front in which the big bourgeoisie was also to be a participant. The present party program, correctly characterizing the present stage of the Indian revolution as the second agrarian stage of the revolution, directed not only against the Indian big bourgeoisie, has laid down that the big bourgeoisie has no place in the People's Democratic Front.

"It is necessary to keep this in mind while studying this Statement of Policy, which essentially deals with the path of the Indian revolution."

It meant Sundarayya is the lone maverick in the party leadership who fought for the revolution, for the tactical line, in a hostile house. In Sundarayya’s letter MB figures only in two places-once when he lightly refers to MB who attributed all differences to Mao's supposedly wrong understanding of contradictions, and secondly when he (PS) approvingly refers to MB's complaint that the party leaders were mostly given to deify the perspective, Tactical Line.

The complaint in Sundarayya's letter is that the dominant section of the party leadership was not inclined to orientate the party functioning as well as the direction of class and mass organizations in conformity with the Tactical Line. Thus, he found himself in splendid isolation. 

In 1985, after Sundarayya's death, MB says that in 1976 the party leadership had to assess the socio-economic developments during the post-Independence period, strategy and class alliance in the new party program of 1964, and begin "to integrate such an assessment with the Tactical Line and its implementation". This is absurd, because the dominant leadership had aligned itself with the Emergency, and EMS was free. Mb is trying to say that Sundarayya was seeking to foist upon the party a line hardly reciprocated by the party ranks and leadership at various levels. But for Sundarayya, the Statement of Policy remained the anchor of the country's Communist revolution, though it is just a mirage. Any reader of Sundarayya’s resignation letter would discover that it was this concern of his which led to the squabbles in the party leadership and to his isolation and final resignation.

The party leadership feared that if Sundarayya's allegations reach the party ranks, they would certainly be greeted with a volley of inconvenient questions, and as a pre-emptive measure MB had to resort to platitudes. Hence, they kept mum till Sundarayya’s demise.  But Sundarayya’s questions would continue to haunt the Party. Sundarayya has charged that the party leadership clearly deviated from the party resolutions and the Policy document. The Statement of Policy, or the Tactical line continues to remain just a revolutionary rhetoric.

From Sundarayya's resignation one may have seen the CPI (M) leadership is determined neither to own nor disown this document. In some isolated quarters a secret longing is being nursed that the so-called Bengal line, though subdued at this stage will Kerala is today the lone bastion of the Party, and the situation there is far less encouraging, for the Party is only worried about the hard arithmetic for victory in electoral hustings, even by aligning with the militant Islam. In this despicable milieu, Sundarayya’s letter is a pointer to the Party’s inevitable doom.


© Ramachandran 





 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Monday 11 April 2022

പാർട്ടി കോൺഗ്രസ് എന്ന അസംബന്ധ നാടകം

പാളം തെറ്റിയ പ്രത്യയ ശാസ്ത്രം 

ഗോള കമ്മ്യൂണിസ്റ്റ് പാർട്ടികൾ മൂന്നു വർഷത്തിൽ ഒരിക്കൽ നടത്തുന്ന പാർട്ടി പ്രവർത്തനങ്ങളുടെ അവലോകനമാണ് പാർട്ടി കോൺഗ്രസ് എന്നറിയപ്പെടുന്നത്. മുകളിൽ നിന്ന് കെട്ടിപ്പടുക്കുന്ന ഘടനയാണ് കമ്മ്യൂണിസ്റ്റ് പാർട്ടികൾക്കുള്ളത്; ഇതിനെ ജനാധിപത്യ കേന്ദ്രീകരണം എന്ന് വിളിക്കുന്നു. അതു കൊണ്ടാണ്, എവിടെയൊക്കെ കമ്മ്യൂണിസ്റ്റ് പാർട്ടികൾ അധികാരത്തിൽ വന്നോ, അവിടെയൊക്കെ ഏകാധിപത്യം നിലവിൽ വന്നത്. മുകളിലെ പ്രമാണി പറയുന്നതൊക്കെ താഴെയുള്ള സഖാവ് അനുസരിക്കണം എന്നതാണ്, അലിഖിത നിയമം. കമ്മ്യൂണിസ്റ്റ് ചരിത്രത്തിലെ ഏറ്റവും വലിയ അക്രമിയും നിരവധി ഉന്മൂലനങ്ങൾ നടത്തിയ ഏകാധിപതിയും ജൂത വംശഹത്യ നടത്തിയവനുമായ സ്റ്റാലിൻറെ ചിത്രവും കണ്ണൂരിൽ സി പി എം പാർട്ടി കോൺഗ്രസ് വേദിയിൽ ഉണ്ടായിരുന്നത് ആകസ്മികമല്ല.


വലിയ ആഡംബരത്തോടെയും മാധ്യമ ലാളനയോടെയും നടത്തുന്ന ഈ കോൺഗ്രസുകളിൽ ഗൗരവമുള്ള ചർച്ചകൾ ഒന്നും നടക്കാറില്ല. ഒരു കാലത്തും പാർട്ടി വ്യക്തമായ പാർട്ടി ലൈൻ സ്വീകരിക്കാറില്ല. അതിന് കാരണം, അടവു നയം എന്ന നയ ശൂന്യതയാണ്. കോൺഗ്രസുമായി സഖ്യം വേണ്ട എന്ന് പാർട്ടി കോൺഗ്രസ് തീരുമാനിച്ച ശേഷം, തമിഴ് നാട് പോലുള്ള സ്ഥലങ്ങളിൽ കോൺഗ്രസ് മുന്നണിയിൽ അംഗമാകുന്ന തട്ടിപ്പിനാണ് അടവ് നയം എന്ന് പറയുന്നത്. രാജ്യത്ത് കമ്മ്യൂണിസം നിലനിൽക്കുന്ന ഏക തുരുത്തായ കേരളത്തിൽ നിന്നല്ല, തമിഴ് നാട്ടിൽ നിന്നാണ് ആ പാർട്ടിക്ക് കൂടുതൽ എം പി മാർ ഉണ്ടായത് എന്നത് വിചിത്രമാണ്. അതിൻ്റെ ഉപകാരസ്മരണ ആയിരുന്നു മുഖ്യമന്ത്രി സ്റ്റാലിന്റെ സാന്നിധ്യം. കേരളത്തിൽ ലോക് സഭാ തിരഞ്ഞെടുപ്പിൽ തൂത്തെറിയപ്പെട്ടത് ശബരിമല പ്രശ്നത്തിൽ ഹിന്ദുക്കൾ കൈവിട്ടത് കൊണ്ടാണെന്ന് സംഘടനാ റിപ്പോർട്ടിൽ കുമ്പസാരവുമുണ്ട്.

തമിഴ് നാട്ടിൽ ഈ അടവ് നയം സ്വീകരിക്കുമ്പോൾ, പശ്ചിമ ബംഗാളിൽ അത് പാടില്ല എന്നാണ് കേരള ഘടകം വാദിക്കുന്നത്. അങ്ങനെയാണ്, സീതാറാം യെച്ചൂരിക്ക് കോൺഗ്രസ് പിന്തുണയോടെ പാർലമെൻറിൽ എത്താനുള്ള അവസരം നിഷേധിച്ചത്. വ്യക്തിപരമായ വൈര നിര്യാതനം പാർട്ടിയുടെ രീതിയാണ്. അതു കൊണ്ടാണ്, കേന്ദ്ര -സംസ്ഥാന ബന്ധങ്ങൾ ചർച്ച ചെയ്ത സെമിനാറിൽ കെ വി തോമസ് വരികയും ജനറൽ സെക്രട്ടറി യെച്ചൂരി ഒഴിവാക്കപ്പെടുകയും ചെയ്തത്. കേരളത്തിൽ നിന്ന് കോൺഗ്രസിൽ പ്രസംഗിച്ച പി രാജീവ്, കെ കെ രാഗേഷ്, ടി എൻ സീമ എന്നിവർ യെച്ചൂരിയുടെ നേതൃത്വത്തെ ചോദ്യം ചെയ്യാനുള്ള മുകളിൽ നിന്നുള്ള തിട്ടൂരം ശിരസാ വഹിച്ചു.

കേരളത്തെ അഭിനന്ദിച്ച് പാർട്ടി കോൺഗ്രസ് പ്രമേയം പാസാക്കിയെങ്കിലും കെ റെയിലിന് അംഗീകാരം കിട്ടിയില്ല. യെച്ചൂരിയും ബംഗാൾ ഘടകവും മാത്രമല്ല, തമിഴ് നാട് പാർട്ടിയും അതിന് അനുകൂലമായ നിലപാട് കോൺഗ്രസിൽ സ്വീകരിച്ചില്ല. എങ്കിലും യെച്ചൂരി വീണ്ടും ജനറൽ സെക്രട്ടറിയായത്, ആ പദ്ധതിക്കും കീഴടങ്ങിക്കൊണ്ടാണ്. ആ പദ്ധതിക്ക് എതിരെ സ്ത്രീകളും കുട്ടികളും ഇറങ്ങുന്നത്, ശബരിമല സമര കാലത്തെ ഓർമിപ്പിക്കുന്നു. ശബരിമല സമരത്തിൽ ഇല്ലാതിരുന്ന മേധാ പട്കർ റെയിൽ സമരത്തിലുള്ളത് യെച്ചൂരിയെ ആശങ്കയിൽ ആഴ്ത്തി. ശാസ്ത്ര സാഹിത്യ പരിഷത്തിനെ പിടിച്ചു നിർത്താൻ കഴിയാത്ത മുഖ്യമന്ത്രിയാണ് പ്രതിപക്ഷത്തെ വിമർശിക്കുന്നത്. ശബരിമല കാലത്ത് സമരത്തിന് എതിരായിരുന്ന ഇടതു കപട മതേതരവാദികളിൽ പലരും കെ റെയിലിന് എതിരാണ്.

എന്നിട്ടും, ആ പ്രശ്നത്തിൽ ഒരു നയം സ്വീകരിക്കാൻ പാർട്ടി കോൺഗ്രസിന് കഴിഞ്ഞില്ല. അതു കൊണ്ട് കെ വി തോമസിനെ വച്ച് ഒരു അസംബന്ധ നാടകം നടത്തി സഖാക്കൾക്ക് പിരിയേണ്ടി വന്നു. സകല പാർട്ടി കോൺഗ്രസുകളും തുടങ്ങിയതും അവസാനിച്ചതും അസംബന്ധത്തിലാണ്. ഇതിന് ഏറ്റവും വലിയ ഉദാഹരണങ്ങളാണ്, കൊൽക്കത്തയിലെ രണ്ടാം പാർട്ടി കോൺഗ്രസ് (1948), മധുരയിലെ മൂന്നാം പാർട്ടി കോൺഗ്രസ് (1954) പാലക്കാട്ടെ നാലാം പാർട്ടി കോൺഗ്രസ് (1956), അമൃത്‌സർ അഞ്ചാം കോൺഗ്രസ് (1958), വിജയവാഡ ആറാം പാർട്ടി കോൺഗ്രസ് (1961) എന്നിവ. പാർട്ടി കോൺഗ്രസുകളുടെ പൈതൃകം അവ്യക്തതയും ആശയക്കുഴപ്പവും നിറഞ്ഞതാണ്.

