ജിലാസ് എന്ന ഒറ്റ മരം

കമ്മ്യൂണിസം ഒരു അധികാര ക്രമമാണ് 

മിലോവൻ ജിലാസിന്റെ ആത്മകഥ Land without Justice ( 1958 ) തുടങ്ങുന്നത്,ഒരു രാജ്യത്തിൻറെ ആത്മാവ് ഒരു കുടുംബ കഥയിൽ നിന്ന് തന്നെ കണ്ടെത്താൻ കഴിയും എന്ന് പറഞ്ഞുകൊണ്ടാണ്.കുടുംബത്തിലെ അനുഭവങ്ങളിൽ നിന്ന് തന്നെ,പിന്നീട് കമ്മ്യൂണിസത്തിലെ അനീതി മനസിലാക്കാനായി എന്ന സൂചന ഇതിലുണ്ട്.യുഗോസ്ലാവിയയിൽ പത്തു കൊല്ലം നീണ്ട തടവ് ആ പഴയ പി ബി അംഗത്തിന് പാർട്ടി വിധിച്ചപ്പോഴും അദ്ദേഹം വിമർശനത്തിൽ ഉറച്ചു നിന്നു.

അദ്ദേഹം ജനിച്ച മോണ്ടെനെഗ്രോയിലെ കുടുംബങ്ങൾ പിതൃദായക ക്രമം ( Patriarchal ) പിന്തുടരുന്നവ ആയിരുന്നു.പുരുഷൻ പറയുന്നതാണ്,കുടുംബത്തിൽ അവസാന വാക്ക്.കുടുംബത്തിൽ ഇത് സംഘർഷങ്ങൾ സൃഷ്ടിച്ചപ്പോൾ കുട്ടികൾ അമ്മയ്‌ക്കൊപ്പം നിന്നു.കലാപകാരികൾക്ക് പിതാവ് എതിര് നിന്നപ്പോൾ അമ്മ അവർക്ക് അഭയം കൊടുത്തു.പിതാവ് ഇത് കണ്ടു പിടിച്ചു.ഒച്ചയുണ്ടാക്കി,നിലത്ത് ബൂട്ടടിച്ചു നടന്നു.അമ്മയെ വീട്ടിൽ നിന്ന് അടിച്ചിറക്കി.കുട്ടികൾ അവർക്കൊപ്പം ചേർന്നു.ഗറിലകൾ അതീവ രഹസ്യമായി ചെന്ന് കൊണ്ടിരുന്നു.അത് അമ്മയുമായി കരാറുണ്ടാക്കി കുട്ടികൾ പിതാവിൽ നിന്ന് ഒളിപ്പിച്ചു.

മിലോവൻ ജിലാസ് 

ജിലാസ് പിതാവിനെയും പാർട്ടി അധികാരികളെയും ഒരു പോലെയാണ് കാണുന്നത്.
ജിലാസിനൊപ്പം ചാര മേധാവി അലക്‌സാണ്ടർ റാങ്കോവിക്കും തടവിൽ ആയിരുന്നു.ടിറ്റോ കഴിഞ്ഞാൽ അധികാരത്തിൽ എത്തേണ്ട അവർ ഇരുവരും നീരസത്തിൽ ആയിരുന്നു;ജിലാസ് വൈസ് പ്രസിഡന്റും ആയിരുന്നു.ഹിറ്റ്‌ലർ യുഗോസ്ലാവിയ ആക്രമിക്കുമ്പോൾ ചെറിയ സംഘം മാത്രമായിരുന്നു കമ്മ്യൂണിസ്റ്റ് പാർട്ടി.ക്രോയേഷ്യൻ പിതാവും സ്ലോവേനിയൻ അമ്മയുമുള്ള ജോസിപ് ബ്രോസ് എന്ന ടിറ്റോ അഞ്ചു വർഷം മോസ്‌കോയിൽ സേവനം ചെയ്‌തിരുന്നു.ദേശീയത വച്ചു നാസികളെ എതിർക്കുക വിപ്ലവത്തിന് അവസരമായി ടിറ്റോ കണ്ടു.സ്റ്റാലിനുമായുള്ള രഹസ്യ ദൗത്യങ്ങൾക്ക് ജിലാസിനെ നിയോഗിച്ച ടിറ്റോ,ജിലാസിൽ വിശ്വസ്തനെ കണ്ടു.ജർമനിക്കെതിരെ പാർട്ടിസാൻ ഗറില്ല പ്രസ്ഥാനം പാർട്ടി ഉണ്ടാക്കിയതും ഒപ്പം രാജകുടുംബത്തോടുള്ള പോരാട്ടവും ജിലാസ് പുസ്തകങ്ങളിൽ വിവരിച്ചിട്ടുണ്ട്.ഉന്മൂലനം വഴിയും നാട് കടത്തൽ വഴിയും രാജകുടുംബം ഇല്ലാതായി."ടിറ്റോ മിടുക്കനാണ്;അയാൾക്ക് ശത്രുക്കളില്ല .എല്ലാറ്റിനെയും ശരിപ്പെടുത്തി",സ്റ്റാലിൻ ജിലാസിനോട് പറഞ്ഞു.

ഈ ചോര ചിന്തലിനെ ജിലാസ് എതിർത്തില്ല.യൂഗോസ്ലാവ് പാർട്ടിയിൽ മാർക്സിനെയും ലെനിനെയും ഇത് പോലെ പഠിച്ച വേറൊരാൾ ഉണ്ടായിരുന്നില്ല.അതിൽ അക്രമത്തിന് ന്യായങ്ങൾ ഉണ്ടായിരുന്നു.ആദ്യകാല പ്രബന്ധങ്ങൾ വ്യക്തിയല്ല,പാർട്ടിയാണ് എഴുതിയത് എന്ന് തോന്നും.
സ്റ്റാലിൻ 1945 ന് ശേഷം മധ്യ,കിഴക്കൻ യൂറോപ്പിൽ പിടിമുറുക്കി,ബാൽക്കൻ രാജ്യങ്ങളെയെല്ലാം സോവിയറ്റ് പക്ഷത്ത് കൊണ്ട് വരാൻ ആഗ്രഹിച്ചു.സ്റ്റാലിന്റെ നാമത്തിൽ പ്രതിജ്ഞ ചെയ്യാൻ ഓരോയിടത്തും ആളുകൾ ഏറെയായിരുന്നു.ദേശീയത പറഞ്ഞ് ജര്മനിക്കെതിരെ പോരാട്ടം നടത്തിയ യുഗോസ്ലാവിയയ്ക്ക് സ്വാതന്ത്ര്യം സ്റ്റാലിന്റെ കാൽകീഴിൽ അടിയറവ് വയ്ക്കാനാവുമായിരുന്നില്ല.ബലം പ്രയോഗിച്ച് അനുസരിപ്പിക്കാം എന്ന് സ്റ്റാലിൻ കരുതി.

സ്റ്റാലിനുമായി 1948 ൽ യുഗോസ്ലാവിയ വേർ പിരിഞ്ഞത്,പുതിയ കമ്മ്യൂണിസ്റ്റ് അധ്യായം രചിച്ചു.കമ്മ്യൂണിസ്റ്റ് ലോകം ഒന്നല്ലെന്നും വേറെ നിൽക്കാൻ ദേശീയത മതിയെന്നും ടിറ്റോ തെളിയിച്ചു.ചൈനയും അൽബേനിയയും ഇത് പിന്തുടർന്ന് സോവിയറ്റ് കമ്മ്യൂണിസം വേറെയാണെന്ന് പഠിപ്പിച്ചു.പ്രത്യയശാസ്ത്ര മറവിൽ വരുന്ന സാമ്രാജ്യത്വമാണ് റഷ്യൻ കമ്മ്യൂണിസം എന്ന് ജിലാസ് തിരിച്ചറിഞ്ഞു.ഒരു കമ്മ്യൂണിസ്റ്റിന് ഈ ഘട്ടത്തിൽ എന്ത് ചെയ്യാൻ കഴിയും ?എതിർപ്പിന് പാർട്ടി നൽകുന്ന മറുപടി ഭീഷണിയും ശിക്ഷയുമാണ്.ചോദ്യം ചെയ്യൽ വിഭാഗീയതയാണ്.പൊറുക്കാനാകാത്ത പാപം ഇതാണെന്ന് ലെനിൻ പഠിപ്പിച്ചിരുന്നു.സ്വന്തം അഭിപ്രായമുള്ളവനെ പ്രഹസന വിചാരണ നടത്തി കൊല്ലുകയാണ് മുപ്പതുകളിൽ സ്റ്റാലിൻ ചെയ്‌തത്‌.പീഡനങ്ങൾ വഴി കുറ്റസമ്മതങ്ങൾ എഴുതി വാങ്ങി.മാനവും ജീവിതവും സഖാവിന് നഷ്ടപ്പെടുന്ന നില.വിരലിലെണ്ണാവുന്നവർ സോവിയറ്റ് യൂണിയനിൽ നിന്ന് രക്ഷ നേടി.ട്രോട് സ്‌കിയെ പോലുള്ളവരെ പുറത്താക്കി.ഇവരെയൊക്കെ ചാരന്മാർ കൊന്നു.ഒരാളും സഹായിച്ചില്ല.കൊല്ലപ്പെട്ടവർ കുറ്റം ചെയ്തവർ ആണെന്ന ആരവം പാശ്ചാത്യ ബുദ്ധിജീവികൾ ഉയർത്തി.