ബ്രിട്ടൻറെ ചെരുപ്പ് നക്കി

എം എൻ റോയ് 1920 ൽ താഷ്കെന്റിൽ രൂപീകരിച്ച പ്രവാസ പാർട്ടിയെ ആണ് സി പി എം സ്ഥാപക പാർട്ടി ആയി അംഗീകരിക്കുന്നത്. സി പി ഐ ആകട്ടെ, പത്രപ്രവർത്തകനായ സത്യഭക്ത 1925 ൽ കാൺപൂരിൽ സംഘടിപ്പിച്ച കമ്മ്യൂണിസ്റ്റ് സമ്മേളനത്തെയാണ് സ്ഥാപക സമ്മേളനമായി സ്വീകരിക്കുന്നത്. സമ്മേളനം നടക്കുമ്പോൾ തന്നെ ഇടഞ്ഞ സത്യഭക്ത പിന്നീട് ഹിന്ദുത്വ ആശയ പ്രചാരകനായി. അദ്ദേഹത്തെപ്പറ്റി ധാരാളം വിവരങ്ങൾ ചിത്രം സഹിതം, ഇപ്പോൾ ലഭ്യമാണ്. അതിനാൽ, ഹിന്ദുത്വയിലാണ് സി പി ഐ ജനിച്ചത് എന്ന് പറഞ്ഞാൽ തെറ്റാവില്ല.

1920 ൽ ജനിച്ച ഇന്ത്യയിലെ പാർട്ടി ആദ്യ പാർട്ടി കോൺഗ്രസ് സംഘടിപ്പിച്ചത്, 1943 ൽ മാത്രമാണ് -മുംബൈയിൽ. മെയ് 23 മുതൽ ജൂൺ ഒന്നു വരെ എട്ടു ദിവസമായിരുന്നു, മഹാമഹം. 15563 അംഗങ്ങൾ ആയിരുന്നു പാർട്ടിയിൽ ഉണ്ടായിരുന്നത് ( ഇന്ന് ഒൻപത് ലക്ഷം; അതിൽ അഞ്ചു ലക്ഷവും കേരളത്തിൽ). ഇവരെ പ്രതിനിധീകരിച്ച് 139 പേർ പാർട്ടി കോൺഗ്രസിൽ പങ്കെടുത്തു. പാർട്ടി പല മേഖലകളിലും വളരുന്നു എന്ന് തോന്നിയിട്ടാണ് കോൺഗ്രസ് സംഘടിപ്പിച്ചത്. അന്ന് പാർട്ടി കേന്ദ്രം മുംബൈ ആയിരുന്നു.1941 ൽ സോഹൻ സിംഗ് ബക്നയുടെ ഗദർ ഗ്രൂപ് കമ്മ്യൂണിസ്റ്റ് പാർട്ടിയിൽ ലയിച്ചിരുന്നു.

ആദ്യ പാർട്ടി കോൺഗ്രസ് സംഘടനാ റിപ്പോർട്ടിൽ പറയുന്നത്, 1933 ഒടുവിൽ ആകെ പാർട്ടി അംഗങ്ങൾ 150 ആയിരുന്നു എന്നാണ്. 1942 ൽ ഇത് 4400 ആയി. 1943 മെയ് ദിനത്തിൽ ഇത് 15563. ഇതിൽ 2637 പേർ മുഴുവൻ സമയ പ്രവർത്തകർ ആയിരുന്നു. 700 പേരായിരുന്നു സ്ത്രീ അംഗങ്ങൾ. പാർട്ടി കോൺഗ്രസിൽ പങ്കെടുത്ത 139 പേരിൽ 22 തൊഴിലാളികളും 25 കൃഷിക്കാരും 86 ബുദ്ധിജീവികളും മൂന്ന് ജമീന്ദാർമാരും രണ്ട് ചെറുകിട ജന്മിമാരും ഒരു വ്യവസായിയും ഉണ്ടായിരുന്നതായി ക്രെഡൻഷ്യൽ റിപ്പോർട്ടിൽ കാണുന്നു. പ്രതിനിധികളിൽ 13 സ്ത്രീകൾ.മൂന്ന് ദളിതർ. മുസ്ലിംകൾ 13, സിഖുകാർ എട്ട്, പാഴ്സികൾ രണ്ട്, ജെയിൻ ഒന്ന്. അന്ന് കേരളത്തിൽ പാർട്ടി ക്ലച്ചു പിടിച്ചിട്ടില്ല എന്നർത്ഥം. ബംഗാളിലെ പാർട്ടി മുസ്ലിം പാർട്ടി ആയിരുന്നു.

ആ പാർട്ടി കോൺഗ്രസ് സമയത്ത് പാർട്ടിക്കെതിരായ നിരോധനം പിൻവലിച്ചിരുന്നു. ക്വിറ്റ് ഇന്ത്യ പ്രസ്ഥാനത്തെ പാർട്ടി ഒറ്റിയതായിരുന്നു പശ്ചാത്തലം. 695 പാർട്ടി അംഗങ്ങൾ ജയിലിൽ ആയിരുന്നു. 105 പേർ ജീവപര്യന്തം തടവിൽ ആയിരുന്നു. പ്രതിനിധികളിൽ 70 ശതമാനവും ജയിലിൽ പോയിരുന്നു. പ്രതിനിധികളിൽ 68 ശതമാനവും 35 വയസിൽ താഴെ ഉള്ളവർ ആയിരുന്നു. പാർട്ടി കോൺഗ്രസ് പ്രസീഡിയത്തിലെ ഏക മലയാളി പി കൃഷ്ണപിള്ള. മറ്റുള്ളവർ എസ് എ ഡാങ്കെ, മുംബൈ സംസ്ഥാന സെക്രട്ടറി ഭയ്യാജി കുൽക്കർണി, മുസഫർ അഹമ്മദ്, മണികുന്തള സെൻ, മുംബൈ നഗര സെക്രട്ടറി ഡി എസ് വൈദ്യ, വിദ്യാർത്ഥി നേതാവ് നർഗീസ് ബാട്ലിവാല.

രണദിവെ,അധികാരി, ജോഷി, 1945 മുംബൈ 

ഒൻപതു മണിക്കൂർ എടുത്താണ് ജനറൽ സെക്രട്ടറി പി സി ജോഷി രാഷ്ട്രീയ പ്രമേയം അവതരിപ്പിച്ചത്. 'ദേശീയ പ്രതിരോധവും തൊഴിലാളി വർഗ കടമകളും' എന്ന റിപ്പോർട്ട് ബി ടി രണദിവെ അവതരിപ്പിച്ചു.

രാവിലെ ആറു മുതൽ രാത്രി 11 വരെ ആയിരുന്നു നടപടികൾ. ഗാന്ധി, നെഹ്‌റു, ജിന്ന എന്നിവരുടെ ചിത്രങ്ങൾ വേദിയിൽ ഉണ്ടായിരുന്നു എന്നത് അദ്‌ഭുതമാണ്. സ്റ്റാലിൻറെ ചിത്രവും ഉണ്ടായിരുന്നു. ഈ ചിത്രങ്ങൾ പാർട്ടിയുടെ അടവു നയം വിളംബരം ചെയ്യുന്നതായി പാർട്ടി രേഖകൾ പറയുന്നു -ഫാഷിസത്തിനെതിരായ ഐക്യ മുന്നണി, കോൺഗ്രസ് -മുസ്ലിം ലീഗ് ഐക്യം.

പി സി ജോഷി അവതരിപ്പിച്ച റിപ്പോർട്ടിൽ അസംബന്ധം പ്രകടമാണ്. അന്ന് ബ്രിട്ടീഷ് ചാരൻ ആയിരുന്ന ജോഷി, റിപ്പോർട്ടിൽ പറയുന്നത്, രണ്ടാം ലോകയുദ്ധ കാലത്ത് പാർട്ടി, വ്യവസായ ഉൽപാദനം കൂട്ടുന്നതിലും ഭക്ഷ്യോൽപാദനം കൂട്ടുന്നതിലും ശ്രദ്ധിച്ചു എന്നാണ്. ബ്രിട്ടനൊപ്പം നിന്ന പാർട്ടി, ജർമ്മനി റഷ്യയെ ആക്രമിച്ചപ്പോൾ അത് ജനകീയ യുദ്ധമാണെന്ന് പ്രഖ്യാപിച്ചിരുന്നു. ഇന്ത്യയുടെ സ്വാതന്ത്ര്യം പാർട്ടിക്ക് പ്രശ്‍നം ആയിരുന്നില്ല. ഈ നിലപാട് സ്വീകരിച്ചത് കൊണ്ടാണ്, പാർട്ടി നിരോധനം പിൻവലിച്ചത്. ഈ നയവും സ്വന്തം ആയിരുന്നില്ല. ലണ്ടനിലിരുന്ന് രജനി പാമേ ദത്ത് പടച്ച നയമായിരുന്നു അത്. എസ് ജി സർദേശായ് മാത്രമല്ല, ഇ എം എസ് നമ്പൂതിരിപ്പാടും ഭക്ഷ്യോൽപാദനം കൂട്ടുന്നതിനെപ്പറ്റി റിപ്പോർട്ട് അവതരിപ്പിച്ചു.

പാർട്ടിയുടെ കടമ 'ദേശീയ ഐക്യവും ദേശീയ സർക്കാരിനുള്ള ദേശീയ പ്രതിരോധവും" ആണെന്ന് പാർട്ടി കോൺഗ്രസ് അംഗീകരിച്ച രാഷ്ട്രീയ പ്രമേയം വ്യക്തമാക്കി. ബ്രിട്ടൻറെ വാലാട്ടികൾ ആയിരിക്കുക എന്ന് സാരം. പൂഴ്ത്തി വയ്‌പിനെതിരെ പോരാടാൻ പ്രമേയം സഖാക്കളെ ഉപദേശിച്ചു.

മുസഫർ അഹമ്മദ് സമാപന പ്രസംഗം നടത്തി. ഈ കോൺഗ്രസിനെപ്പറ്റി ഇനി അധികം പറയേണ്ടതില്ല. തൊഴിലാളിയുടെ കടമ ബ്രിട്ടൻറെ ആസനം താങ്ങുക എന്നതാണെന്ന് പ്രഖ്യാപിച്ച അസംബന്ധ കോൺഗ്രസ്.

കൽക്കട്ട തീസിസ്

കൽക്കട്ട തീസിസ് എന്നറിയപ്പെടുന്ന ഭീകര വാദം സംഭാവന ചെയ്ത ഒന്നാണ് കൊൽക്കത്തയിൽ നടന്ന രണ്ടാം പാർട്ടി കോൺഗ്രസ്. 1948 ഫെബ്രുവരി 28 മുതൽ മാർച്ച് ആറു വരെ നടന്ന കോൺഗ്രസിൽ ബി ടി രണദിവെ ജനറൽ സെക്രട്ടറിയായി തിരഞ്ഞെടുക്കപ്പെട്ടു. തുടർന്ന് രാജ്യമാകെ ഭീകരത നടമാടി.

ഈ കോൺഗ്രസ് നടക്കുമ്പോൾ പാർട്ടി അംഗങ്ങൾ 89000 ആയിരുന്നു. ജോഷി സെക്രട്ടറി സ്ഥാനത്ത് 13 വർഷം തികച്ചിരുന്നു.ഇന്ത്യ സ്വതന്ത്രമായിരുന്നു. എന്നാൽ അത് പാർട്ടി അംഗീകരിച്ചിരുന്നില്ല. അതിനാൽ, ഭരണഘടനയ്ക്കുള്ളിൽ നിന്ന് പ്രവർത്തിക്കണോ സായുധ കലാപം നടത്തണോ എന്നതായിരുന്നു ചോദ്യം. ജോഷി സ്വാഭാവികമായും ആദ്യ നിലപാടിൽ ആയിരുന്നു. തെലങ്കാനാ കലാപത്തിൽ നിന്ന് വീര്യം ഉൾക്കൊണ്ട പി സുന്ദരയ്യയും രണദിവെയും കലാപത്തെ അനുകൂലിച്ചു. കേരളത്തിൽ പുന്നപ്ര വയലാർ അനാവശ്യ കലാപവും നടന്നിരുന്നു. അനാവശ്യം എന്ന് പറയാൻ കാരണം, അവ നടന്നത്, ബ്രിട്ടീഷ് സർക്കാരിന് എതിരെ അല്ല, നെഹ്രുവിൻറെ ഇടക്കാല സർക്കാരിൻറെ കാലത്തായിരുന്നു എന്നതിനാലാണ്. മാപ്പിള ലഹളയെ സ്വാതന്ത്ര്യ സമരമായി കാണുന്ന മാർക്സിസ്റ്റുകൾ പുന്നപ്ര വയലാർ കലാപത്തെയും സ്വാതന്ത്ര്യ സമരമായി വ്യാഖ്യാനിക്കുന്നു.

മാത്രമല്ല, സ്വാതന്ത്ര്യത്തിന് മുൻപ് പാർട്ടി പാകിസ്ഥാൻ വാദത്തെയും ബംഗാളിൽ 4000 ഹിന്ദുക്കളുടെ കൂട്ടക്കൊലയ്ക്ക് ഇടയാക്കിയ മുസ്ലിം ലീഗിൻറെ പ്രത്യക്ഷ സമരത്തെയും പിന്തുണയ്ക്കുകയും ചെയ്തിരുന്നു. പി ബി അംഗം ഡോ ജി അധികാരി, പാകിസ്ഥാനെ അനുകൂലിച്ച് ലഘുലേഖ തന്നെ ഇറക്കിയിരുന്നു.

തെലങ്കാനാ കലാപം, 1946 -1952 

1947 ഡിസംബറിൽ രണദിവെയുടെ നേതൃത്വത്തിലെ ഗ്രൂപ് കേന്ദ്രകമ്മിറ്റി പിടിച്ചടക്കി. മുസ്ലിം ലീഗുമായി ജോഷി ഉണ്ടാക്കിയ ചങ്ങാത്തം വിഡ്ഢിത്തമായെന്ന് ആരോപിച്ചാണ് ഇവർ ഭൂരിപക്ഷം നേടിയത്. ഡിസംബറിൽ ചേർന്ന സി സി യോഗം ഉടൻ പ്രതിനിധികളെ പാർട്ടി കോൺഗ്രസിന് അയയ്ക്കാൻ അടിയന്തര ഉത്തരവ് പാർട്ടി ഘടകങ്ങൾക്ക് നൽകി. 919 പ്രതിനിധികളിൽ 632 പേർക്ക് മാത്രമാണ് കൊൽക്കത്തയിൽ എത്താൻ കഴിഞ്ഞത്.തെലങ്കാന തിരഞ്ഞെടുത്ത 75 പേരിൽ വിരലിൽ എണ്ണാവുന്നവരേ എത്തിയുള്ളു.എത്തിയ 632 പേരിൽ 565 മുഴുവൻ സമയ പ്രവർത്തകർ ആയിരുന്നു.പടിഞ്ഞാറൻ പാകിസ്ഥാനിലെ ബ്രാഞ്ചുകളിൽ നിന്ന് മൂന്ന് പ്രതിനിധികൾ എത്തി. കിഴക്കൻ പാകിസ്ഥാനിൽ നിന്ന് 60 പേർ എത്തിയെന്ന് പാർട്ടി രേഖകളിൽ ഉണ്ടെങ്കിലും, 32 പേർ വന്നെന്നാണ് ഇൻറലിജൻസ് റിപ്പോർട്ടിലുള്ളത്. ജോഷിയുടെ ഭാര്യ കൽപന ദത്തും അതിൽ ഉണ്ടായിരുന്നു. എന്തായാലും, പാകിസ്ഥാനിൽ നിന്ന് പ്രതിനിധികൾ പങ്കെടുത്തു എന്നത് ശ്രദ്ധേയം.

നാലര മണിക്കൂർ ആയിരുന്നു രണദിവെയുടെ ഉദ്‌ഘാടന പ്രസംഗം. ജോഷിക്കെതിരെ അദ്ദേഹം ആഞ്ഞടിച്ചു. പാർട്ടി റിഫോമിസ്റ്റ് പാതയിൽ ആയിരുന്നെന്നും ബൂർഷ്വകളുമായി കൂട്ടു ചേർന്നെന്നും അദ്ദേഹം വിമർശിച്ചു. "കോൺഗ്രസിലെ തിരുത്തൽവാദികളും മുസ്ലിം ലീഗും സഖ്യത്തിൽ ഏർപ്പെട്ടാണ് സ്വാതന്ത്ര്യം എന്ന് വിളിക്കപ്പെടുന്ന ഒന്നിനെ വരവേറ്റത്",രണദിവെ പുച്ഛിച്ചു. "ഇത് യഥാർത്ഥ സ്വാതന്ത്ര്യം അല്ല, വ്യാജമാണ്."!

വിപ്ലവത്തിന് ഇനിയും കോപ്പുള്ളതിനാൽ, ബൂർഷ്വക്കെതിരെ പോരാടാൻ രണദിവെ ആഹ്വാനം ചെയ്തു. പ്രക്ഷോഭങ്ങളും കലാപങ്ങളും വഴി സ്വാതന്ത്ര്യം എന്ന വ്യാജ തോന്നലിനെ ചെറുക്കാൻ അദ്ദേഹം ആവശ്യപ്പെട്ടു.

രണ്ടാമത് പ്രസംഗിച്ച ഭവാനി സെൻ, "പാകിസ്ഥാനെ സംബന്ധിച്ച റിപ്പോർട്ട്' അവതരിപ്പിച്ചു. 1942 -1948 ലെ പാർട്ടി ലൈനിനെ, പ്രത്യേകിച്ചും കശ്‍മീരിൽ ഷെയ്ഖ് അബ്ദുള്ളയുടെ പ്രസ്ഥാനത്തെ തുണച്ചതിനെ വിമർശിച്ചു.ഉപഭൂഖണ്ഡത്തിനാകെ തെലങ്കാന മാതൃകയാണെന്ന് അദ്ദേഹം പറഞ്ഞു. ഒറ്റപ്പെട്ട ജോഷിയാണ് അടുത്തതായി പ്രസംഗിച്ചത്. അദ്ദേഹം സ്വയം വിമർശനത്തിൽ മുഴുകി."ഞാൻ ജനറൽ സെക്രട്ടറി ആയിരിക്കെ പാർട്ടിയെ ആശയക്കുഴപ്പത്തിലാക്കുകയും മലിനപ്പെടുത്തുകയും (corrupted) ചെയ്തു", ജോഷി സമ്മതിച്ചു.

ഈ പാർട്ടി കോൺഗ്രസ് രണദിവെ സിദ്ധാന്തം അംഗീകരിക്കുക മാത്രമല്ല, പാർട്ടി ഭരണഘടന ഭേദഗതി ചെയ്യുകയുമുണ്ടായി. ജോഷിയെ കേന്ദ്രകമ്മിറ്റിയിൽ നിന്ന് പുറത്താക്കി. ഭവാനി സെന്നിൻറെ പാകിസ്ഥാൻ റിപ്പോർട്ടിൻറെ പശ്ചാത്തലത്തിൽ, പാകിസ്ഥാനിൽ നിന്നുള്ള പ്രതിനിധികൾ ഇതേ പന്തലിൽ മാർച്ച് ആറിന് പ്രത്യേക യോഗം ചേർന്ന് പാകിസ്ഥാൻ കമ്മ്യൂണിസ്റ്റ് പാർട്ടിയുണ്ടാക്കി. സജ്ജാദ് സഹീർ അതിൻറെ ജനറൽ സെക്രട്ടറി ആയി.

പുതുതായി രൂപം കൊണ്ട ഇന്ത്യക്കെതിരെ കലാപം നടത്താൻ ആയിരുന്നു, പാർട്ടി തീരുമാനം. "ലോകം രണ്ടു ചേരി ആയിരിക്കുന്നു, സാമ്രാജ്യത്വ ചേരിയും സോഷ്യലിസ്റ്റ് ചേരിയും, നിങ്ങൾ ഏതു ചേരിയിൽ?" എന്ന ഷഡാനോവ് സിദ്ധാന്തം ആയിരുന്നു കൽക്കട്ട തീസിസിന് പ്രചോദനം.