യുഗോസ്ലാവിയയുടെ ഇടച്ചിൽ ഭരണകൂട വിഭാഗീയതയായി സ്റ്റാലിൻ കണ്ടു. ഹംഗറി,ചെക്കോസ്ലോവാക്യ,പോളണ്ട് ബൾഗേറിയ എന്നിവിടങ്ങളിലും പ്രഹസന വിചാരണകൾ നടന്നു;സ്റ്റാലിൻ വിരുദ്ധരെ കൊന്നു.ഇവരും മരിക്കാൻ അർഹരാണെന്ന് ബുദ്ധിജീവികൾ വിധിച്ചു.ലണ്ടൻ ടൈംസിലെ ഒരു അജ്ഞാത ലേഖകൻ തന്നെ ഇവർ കമ്മ്യൂണിസത്തെ വഞ്ചിച്ചവരാണെന്ന് എഴുതി.

ഇവരിൽ നിന്ന് ഭിന്നനായിരുന്നു ജിലാസ്.ഒരു ഒറ്റമരം.ദേശീയ സ്വാതന്ത്ര്യത്തെ എന്ത് വില കൊടുത്തും പ്രതിരോധിക്കണമെന്ന് അദ്ദേഹം വാദിച്ചു.അതിൽ സന്ധിയില്ല.അത് നിശ്ചയ ദാർഢ്യത്തിൻറെ പ്രശ്നമായിരുന്നു.ഇവിടെ വച്ച്,പാർട്ടി പത്രത്തിൽ തന്നെ കമ്മ്യൂണിസത്തിൻറെ അപൂർണതയെ ചോദ്യം ചെയ്‌ത്‌ ജിലാസ് ലേഖന പരമ്പര എഴുതി.അതാണ് ജിലാസിനെ ചരിത്ര പുരുഷനാക്കിയത്.1954 ആദ്യം യൂഗോസ്ലാവ് പാർട്ടി കേന്ദ്ര കമ്മിറ്റി യോഗം വിളിച്ചു.യോഗത്തിൽ പഴയ സുഹൃത്തിനെ ടിറ്റോ പുച്ഛിച്ചു.ജിലാസ് പാർട്ടിക്ക് സമർപ്പിച്ച ജീവിതം അപ്രസക്തമായി.വിഭാഗീയത ആരോപിക്കപ്പെട്ടപ്പോൾ പാതി തെറ്റ് ജിലാസ് സമ്മതിച്ചു.അന്നത്തെ മാപ്പു പറച്ചിലിന് ഒരിക്കലും ജിലാസ് സ്വയം മാപ്പു കൊടുത്തില്ല.പറഞ്ഞതിൽ നിന്ന് പരസ്യമായി പിൻവാങ്ങിയുമില്ല.നാലാം പാർട്ടി കാർഡ് ആയിരുന്നു അദ്ദേഹത്തിന്റേത്.ആ നിമിഷം മുതൽ അദ്ദേഹം ഇരയാകാൻ തീരുമാനിച്ചു.

അത് വരെ ഒരു കമ്മ്യൂണിസ്റ്റ് നേതാവും ചെയ്യാത്ത ഒന്ന് ജിലാസ് ചെയ്‌തു -ന്യൂയോർക് ടൈംസി ന് അഭിമുഖം.അതൊരു രക്ഷയുമാകാം.ഈ മാതൃക പിന്നെ പലരും പിന്തുടർന്നു.കമ്മ്യൂണിസത്തെ തുണച്ച പാശ്ചാത്യ ബുദ്ധിജീവികൾ അപമാനിതരായി.അഭിമുഖം പ്രഹസന വിചാരണയ്ക്ക് കാരണമാകാം.അത് തെളിവായി തന്നെ പാർട്ടി എടുത്തു.ശിക്ഷ മുന്നിൽ നിൽക്കെ New Class എന്ന പുസ്തകത്തിൻറെ കയ്യെഴുത്തു പ്രതി അദ്ദേഹം വിദേശത്തേക്ക് കടത്തി.സോഷ്യലിസം എന്ന ആശയത്തെ തന്നെ ജിലാസ് അട്ടിമറിക്കാൻ ശ്രമിച്ചതായി പാർട്ടി കുറ്റപ്പെടുത്തി.1957 ൽ ഈ പുസ്തകം പ്രസിദ്ധീകരിച്ചതോടൊപ്പം,ഒൻപത് വർഷത്തെ ശിക്ഷ തടവിൽ ജിലാസ് അനുഭവിക്കാൻ തുടങ്ങി.

ആ പുസ്തകം ഇന്ന് ക്ലാസ്സിക് ആണ് -കമ്മ്യൂണിസം സമത്വം ഉറപ്പാക്കുന്ന സാമൂഹിക ക്രമം അല്ലെന്ന് മാത്രമല്ല,ചെറിയൊരു സംഘം ക്രൂരന്മാരും വൈതാളികരും പ്രത്യേക അവകാശങ്ങൾ പിടിച്ചു പറിക്കുന്ന സംവിധാനം മാത്രമാണ്.പാർട്ടിയെയും ഭരണ കൂടത്തെയും നിയന്ത്രിക്കുന്നവർ അധികാരം ആസ്വദിക്കുക മാത്രമല്ല,അവർ അട്ടിമറിച്ച രാജാക്കന്മാരെയും പ്രഭുക്കളെയുംകാൾ കൂടുതൽ അധികാരം പ്രയോഗിക്കുകയും വംശാധിപത്യ പ്രവണതകൾ പ്രകടമാക്കുകയും ചെയ്യുന്നു.25 കൊല്ലം കഴിഞ്ഞ് റഷ്യക്കാരനായ മൈക്കിൾ വോസെൻസ്‌കി Nomenklatura ( 1980 ) എഴുതി -സോവിയറ്റ് യൂണിയനിലെ കമ്മ്യൂണിസം തുടക്കം മുതൽ ആദർശവാദം എന്ന് ഭവിക്കുകയും ഫലത്തിൽ സംഘടിത അഴിമതി മാത്രമായി തീരുകയും ചെയ്‌തു.ഗുണം കിട്ടുന്നവർ അത് സ്വീകരിച്ചു നടപ്പാക്കാനുള്ള ക്രമം ഉണ്ടാക്കി.

തടവിലായിരിക്കെയാണ്,ജിലാസിന്റെ Conversations with Stalin എന്ന പുസ്തകം 1962 ൽ പുറത്ത് പ്രസിദ്ധീകരിച്ച് കോളിളക്കമായത്.ചർച്ചിലിനെ പോലുള്ളവർ സ്റ്റാലിനെപ്പറ്റി വിവരിച്ചിട്ടുണ്ടെങ്കിലും അവർ സ്റ്റാലിന്റെ ശത്രുക്കളായിരുന്നു;അങ്ങിങ്ങ്‌ ആരാധന കലർന്നിട്ടുമുണ്ട്.എന്നാൽ സ്റ്റാലിന്റെ അടുത്ത് വിശ്വാസപൂർവം തീർത്ഥയാത്ര നടത്തിയ ഒരാളുടെ നൈരാശ്യം ആദ്യമായി ലോകം കണ്ടു.ഒരു ത്രില്ലർ പോലെ വായിക്കാം.വില്ലൻ തമാശകൾ പൊട്ടിക്കുന്നുമുണ്ട്.പറയുന്ന സത്യങ്ങൾ യുക്തിരഹിതവുമാണ്.ഭക്ഷണ സമയത്തെ വക്രതയും മഞ്ഞക്കണ്ണുകളിലെ ക്രൗര്യവും ചുറ്റും ഭീകരാന്തരീക്ഷം സൃഷ്ടിച്ചു.ഭാവിയിൽ നിൽക്കുന്ന സ്റ്റാലിന്റെ ഏക ചിത്രം.