ആദ്യ മലയാളി ഇ എം എസ് അല്ല

കൊൽക്കത്തയിൽ രണദിവെ ജനറൽ സെക്രട്ടറിയായി. തൃശൂരിൽ നിന്നുള്ള എൻ കെ കൃഷ്ണൻ പി ബി യിൽ എത്തി. ഇ എം എസ് അല്ല മലയാളിയായ ആദ്യ പി ബി അംഗം. തൃശൂർ നടവരമ്പിലെ ചെറയത്തു മഠത്തിൽ എൻജിനീയർ എൻ ഡി നാരായണയ്യരുടെ മകനായ നാരായണ കല്യാണ കൃഷ്ണൻ (1913 -1992) ബ്രിട്ടനിൽ വിദ്യാർത്ഥി ആയിരുന്നു. 1918 ൽ കുടുംബം കൊച്ചിയിലേക്കും 1922 ൽ പാലക്കാട്ടേക്കും മാറി. കൊച്ചി സംസ്ഥാനത്ത് എസ് എസ് എൽ സി ക്ക് കൃഷ്ണന് ഒന്നാം റാങ്ക് ആയിരുന്നു.തൃശൂർ സെൻറ് തോമസ് കോളജിലും എറണാകുളം മഹാരാജാസ് കോളജിലും പഠിച്ചു.ഇന്റർമീഡിയറ്റിനും ഒന്നാം റാങ്ക് നേടി. മദ്രാസ് പ്രസിഡൻസി കോളജിൽ നിന്ന് ഗണിത ശാസ്ത്രത്തിൽ ബിരുദാനന്തര ബിരുദം. ഐ സി എസ്‌ തയ്യാറെടുപ്പിനാണ് ബ്രിട്ടനിൽ പോയത്. ലണ്ടൻ സ്‌കൂൾ ഓഫ് ഇക്കണോമിക്‌സിൽ ചേർന്ന കൃഷ്ണൻ ബ്രിട്ടീഷ് കമ്മ്യൂണിസ്റ്റ് പാർട്ടിയുമായി അടുത്തു. പ്രിൻസിപ്പൽ കമ്മ്യൂണിസ്റ്റ് വിരുദ്ധൻ ആയതിനാൽ കോളജ് മാറി ഹൈമാൻ ലെവിക്ക് കീഴിൽ ഹൈഡ്രോഡൈനാമിക്സ് പഠിക്കാൻ ചേർന്നു. കമ്മ്യൂണിസ്റ്റ് ബന്ധത്താൽ ഐ സി എസിന് നിരാകരിക്കപ്പെട്ടു. പാർട്ടി ബ്രാഞ്ച് സെക്രട്ടറിയായി.

മദ്രാസ് മുഖ്യമന്ത്രി പി സുബ്ബരായൻറെ മകൾ പാർവതി ആയിരുന്നു, കൃഷ്ണൻറെ ഭാര്യ.1938 ൽ ഓക്സ്ഫഡിലാണ് അവർ പരിചയപ്പെട്ടത്. 1939 ൽ മുംബൈയിൽ മടങ്ങി എത്തിയ കൃഷ്ണൻ പി സി ജോഷിയെ കണ്ട് മുഴുവൻ സമയ പ്രവർത്തകനായി. 1943 പാർട്ടി കോൺഗ്രസിൽ സി സി യിൽ എത്തി.

ഇ എം എസ്, പി കൃഷ്ണ പിള്ള, കെ സി ജോർജ് എന്നിവർ സി സി യിൽ എത്തി.

കൽക്കട്ട തീസിസ് അംഗീകരിക്കുന്നതിനിടെ കൊച്ചിയിൽ നിന്നുള്ള സാത്വിക ബ്രാഹ്മണ പ്രതിനിധി സുബ്രഹ്മണ്യന് ഭ്രാന്ത് വന്നു. ഒരു കൂടാരത്തിൽ ദേഹമാസകലം വാസലിൻ പുരട്ടി നിന്ന അദ്ദേഹത്തെ കെ എ രാജൻ കേരളത്തിൽ എത്തിച്ചു ചികിൽസിച്ചു.

ഈ കോൺഗ്രസിനെ തുടർന്ന് 18 മാസം പശ്ചിമ ബംഗാൾ (കാകദ്വീപ്), തെലങ്കാന, ത്രിപുര, തിരു-കൊച്ചി എന്നിവിടങ്ങളിൽ കലാപം നടത്തി. 1948 ഏപ്രിൽ -മെയ് കാലത്ത് മലബാറിൽ ജന്മിമാരുടെ പത്തായങ്ങൾ കൊള്ളയടിച്ചു. ശൂരനാട് കലാപവും ഇടപ്പള്ളി പോലീസ് സ്റ്റേഷൻ ആക്രമണവും പൂജപ്പുര ജയിൽ കലാപവും നടന്നു."തെറ്റായ സിദ്ധാന്തം തെറ്റായി നടപ്പാക്കിയ' തിരുവിതാംകൂർ പാർട്ടി സെക്രട്ടറി കെ വി പത്രോസിനെ പിന്നീട് പാർട്ടി പുറത്താക്കി.

1950 തുടക്കത്തിൽ പാർട്ടിയിൽ നിന്ന് 25000 പേർ കൊഴിഞ്ഞു പോയി. 1950 മാർച്ച് 26 ന് ബംഗാളിൽ പാർട്ടിയെ നിരോധിച്ചു, തുടർന്ന് രണ്ടു കൊല്ലം മലബാറിലും തിരു -കൊച്ചിയിലും നിരോധിച്ചു. 1950 ജനുവരിയിൽ കലാപ സിദ്ധാന്തം ഉപേക്ഷിക്കാൻ കോമിന്റേൺ ആവശ്യപ്പെട്ടു. ഡാങ്കെ, ഘാട്ടെ, അജയ ഘോഷ് എന്നിവർ കൽക്കട്ട തീസിസിനെതിരെ 'ത്രീ പീസ് രേഖ' ഉണ്ടാക്കി. പാർലമെന്ററി മാർഗത്തിന് വാദിച്ചതായിരുന്നു, രേഖ. ഒളിവിൽ ഇവർ പ്രകാശ്, പ്രസാദ്, പ്രമോദ് എന്നീ പേരുകളിൽ പ്രവർത്തിച്ചത് കൊണ്ടാണ് രേഖ 3P രേഖ എന്നറിയപ്പെട്ടത്.

1950 ജൂണിൽ രണദിവെയെ ജനറൽ സെക്രട്ടറി സ്ഥാനത്തു നിന്ന് കൊൽക്കത്ത പ്രത്യേക സമ്മേളനം പുറത്താക്കി. സി രാജേശ്വര റാവു താൽക്കാലിക ജനറൽ സെക്രട്ടറി. എൻ കെ കൃഷ്ണൻ പി ബി യിൽ നിന്ന് സസ്പെൻഷനിലായി.

1954 ലെ മധുര പാർട്ടി കോൺഗ്രസും 1956 ലെ പാലക്കാട് കോൺഗ്രസും സായുധ പാത വിട്ട് പാർലമെന്ററി പാത സ്വീകരിച്ചു.

മധുരയിൽ ചർച്ചയില്ല

1952 ലെ ആദ്യ പൊതു തിരഞ്ഞെടുപ്പിൽ 16 സീറ്റ് നേടി സി പി ഐ മുഖ്യ പ്രതിപക്ഷ പാർട്ടിയായി. ആന്ധ്രയിൽ ഒന്നാം കക്ഷി. കേരളത്തിൽ കരുത്തുള്ള കക്ഷി. ബംഗാളിൽ മുഖ്യ പ്രതിപക്ഷം, ത്രിപുരയിൽ മുഖ്യ കക്ഷി. വിപ്ലവം വേണ്ടെന്ന് വയ്ക്കാം എന്ന് വന്നു. പാർട്ടി തിരുത്തൽ പ്രക്രിയയിലേക്ക് നീങ്ങി.1952 ഡിസംബർ 30 മുതൽ 1953 ജനുവരി 10 വരെ കൊൽക്കത്തയിൽ രഹസ്യ സമ്മേളനം നടന്നു. അജയ ഘോഷ് ജനറൽ സെക്രട്ടറി. 1953 ഡിസംബർ 27 മുതൽ 1954 ജനുവരി നാല് വരെ മധുരയിൽ ആയിരുന്നു, മൂന്നാം കോൺഗ്രസ്. 50000 അംഗങ്ങളാണ് പാർട്ടിയിൽ ഉണ്ടായിരുന്നത്.

പാർട്ടിയിൽ നിലനിൽക്കുന്നത്, നേതാവ് -അനുയായി രീതിയാണെന്നും അണികൾ ചർച്ചകൾ അറിയാതെ ഉത്തരവുകൾ അനുസരിക്കുക മാത്രമാണെന്നും അതിനാൽ അണികൾ വെറും ഫോസിലുകൾ ആണെന്നും രാഷ്ട്രീയ പ്രമേയം ആത്മവിമർശനം നടത്തി. അതിനാൽ മേൽകമ്മിറ്റി മുതൽ കീഴ്ക്കമ്മിറ്റി വരെ തിരുത്തൽ ആവശ്യമാണ്. ഇന്ത്യ സ്വതന്ത്രമാണെന്നും എന്നാൽ സാമ്പത്തിക നയം അർദ്ധ കൊളോണിയൽ ആണെന്നും ഘോഷ് അവതരിപ്പിച്ച റിപ്പോർട്ടിൽ കാണുന്നു.

സുന്ദരയ്യ,ചന്ദ്രശേഖര റാവു,രാജേശ്വര റാവു, വാസുദേവ റാവു, ബസവപുന്നയ്യ, 1951, വിജയവാഡ  

കൃത്യമായ പാർട്ടി സെന്റർ ഇല്ലാത്തതിനാൽ കോൺഗ്രസിൽ കാര്യമായ ചർച്ച നടന്നില്ലെന്ന് പാർട്ടി രേഖകളിൽ കാണുന്നു.തർക്കം ഒഴിവാക്കാൻ കോമിന്റേൺ ബ്രിട്ടീഷ് പാർട്ടി ജനറൽ സെക്രട്ടറി ഹാരി പൊളിറ്റിനെ അയച്ചിരുന്നു. കൊൽക്കത്ത പ്ലീനം അംഗീകരിച്ച രേഖകൾ പാസാക്കുക മാത്രമാണ് കോൺഗ്രസ് ചെയ്തത്. ഒൻപതംഗ പി ബി യും 39 അംഗ സി സി യും നിലവിൽ വന്നു.

പാലക്കാട് കരിനിഴൽ

പാലക്കാട്ട് നാലാം പാർട്ടി കോൺഗ്രസ് 1956 ഏപ്രിൽ 19 മുതൽ 29 വരെ ആയിരുന്നു. സ്റ്റാലിന്റെ പൈതൃകം ക്രൂഷ്ചേവ് കുഴിച്ചു മൂടിയ സോവിയറ്റ് ഇരുപതാം പാർട്ടി കോൺഗ്രസ് കഴിഞ്ഞ് വെറും 24 ദിവസത്തിന് ശേഷം അതിൻ്റെ കരിനിഴലിൽ ആയിരുന്നു, ഈ സമ്മേളനം. കേരള ഘടകം സ്റ്റാലിന്റെ പൈതൃകത്തിൻ്റെ കൂടെ നിൽക്കുക മാത്രമല്ല, സ്റ്റാലിന്റെ ജഡം കേരളത്തിൽ സംസ്കരിക്കാമെന്ന് 'നവയുഗം' എഴുതുകയും ചെയ്തു. അങ്ങനെ സോവിയറ്റ് യൂണിയൻറെ കൂടെ നിൽക്കുന്ന ചേരിയും എതിർക്കുന്ന ചേരിയും രൂപപ്പെട്ടു. പാലക്കാട് കോൺഗ്രസിനായി വിതരണം ചെയ്ത രേഖകൾ സോവിയറ്റ് സംഭവ വികാസത്തിൻറെ പശ്ചാത്തലത്തിൽ പിൻവലിക്കേണ്ടി വന്നു. പരിഷ്കരിച്ച രാഷ്ട്രീയ പ്രമേയം എങ്ങനെ വേണം എന്നതിനെ ചൊല്ലി അജയ ഘോഷിന്റെയും സുന്ദരയ്യയുടെയും ചേരികൾ ഏറ്റുമുട്ടി. പാർട്ടി കോൺഗ്രസ് പ്രതിസന്ധിയിലായി.

കോൺഗ്രസിൽ മൂന്ന് ചേരികൾ ഉണ്ടായി. കോൺഗ്രസുമായി ചേർന്ന് കൂട്ടുകക്ഷി സർക്കാരുണ്ടാക്കണം എന്ന് വാദിക്കുന്ന ഒരു ചേരി. അതിനെ എതിർക്കുന്ന മറു ചേരി. സമാധാനപരമായ സഹവർത്തിത്വം മുന്നോട്ടു വച്ച ഘോഷിൻറെ ചേരി. 1945 ൽ ചൈനയിൽ ഭരണകക്ഷി ആയ കുമിന്താങ് പാർട്ടിയുമായി കമ്മ്യൂണിസ്റ്റ് പാർട്ടി ഭരണം പങ്കിട്ടത് ആദ്യ ചേരി ചൂണ്ടിക്കാട്ടി. കോൺഗ്രസിൻറെ ആവഡി സോഷ്യലിസം തട്ടിപ്പാണെന്ന് ഇടതു ചേരി വാദിച്ചു.

ഘോഷ് അവതരിപ്പിച്ച ഔദ്യോഗിക രാഷ്ട്രീയ പ്രമേയത്തിനെതിരെ പി സി ജോഷി ബദൽ രേഖ അവതരിപ്പിച്ചു. ഭവാനി സെൻ പിന്താങ്ങി. അന്ന് എ കെ ഗോപാലനും മറ്റും കോൺഗ്രസിൽ എടുത്ത നിലപാട് അവരോട് തോന്നിയിരുന്ന ആദരം ഇല്ലാതാക്കിയെന്ന് സി അച്യുത മേനോൻ പിൽക്കാലത്ത് എഴുതി. കെ ദാമോദരൻ തൻ്റെ ലൈനിന് പിന്തുണ തേടി പ്രതിനിധികളെ സ്വാധീനിക്കുന്നു എന്നാരോപിച്ച് എ കെ ജി, ദാമോദരനെ ചീത്ത വിളിച്ചു. ദാമോദരനെതിരെ അച്ചടക്ക നടപടി വേണമെന്ന് അദ്ദേഹം വാദിച്ചു. ദാമോദരൻറെ ലൈൻ പാർട്ടി കോൺഗ്രസ് തള്ളി. എന്നിട്ടും ദാമോദരനെ സി സി യിലേക്ക് തിരഞ്ഞെടുത്തു. ജോഷിയും രണദിവെയും സി സി യിൽ തിരിച്ചെത്തി. ഡോ റാണൻ സെന്നിനെ പി ബി യിൽ നിന്ന് നീക്കി ഭൂപേശ് ഗുപ്തയെ എടുത്തു. ഇ എം എസ് ഘോഷിനൊപ്പം നിന്നു. ഇന്ത്യ സ്വതന്ത്രമാണെന്നും എന്നാൽ സാമ്പത്തിക നയം അർദ്ധ കൊളോണിയൽ ആണെന്നും ഘോഷ് അവതരിപ്പിച്ച റിപ്പോർട്ടിൽ കാണുന്നു.

കോൺഗ്രസിനോടുള്ള സി പി ഐ സ്നേഹം അന്നാണ് തുടങ്ങിയത്.

അമൃത്‌സറിലെ ചാണകം

പാലക്കാട് കോൺഗ്രസ് കഴിഞ്ഞ് പതിവ് വിട്ട് രണ്ടു വർഷത്തിനകം ഘോഷ് അമൃത്‌സറിൽ പാർട്ടി കോൺഗ്രസ് നടത്തിയത്, ഇ എം എസ് കേരളത്തിൽ മുഖ്യമന്ത്രി ആയ പശ്ചാത്തലത്തിൽ ആയിരുന്നു. ഈ മന്ത്രിസഭയോട് ചൈനയ്ക്ക് യോജിപ്പ് ഉണ്ടായിരുന്നില്ല. പ്രത്യയശാസ്ത്രവും ഭരണവും തമ്മിലുള്ള സംഘർഷം പാർട്ടിയെ ഉത്കണ്ഠയിൽ ആഴ്ത്തി. ഇ എം എസും പാർട്ടി സംസ്ഥാന സെക്രട്ടറി എം എൻ ഗോവിന്ദൻ നായരും ഒത്തു പോയില്ല.ഇ എം എസ് സി സി ക്ക് നൽകിയ റിപ്പോർട്ടിൽ "ജനാധിപത്യപരവും സോഷ്യലിസ്റ്റുമായ" പാത മുന്നോട്ട് വച്ചു. അത് ആർക്കും വ്യക്തമായില്ല."സ്വഭാവത്തിൽ ദേശീയവും ഉള്ളടക്കത്തിൽ സോഷ്യലിസ്റ്റുമായ നയം" പിന്തുടരാൻ ഇ എം എസ് വാദിച്ചു.അദ്ദേഹം നെഹ്രുവിന്റെ പഞ്ചവത്സര പദ്ധതി പോലുള്ള പരിപാടികളെ അതിൽ പിന്തുണച്ചു. ഇ എം എസിൻറെ ഈ വലതു പക്ഷ നയത്തെ ഭൂപേശ് ഗുപ്തയുടെ നേതൃത്വത്തിൽ ബംഗാൾ ഘടകം ആക്രമിച്ചു.

ഇ എം എസ്, 1957 

ഈ സാഹചര്യത്തിലാണ്, 1958 ഏപ്രിൽ ആറു മുതൽ 13 വരെ അമൃത്‌സറിൽ പാർട്ടി കോൺഗ്രസ് നടന്നത്. കമ്മ്യൂണിസ്റ്റ് പാർട്ടിയെ ജനകീയ പാർട്ടിയാക്കി മാറ്റാൻ കോൺഗ്രസ് തീരുമാനിച്ചു. പാർട്ടി ഭരണഘടനയ്ക്ക് പുതിയ ആമുഖം എഴുതി ചേർത്തു. തൊഴിലാളി വർഗ സർവാധിപത്യം എന്ന പ്രയോഗം ഭരണഘടനയിൽ നിന്ന് നീക്കി.പകരം, സോഷ്യലിസ്റ്റ് ഭരണകൂടം എന്നാക്കി.ഫലത്തിൽ, പാർട്ടിക്ക് പ്രത്യയശാസ്ത്രം കൈമോശം വന്നു.

ഘോഷിനെ രണദിവെയുടെ നേതൃത്വത്തിൽ, ബംഗാൾ, പഞ്ചാബ് ഘടകങ്ങൾ അടങ്ങിയ ഇടതുചേരി വിമർശിച്ചു. തീവ്ര വലതുപക്ഷത്തെ ചെറുക്കാൻ കോൺഗ്രസിനെ തോൽപിക്കണമെന്ന് റാണൻ സെൻ വാദിച്ചു. "ചാണകത്തിനു മുകളിൽ എപ്പോഴും ഈച്ചകൾ ഉണ്ടാകും", അദ്ദേഹം പറഞ്ഞു. ഈച്ചകൾ ഇല്ലാതിരിക്കാൻ ചാണകം നീക്കണം. കോൺഗ്രസിനെ തോൽപിക്കണം.

സെൻ ചാണകത്തിൽ നിർത്തിയത് എന്തുകൊണ്ടാണെന്ന് ഡാങ്കെ ചോദിച്ചു. "ഈച്ചകളും ചാണകവും ഇല്ലാതിരിക്കാൻ നല്ല പരിപാടി ചാണകത്തിൻറെ സൃഷ്ടികർത്താവായ പശുവിനെ തന്നെ കൊല്ലുന്നതാണ്."

കോൺഗ്രസിനകത്തെ പുരോഗമന ശക്തികളുമായി സഹകരണം എന്ന നയം പാർട്ടി കോൺഗ്രസ് അംഗീകരിച്ചു. നെഹ്‌റുവിനെ തുണയ്ക്കും എന്നർത്ഥം.:കേരളം വഴികാട്ടുന്നു" എന്ന വാചകം രാഷ്ട്രീയ പ്രമേയത്തിൽ സ്ഥാനം പിടിച്ചു.

പാർട്ടി കോൺഗ്രസ് അംഗീകരിച്ച പുതിയ ഭരണഘടന പ്രകാരം, സി സി ക്ക് പകരം ദേശീയ കൗൺസിൽ വന്നു.പി ബി ക്ക് പകരം സെൻട്രൽ എക്‌സിക്യൂട്ടീവും.ദൈനംദിന പ്രവർത്തനങ്ങൾക്ക് കേന്ദ്ര സെക്രട്ടേറിയറ്റ് ഉണ്ടായി.സെൽ പോയി ബ്രാഞ്ച് വന്നു. കേരളത്തിലെ പാർട്ടി സെല്ലുകൾ കുപ്രസിദ്ധമായിരുന്നു.കേരളത്തിൽ നിന്ന് എ കെ ജി സെക്രട്ടേറിയറ്റിൽ എത്തി.

തുടർന്ന് രണ്ടു വർഷം ബാലറ്റ് പെട്ടിയിലൂടെ അധികാരം പിടിക്കുക എന്ന അമൃത്‌സർ ലൈനിനെ ചൊല്ലിയായി തർക്കം.അത് റിവിഷനിസമാണെന്ന് രണദിവെ നിലപാട് എടുത്തു.ഇ എം എസ് നടുക്കടലിലായി.

ചൈനയെ ചാരി നാറുന്നു

ചൈനയും ഇന്ത്യയും തമ്മിലുള്ള സംഘർഷത്തിനിടയിലാണ് വിജയവാഡ പാർട്ടി കോൺഗ്രസ് ചേർന്നത്. അജയ് ഘോഷ്, ചൈനീസ് കമ്മ്യൂണിസ്റ്റ് പാർട്ടിക്കും സോവിയറ്റ് പാർട്ടിക്കും രഹസ്യ കത്തുകൾ എഴുതിയിരുന്നു. ചൈന, ടിബറ്റിനെ ആക്രമിച്ചപ്പോൾ, 1958 ൽ ദലൈലാമ ഇന്ത്യയിൽ അഭയം തേടി. ഇന്ത്യ അദ്ദേഹത്തെ രക്ഷപ്പെടുത്തി കൊണ്ടു വരികയായിരുന്നു എന്ന് ചൈന കരുതി. ഇത്, ചൈനാ നേതൃത്വത്തെ ചൊടിപ്പിച്ചു. കമ്മ്യൂണിസ്റ്റ് പാർട്ടി ചൈനയെ അനുകൂലിച്ചു.

ചൈനയിൽ സ്ഥാനപതിയായി നെഹ്‌റു ആദ്യം അയച്ചത്, സർദാർ കെ എം പണിക്കരെ (ചൈനയിൽ 1948- 1952) ആയിരുന്നു. അദ്ദേഹത്തിൻറെ മകൾ ദേവകി കേരളത്തിലെ പാർട്ടി സെക്രട്ടറി എം എൻ ഗോവിന്ദൻ നായരുടെ ഭാര്യ ആയിരുന്നു.ചൈന ടിബറ്റിൽ നടത്തിയ അധിനിവേശത്തെ പണിക്കർ അനുകൂലിച്ചു. സർദാർ പട്ടേൽ ഇടപെട്ട് പണിക്കരെ നീക്കി.

ഇന്ത്യയുടെ വടക്കു കിഴക്കും വടക്കു പടിഞ്ഞാറുമുള്ള പ്രദേശങ്ങൾ തങ്ങളുടേതാക്കി ചൈന ഭൂപടങ്ങൾ ഇറക്കി. ഭൂപടത്തിൽ കാണിച്ച പ്രദേശങ്ങൾ തങ്ങളുടേതാണെന്ന് ചൈന ഇന്ത്യയെ അറിയിച്ചു. അത്, ബ്രിട്ടൻ കൂട്ടിച്ചേർത്തതാണ്. 1914 ൽ അതിർത്തിയായ വടക്കുകിഴക്ക് ബ്രിട്ടൻ വരച്ച മക് മഹോൻ രേഖ അംഗീകരിക്കില്ലെന്നും ചൈന നിലപാട് എടുത്തു. ഈ മേഖലയിലാണ് തങ്ങളുടെ പൂർവികരുടെ ഭൗതികാവശിഷ്ടങ്ങൾ എന്ന് ചൈന അവകാശപ്പെട്ടു. ചൈന പരസ്യമായി നെഹ്‌റുവിനെ എതിർത്തു 19 ഇന്ത്യൻ സൈനികരെ കൊങ്ക ചുരത്തിൽ ചൈനീസ് പട്ടാളം കൊന്നു. ഇന്ത്യൻ പാർട്ടി പ്രതിസന്ധിയിലായി.

മാവോ ബുദ്ധനാകാൻ ശ്രമിക്കുന്നുവെന്ന് ഡാങ്കെ പരിഹസിച്ചു. ഡാങ്കെയും എസ് ജി സർദേശായിയും ചൈനീസ് പാർട്ടിക്കെതിരെ നീങ്ങി. അവർ നെഹ്‌റുവിനൊപ്പം നിന്നു. ഡാങ്കെ പാർട്ടി അച്ചടക്കം ലംഘിച്ചതിനാൽ, പാർട്ടി അദ്ദേഹത്തെ പരസ്യമായി ശാസിച്ചു. ഭൂപടങ്ങളും പുരാരേഖകളുമായി പാർട്ടി യോഗത്തിൽ എത്തി സുന്ദരയ്യ ചൈനയുടെ അവകാശ വാദങ്ങൾക്ക് അടിസ്ഥാനമുണ്ടെന്ന് വാദിച്ചു.സുന്ദരയ്യയെ ബി ടി രണദിവെ, എം ബസവപുന്നയ്യ, പ്രമോദ് ദാസ്‌ഗുപ്‌ത, ഹർകിഷൻ സിങ് സുർജിത്, സി എച്ച് കണാരൻ തുടങ്ങിയവർ അനുകൂലിച്ചു. ജനറൽ സെക്രട്ടറി അജയ് ഘോഷ് ഡാങ്കെയുടെ നിലപാടിനെ അനുകൂലിക്കുകയും പ്രവൃത്തിയെ തള്ളുകയും ചെയ്തു.ഘോഷിനെ സി രാജേശ്വര റാവു, ഭവാനി സെൻ, ഭൂപേശ് ഗുപ്ത, സെഡ് എ അഹമ്മദ്, എൻ കെ കൃഷ്ണൻ, എം എൻ ഗോവിന്ദൻ നായർ, സി അച്യുത മേനോൻ തുടങ്ങിയവർ പിന്താങ്ങി. ഇ എം എസ്, എ കെ ഗോപാലൻ, ജ്യോതി ബസു എന്നിവർ ഒരു പക്ഷത്തും ചേർന്നില്ല.

തുടർന്നുള്ള രണ്ടു വർഷങ്ങളിൽ, ഇന്ത്യൻ പാർട്ടിയിലെ തീവ്ര പക്ഷവുമായി ചൈന രഹസ്യ ബന്ധത്തിൽ ഏർപ്പെട്ടു. വിഭാഗീയതയിൽ പെട്ട് ദേശീയ സമിതിയിൽ ചർച്ച നടക്കാതായി. 1961 ആദ്യം നടക്കേണ്ട വിജയവാഡ പാർട്ടി കോൺഗ്രസിൽ കേന്ദ്രകമ്മിറ്റിയുടെ റിപ്പോർട്ട് തയ്യാറാക്കേണ്ട ചുമതല ഘോഷിനായിരുന്നു. ഇടതു പക്ഷം സഹകരിച്ചില്ല. വലതുപക്ഷം റിപ്പോർട്ട് പരിശോധിക്കാൻ ഡാങ്കെയെ ചുമതലപ്പെടുത്തി. പാർട്ടി കോൺഗ്രസിന് തലേന്ന് റിപ്പോർട്ടിന്റെ ഒരു കോപ്പി മാത്രം തയ്യാറാക്കി ഘോഷ് പോക്കറ്റിലിട്ടു.

ഇന്ത്യൻ നാഷനൽ കോൺഗ്രസും സി പി ഐ യും തമ്മിലുള്ള ബന്ധമായിരുന്നു, ചർച്ച. കോൺഗ്രസിനെ മുച്ചൂടും എതിർക്കണമെന്ന് ഇടതുപക്ഷം വാദിച്ചു. ജനവിരുദ്ധമായ നയങ്ങളെ എതിർത്ത് കോൺഗ്രസുമായി സഖ്യം വേണമെന്ന് പി സി ജോഷിയും ഡാങ്കെയും വാദിച്ചു. ഘോഷ് ഒപ്പം നിൽക്കുമെന്ന് ഡാങ്കെ ഗ്രൂപ്പ് പ്രതീക്ഷിച്ചു. എന്നാൽ ഘോഷ് അവതരിപ്പിച്ച റിപ്പോർട്ട് അവരെ നിരാശപ്പെടുത്തി. ഘോഷ് മദ്ധ്യ നിലപാട് എടുത്തു. ജനറൽ സെക്രട്ടറി ഡാങ്കെ -ജോഷി പക്ഷത്തു ചേരാതിരുന്നതിൽ, ഇടതുപക്ഷം സന്തോഷിച്ചു. അതിനാൽ, അവർ ഘോഷിൻറെ റിപ്പോർട്ടിനെ അനുകൂലിച്ചും രാഷ്ട്രീയ പ്രമേയത്തെ എതിർത്തും വോട്ട് ചെയ്യാൻ തീരുമാനിച്ചു. പ്രതിനിധി ചർച്ചകളിൽ രോഷം അണ പൊട്ടി. ചെറിയ ഹൃദയാഘാതം വന്ന് ഘോഷ് രണ്ടു ദിവസം കിടപ്പിലായി.

ഒരു രാത്രി പ്രതിനിധികളോട് ഉടൻ സമ്മേളിക്കാൻ നിർദേശം വന്നു. പ്രതീക്ഷയ്ക്ക് വിപരീതമായി, സോവിയറ്റ് പ്രതിനിധി സുസ്ലോവ്, യൂറി ഗഗാറിനെ ബഹിരാകാശത്ത് എത്തിച്ചതായി അറിയിച്ചു.

ഘോഷിൻറെ പ്രസംഗം ഏകകണ്ഠമായി പാസാക്കി. രാഷ്ട്രീയ പ്രമേയം അതനുസരിച്ചു ഭേദഗതി ചെയ്യാൻ അദ്ദേഹത്തെ ചുമതലപ്പെടുത്തി. തുടർന്ന് ദേശീയ സമിതി തിരഞ്ഞെടുപ്പായിരുന്നു . സമിതിയിൽ അംഗങ്ങൾ 101. ഔദ്യോഗിക പാനൽ അവതരിപ്പിച്ചപ്പോൾ ബഹളമായി. ഇടതിന് മേൽക്കൈ ഉള്ള ബംഗാളിൽ നിന്ന് ഡാങ്കെ -ജോഷി പക്ഷത്തെ വെട്ടി നിരത്തിയിരുന്നു. പുതിയ ദേശീയ സമിതിയിൽ മൂന്നിലൊന്ന് ഇടതു പക്ഷം അഥവാ ചൈനാ പക്ഷം. തൃപ്തി ഇല്ലാതെ ഇടതുപക്ഷം ഇറങ്ങിപ്പോയി. അവർ പുതിയ പാർട്ടി ഉണ്ടാക്കുമെന്ന് ശ്രുതി പരന്നു. പാതിരയ്ക്ക് സുഖമില്ലാത്ത ഘോഷ് ഹാളിൽ എത്തി. ദേശീയസമിതി അംഗങ്ങളുടെ എണ്ണം 110 ആക്കി പ്രമേയം പാസാക്കി. ഒരു ഒത്തുതീർപ്പ് പട്ടിക പാസാക്കി. തൽക്കാലം പിളർപ്പ് ഒഴിവായി.കേന്ദ്ര എക്സിക്യൂട്ടീവ്, സെക്രട്ടേറിയറ്റ് അംഗങ്ങളുടെ എണ്ണത്തിൽ സമ്മതം ഉണ്ടായില്ല. അതിനാൽ, ഘോഷിനെ ജനറൽ സെക്രട്ടറിയായി തിരഞ്ഞെടുക്കുക മാത്രം ചെയ്തു.

പിളർപ്പിന് ശേഷമുള്ള പി ബി 

1961 സെപ്റ്റംബർ -ഒക്ടോബറിൽ മോസ്കോയിൽ ചികിത്സയ്ക്ക് പോകാൻ ഘോഷ് അവധി എടുത്തു. എന്നാൽ, ആക്ടിങ് ജനറൽ സെക്രട്ടറിയായ ഇ എം എസ് ആ അവധി റദ്ദാക്കി. വിജയവാഡ കോൺഗ്രസിന് ശേഷം, ഇ എം എസ് ഇടതു പക്ഷത്ത്, അഥവാ ചൈനാ ചേരിയിൽ എത്തിയിരുന്നു. ഘോഷ് മോസ്‌കോയ്ക്ക് പോയില്ല. ജനറൽ സെക്രട്ടറിയായി തിരികെ പ്രവേശിച്ചു. 1962 ജനുവരി 13 ന് അദ്ദേഹം മരിച്ചു. പലരും വിലാപയാത്രയിൽ പങ്കെടുത്തില്ല.

ഈ തർക്കം പാർട്ടിയെ 1964 ൽ പിളർപ്പിൽ എത്തിച്ചു.

സി പി എം വന്ന ശേഷം

സി പി എം രൂപീകരിച്ച ശേഷവും പാർട്ടി കോൺഗ്രസുകൾ വൈരനിര്യാതന വേദികളായി തുടർന്നു. പാർട്ടി ആദ്യം നേരിട്ട പ്രതിസന്ധി 1969 ലെ നക്സൽ പ്രസ്ഥാനം ആയിരുന്നു. കണ്ണൂരിൽ നക്സൽ പ്രസ്ഥാനത്തിൻറെ നേതാക്കൾ ആയിരുന്നു, പാട്യം രാജനും പിണറായി വിജയനും. നക്സൽ ഭീകരതയുടെ പശ്ചാത്തലത്തിൽ, 1970 ൽ സി എച്ച് കണാരനെ സംസ്ഥാന സെക്രട്ടറി സ്ഥാനത്തു നിന്ന് എ കെ ജി താൽക്കാലിക സെക്രട്ടറി ആയി. അദ്ദേഹമാണ്, പിണറായി വിജയനെ മടക്കി കൊണ്ട് വന്നത്.

കണ്ണൂരിൽ നിന്ന് തന്നെ 1986 ൽ അടുത്ത പ്രതിസന്ധി ഉണ്ടായി. എം വി രാഘവൻറെ ബദൽ രേഖ മുസ്ലിം ലീഗിനൊപ്പം പാർട്ടി സഖ്യത്തിൽ ഏർപ്പെടണമെന്ന് വാദിച്ചു.ഇ കെ നായനാർ ബദലിനൊപ്പം നിന്നെങ്കിലും 1987 ൽ കൊൽക്കത്തയിൽ പാർട്ടി കോൺഗ്രസ് ചേരുമ്പോൾ കൂറു മാറി. ബദൽ രേഖയ്ക്ക് വേണ്ടി സംസാരിച്ചത് ടി ശിവദാസ മേനോൻ ആയിരുന്നു.

വി എസ് അച്യുതാനന്ദനാണ് എസ് രാമചന്ദ്രൻ പിള്ളയെ പി ബി യിൽ എത്തിച്ചതും ഇ എം എസിനെ കേരളത്തിൽ വിശ്രമത്തിന് വിധിച്ചതും. 2015 ലെ വിശാഖപട്ടണം കോൺഗ്രസിൽ സീതാറാം യെച്ചൂരി ജനറൽ സെക്രട്ടറി ആകുമ്പോൾ അദ്ദേഹത്തിന് അച്യുതാനന്ദൻറെയും ബംഗാൾ ഘടകത്തിന്റെയും പിന്തുണ ഉണ്ടായിരുന്നു.

ഇപ്പോൾ പൂർണമായും കേരളഘടകത്തിന് കീഴടങ്ങിയിരിക്കുകയാണ് യെച്ചൂരി. ഇപ്പോൾ പാർട്ടിക്ക് ഒരു ദേശീയ ലൈനില്ല. അതിൻ്റെ നയം കേരള നയമായി ചുരുങ്ങിപ്പോയി. മുഖ്യശത്രു ബി ജെ പി ആണെന്നു പറഞ്ഞു കൊണ്ടിരിക്കാം -ബി ജെ പി ഉള്ളിടത്തൊന്നും സി പി എം ഇല്ല. ബി ജെ പി യെ ഒരു ചുക്കും ചെയ്യാനും ത്രാണിയില്ല.

പാർട്ടിക്കിപ്പോൾ പ്രത്യയ ശാസ്ത്രവും ഇല്ല. ചൈനയിൽ മാവോ ഒരു നാടൻ മാർക്സിസമാണ് പ്രയോഗിച്ചത് എങ്കിൽ, ഇവിടെ മാർക്സിസം ഇറക്കുമതി ചരക്ക് മാത്രമായിരുന്നു. അതിനാൽ, അതിന് ഭാരതീയമായ വേരുകൾ ഉണ്ടായില്ല. അതിനാൽ, ആഗോളമായി മാർക്സിസം അപ്രസക്തമായപ്പോൾ, പാർട്ടി കേരളത്തിൽ മാത്രമായി ചുരുങ്ങുകയും ഭാരതീയമായി ശോഷിക്കുകയും ചെയ്തു. അങ്ങനെ പാർട്ടി കോൺഗ്രസുകൾ അന്തസത്ത ഇല്ലാത്ത അസംബന്ധ നാടകങ്ങളായി അവസാനിച്ചു.


© Ramachandran 

Tuesday 28 September 2021

THE COMMUNIST DISTORTION OF MAPPILA REVOLT


This is an extract from the PhD dissertation by Patrick Hesse, submitted to the Faculty of Culture, Social Sciences and Education of the Humboldt University of Berlin, in 2015. The thesis is titled, "To the Masses" - Communism and Religion in North India, 1920–47.

Although communists had had no part in the moplah rebellion—in fact, the CPI hadn’t established so much as a single cell on the subcontinent yet—, it soon figured prominently in the localization of communism. In view of M N Roy’s anti-bourgeois stance in the Comintern debates on the agents of revolution in colonial countries, the Moplah rebellion was a much needed point of reference on two counts. First, it figured as a prime example of the militant mass struggle that Roy posited as the core of the khilafat and non-cooperation movements. Second, the uprising served to showcase the relative lack of radicalism in Gandhi and the Congress. Gandhi had condemned the insurgents because of their ample use of force. The communists, however, soon fashioned it into the beginning of revolution.

Neither the scarcity of reports nor the tenor of the few available pieces of information could detract from the communist determination to claim the rebellion. On the contrary, its initial perception through the lens of an Eastern revolutionary paradigm ensured that its pronounced fundamentalist component contributed to a positive assessment. A 1921 Inprecorr (International Press Correspondence, the international organ of the Comintern) article located the rebellion’s origins in religious outrage: Soldiers had entered mosques in a bid to arrest Muslim leaders and thus had desecrated the sites. This had caused “understandable” indignation among the Muslim population1.

M N Roy

Abdur Rab, founder member of the CPI, not yet fallen from Bolshevik revolutionary grace, felt vindicated in his view that Brahmins were no more than hesitant compromisers, whereas “the Muslims” had gone straight for “immediate revolution.”2 For him, the uprising was anti-colonial struggle par excellence. In a rare case of agreement between the two, Roy echoed this endorsement when he called for extending what had “burst out spontaneously at […] Malabar” to the entire subcontinent in the manifesto submitted to the 1922 Gaya Congress. Later, Roy even boasted to have had a hand in the uprising through his agents.3 While this seems presumptuous, his straightforward embrace of the rebellion leaves little doubt that its religious fanaticism did at least not contradict Roy’s aspirations.

Ironically, these first responses bore close resemblance to British assessments. The only difference was that they embraced the rebellion on the very grounds that led British officials to discount it as obstinate fundamentalism. Slogans such as the call for a khilafat republic had stirred the refractory Moplahs into action, and thanks to their inherent fanaticism they had taken the injunctions literally. The extent to which a social dimension of the conflict was gainsaid becomes apparent in a telegram to the Government of India, where F B Evans stipulated that there was no reason to suppose “that agrarian discontent was even a contributory cause of the rising”4 : Initially, the colonial and the communist point of view concurred in the cultural substance of the argument.

Only when cues to non-religious motivations of the revolting Moplahs became available did subsequent communist contributions switch to the emphasis of the rebellion’s purported materialist underpinnings. Referring to the report of a Kerala Congress committee tasked with an enquiry, the Vanguard approvingly quoted from a speech by the committee’s head, V. S. Gayatri Iyer*, characterizing the uprising as a consequence of “long standing and acute agrarian grievances.”5 The systematic destruction of public records demonstrated that forced evictions had been a core cause of the outbreak. Roy jumped to the conclusion that Iyer had “proved [!] that the rebellion was neither for the Khilafat nor directly against the British government […] [but] primarily against landlordism.”6

Yet, in the mid-1920s the rapidly worsening inter-communal climate forced Roy to reconsider the religious factor. The surge in communalism after the end of non-cooperation made it difficult to uphold the conviction that religion was just a relic, an ephemeral phenomenon bound to be swept aside by the strides of history (that is, the class struggle). Since all it had been swept aside in were the terminological regulations Roy had applied, in the end he came round to admit an “ugly character of religious fanaticism.”7 Still, this had been possible only because the conflicting classes had belonged to different religions. As to the basics, he remained convinced that despite a “certain religious character” the Moplah revolt had been “an agrarian revolt.”8 In the same measure that religious fanaticism had been emphasized earlier, communist commentary would henceforth belittle it to the extent that the rebellion acquired the halo of a revolutionary example for peasant communism.

Saumyendranath Tagore

And yet, the CPI-led Kerala state government’s bid to introduce pensions for veteran insurgents on rebellion’s golden jubilee in 1971 met with unequivocal rejection from senior CPI(M) opposition leader Namboodiripad (1909–1998). His claim—understandable from his biographical experience as an indirect victim since his family of wealthy landlords had had to live as refugees for half a year, but very unusual for a communist—that the uprising had been a communal movement seemed to indicate a comprehensive reversal of the rebellion’s embrace in communist quarters.9 What had happened?

Indeed, his assessment appeared diametrically opposed to earlier communist stances. Saumyendranath Tagore’s (1901–1974) pamphlet Peasants Revolt in Malabar, 1921, written after an extensive tour of the area during the early 1930s, constituted the first ‘native’ communist commentary on the rebellion. Certainly it was the first to rely on firsthand accounts. The text was a manifesto of radical dedication to a communist ‘history from below’ and of equally radical determination to preserve the materialist pristineness of popular self-assertion: Throughout the history of revolt among Moplahs, the “apparent causes” of outbreaks had been not religious, but “purely agrarian.”10

Consequently, Tagore portrayed the uprising’s communal dimension as a malignant rumor. “The Moplah peasants were not anti-Hindu by any means […] Not a single Hindu was molested or plundered in those days just because he happened to be a Hindu.”11 Victims among Hindus inevitably had been either class enemies or pro-British, and only those who had collaborated with colonial institutions had been harassed and robbed. Evidently, Tagore didn’t waste time with questions such as how exactly the rebels had told those aiding the British from those loyal to the insurgents. Instead, he extensively quoted allegations by Ahmad Hazi, a peasant leader during the rebellion, that it had been the government which had engineered the destruction of temples and the looting of Hindu houses in order to defame the rebels.12

Tagore’s reductive simplicity soon invited Namboodiripad’s criticism. As it was written during the pro-Muslim euphoria of the CPI’s ‘nationality period’, it is all the more remarkable to see Namboodiripad’s 1943 classic, A Short History of the Peasant Movement in Malabar spell out the rebellion’s motivations in no unclear terms: “The beginning of the riot was partly political and partly agrarian but very soon it developed into a communal movement.”13 Namboodiripad attacked Tagore and other “so-called Marxists” for neglecting a couple of “simple but relevant questions”—such as why the tenant movement and the subsequent rebellion had been restricted to Muslim-majority areas. Neither the bureaucracy nor the landlords had been partial towards Hindu tenants. Nevertheless, the latter had experienced the uprising as predominantly anti-Hindu. Also, Tagore had ignored the forced conversions, which “cannot by any stretch of imagination be explained away as part of a purely agrarian movement.”14

E M S Namboodiripad

Still, it was Namboodiripad’s very theoretical sophistication that eventually enabled him to arrive at a comprehensive absolution of the rebellious Moplahs, and in the end more or less confirm Tagore’s position. To begin with, despite admitting that “a certain percentage of the crimes are of a purely fanatical type” he was quick to identify culprits outside of the ‘masses’: What the corruptive khilafatist influence had been to Tagore, the mullahs were to Namboodiripad. Allegedly, it had been in their interest to turn “the anti jenmi [landlord] sentiments of the peasants into the anti-Hindu sentiments of the Moplahs.” It had come as no surprise, then, that the uneducated peasants had fallen for this. Rather, the remarkable fact was that there had been relatively few “fanatical outbursts”: 

“It clearly shows that with all his traditional illiteracy, backwardness and priest-riddenness, the Moplah peasant is much more a class-conscious peasant than a community-conscious Moplah.”15 

As to why the “class-conscious peasant” had taken a “partially communal turn,” then, Namboodiripad pointed to the withdrawal of Hindus from the movement when it turned violent. “The Moplah found that his Hindu compatriots […] deserted him; the military arrived to hunt him out of his abode; his Hindu neighbours helped the military against him.He naturally got enraged at them [!].”16 Having thus become victims both of the British military and the treacherous infidels, Namboodiripad considered it understandable that the Moplahs turned against Hindus, even common ones.

This rationalizing drive was topped off with a baffling appropriation of the movement’s leadership as suitable revolutionary material. Quite possibly this was a reflection of the CPI’s contemporary holistic embrace of resistive Muslim self-assertions, an embrace that tended to downplay rifts and differences in the exaltation of the greater Muslim cause. Consisting of “saintly Moplahs” strangely unconnected to the maligned ulema, the ideological (that is, religious) lapses of the uprising’s leadership were merely a matter of correct instruction and at any rate eclipsed by their merits as anti-British agitators and peasant leaders:

"Sincere anti-imperialists, they, however, think and speak in the terms of religion which had tremendous effect in rallying the Moplahs […] most of them were good material as peasant cadres if only there had been a good and efficient central leadership […] they showed their mettle as good organizers both before and during the rebellion."17 (emphasis added).

Namboodiripad’s reasoning was all the more remarkable because it concluded a text starting out with an attack on “so-called Marxists” for their ignorance of disagreeable communal facts. As an apparently much better Marxist, Namboodiripad could even imagine the very same leaders doing the very same thing under a properly, that is, communist-organized revolution.

A K Gopalan

His later positions display a similar, if somewhat more sophisticated rationalizing impulse. Emphatically sympathizing with the hunted and deserted Moplahs in a 1970 interview, his justification of their suspicions and aversions towards Hindus became more dogged in the same measure that the latters’ fears and apprehensions were devalued. Namboodiripad averred that the crucial, communally divisive factor had not been actual forced conversions, but rather the fear of them on the part of Hindus. Similarly, he estimated the number of killed Hindus to be quite low, as “it was not so much the number that mattered but the athmosphere [sic!] of tension.”18 Hence, he attributed the spike in the Malabar Arya Samaj’s popularity after the rebellion, which furthered the intercommunal divide, solely to Hindu phantasmagorias, outsourcing the irrational factor to the nonrebelling population segment that had developed essentially unjustified fear. The betrayed and beleaguered Moplahs, on the other hand, had had a rational foundation for their communal outrages as the few Hindus remaining in the area had actively cooperated with the British.19

In view of this background, it can be safely said that Namboodiripad’s seemingly contrary stance on the matter during the above-mentioned 1971 pension controversy originated in motivations of political distinction. Considering his other efforts to acquit the common Moplah peasant (if not the rebellion as a whole) from the charge of communalism, this was clearly an anti-CPI move designed to expose the rival party’s reactionary trends for political reasons rather than because of an evolution in his own positions. Mutual recriminations of the same pattern abounded in the years after the 1964 party split. Hence, the principal merit of Namboodiripad’s “most sophisticated analysis” (Robert Hardgrave) lies in the attainment of an impressive level of rationalization and exculpation, and in the inadvertent exposition of the mechanisms at work there.20

By temperament not prone to complicated theoretical analysis, popular Kerala communist leader A K Gopalan (1904–1977) confirmed the Moplah rebellion’s importance as a reference point for communist identification of resistive subjectivity. His 1973 autobiography confessed that the “Moplah rebellion excited [his] imagination.” Even while the rebellion had been “bereft of intelligent political leadership [and] well-conceived policy or programme, the brave deeds of my Muslim brethren who fought against imperialist oppression enthused me.”21 Notwithstanding their shortcomings, the rebelling Moplahs, braving the constraints of time and place, had managed to come out progressive in a political and a social sense:

"The class sense of Muslim peasants [of Malabar] has sprung from a century-long struggle against feudalism [!] [.…] The last of these struggles against feudalism took place in 1921 [….] There is no memorial yet to the countless martyrs who laid down their lives in the fight for land for the peasants."

Strikingly, Gopalan didn’t bother to explain away (or even mention) religious militancy. To him, one of the most renowned popular leaders of the South Asian communist movement to date and a native of Kerala to boot, the defining criterion seemed to be ‘activity from below’ plain and simple: The political self-assertion of a socially declassed population segment through a rebellion that counted landlords and foreign rulers among its enemies compensated for possible uglier aspects. Ideological motivations apart from those acknowledged by coarse Marxism seemed either irrelevant or non-existent to Gopalan’s perspective, mirroring the entire party’s blind proximity to fundamentalist currents.

__________________________________________

1. “The Revolutionary Movement in India,” Inprecorr, Roll No. 1921/3-B, 18.
2. Izvestia, May 11, 1922, quoted in Home/Poll/1922 Nr. 884, 5–6.
3.Home/Poll/1924 Nr. 261, 110 (quote); Petrie, Communism in India, 283.
4.“Telegram to the Government of India, Home Department, No. M. 163,” in Tottenham, The Mapilla Rebellion, 200. See also “Note on Malabar affairs,” in ibid., 32, and “Letter from the District Magistrate,” in ibid., 17.
5. Quoted in “Materialism vs. Spiritualism,” Vanguard, 1 August 1923. This was long after Roy’s embrace of the rebellion in his manifesto the 1922 Gaya Congress.
6. Ibid.
7. “Economics of Communal Conflict,” Masses of India, January 1925.
8. “The Calcutta Riot,” Masses of India, May 1926.
9.The state government had considered the rebels freedom fighters and as such entitled to special pensions. The central government refused to comply because compatriots had been among the rebellion’s victims as well, triggering an intense debate in Kerala whether the great rebellion belonged to the national movement or not. See Menon, Malabar Rebellion, 475–7.
10. Saumyendranath Tagore, Peasants Revolt in Malabar, 1921, PCJ CPI 2A, 5 (quote), 10–12. 351 Ibid., 16–18.
11. Ibid., 24.
12. E. M. S. Namboodiripad (interviewee), 3, 5 (quote).
13. Namboodiripad, “A Short History,” 179, 182.
14. All quotes ibid., 174–5.
15. Ibid., 184. This motive was dominant in Namboodiripad’s writings on the matter; see Namboodiripad, A History of India, 177.
16. Namboodiripad, “A Short History,” 184.
17. Namboodiripad (interviewee), 20, 22.
18. Ibid., 26.
19. Robert Hardgrave Jr, The Mappilla Rebellion, 90.
20. A K Gopalan, In the Cause of the People: Reminiscences (Bombay: Orient Longmans 1973), 9.
21.Ibid., 249.


* Note: It is V S Sreenivasa Sastri. There was no Gayatri Iyer in Congress and Gayatri is a female name in India- Ramachandran

FEATURED POST

BAMBOO AND BUTTERFLY: A MALABAR WOMAN FOR BRITISH RESIDENT

The Amazing Life of a Thiyya Woman S he shared three males,among them a British Resident and a British Doctor.The Resident's British ...