അപകടം മണത്ത ടിറ്റോ സ്റ്റാലിന്റെ പിൻഗാമികളുമായി അടുപ്പത്തിൽ പോയി.ജീവിതവസാനത്തിൽ ടിറ്റോ കമ്മ്യൂണിസ്റ്റുകാരന്റെ ഭാവഹാവാദികൾ അണിഞ്ഞില്ല.കൊട്ടാരങ്ങളിൽ ജീവിച്ചു.കുതിരസവാരികൾ നടത്തി.വേഷത്തിൽ പട്ടാള ചിഹ്നങ്ങൾ നിരത്തി.ഉല്ലാസ നൗകകൾ വാങ്ങി.ഈ അഴിമതിയും പൊങ്ങച്ചവും ജിലാസ് വെറുത്തു.ദേശീയതയുടെ വിലയിരുത്തൽ കൂടി ടിറ്റോയുമായുള്ള വിച്ഛേദത്തിൽ ഉണ്ടായിരുന്നു.ദേശീയതയെക്കാൾ കമ്മ്യൂണിസം യുഗോസ്ലാവിയയ്ക്ക് സമഗ്രത നൽകി എന്ന് സ്റ്റാലിനെപ്പോലെ ടിറ്റോയും കരുതി.ലെനിൻ ഭിന്ന ദേശീയതകളെ അംഗീകരിച്ചു.ടിറ്റോ ഈ കമ്മ്യൂണിസ്റ്റ് സ്വത്വം നില നിർത്തിയത് റാങ്കോവിക്കിനെയും രഹസ്യ പൊലീസിനെയും ഉപയോഗിച്ചായിരുന്നു.ദേശീയതയുടെ ഈ കൃത്രിമത്വം നിലനിൽക്കില്ലെന്ന് ജിലാസ് കണ്ടു.ഇത് ചോരയിലും യുദ്ധത്തിലുമേ കലാശിക്കൂ.അതിനാൽ ജിലാസ് 1956 ൽ ഹംഗറിയിലും 1968 ൽ ചെക്കോസ്ലോവാക്യയിലും ഒടുവിൽ പോളണ്ടിലും കമ്മ്യൂണിസ്റ്റ് ഭരണകൂടങ്ങൾക്ക് എതിരെ നടന്ന വിപ്ലവങ്ങളെ അനുകൂലിച്ചു.

കർഥേൽജ് 

ടിറ്റോ,എഡ്‌വേഡ്‌ കാർഥേൽജ്,റാങ്കോവിക് എന്നിവർ കഴിഞ്ഞാൽ അടുത്തയാൾ ആയിരുന്നു,ജിലാസ്.അലക്‌സാണ്ടർ റാങ്കോവിക് ( 1909 -1983 ) വികേന്ദ്രീകരണ ആശയങ്ങളെ എക്കാലവും എതിർത്തു.സെർബിയക്കാരനായ റാങ്കോവിക്,കൊസോവോയിലെ വിഘടനവാദികളെ ചെറുത്തു.ആഭ്യന്തര മന്ത്രിയും ഉപപ്രധാനമന്ത്രിയും ആയി.ചാര സംഘടനയുണ്ടാക്കിയ റാങ്കോവിക് പാർട്ടിയിൽ നിന്ന് പുറത്തായത്,ടിറ്റോയുടെ കിടപ്പറയിലെ വിവരങ്ങൾ ചോർത്തി ( bugging ) എന്ന ആരോപണത്തെ തുടർന്നായിരുന്നു.ഇയാളുടെ പതനം വികേന്ദ്രീകരണത്തിനും ക്രൊയേഷ്യൻ വസന്തത്തിനും വഴിവച്ചു.ഉപപ്രധാനമന്ത്രി ആയിരുന്ന കാർഥേൽജിനെ 1959 ൽ കൊല്ലാൻ ശ്രമമുണ്ടായി;വെടിയേറ്റു എങ്കിലും രക്ഷപ്പെട്ടു.ആസൂത്രകൻ റാങ്കോവിക് ആയിരുന്നു എന്ന് പറയപ്പെടുന്നു.സെർബിയൻ പ്രസിഡന്റായിരുന്ന ജൊവാൻ വെസെലിനോവ്‌ ഒരു കരടിയെ വെടി വച്ചപ്പോൾ അബദ്ധത്തിൽ റാങ്കോവിക്കിനു കൊള്ളുകയായിരുന്നു എന്ന് ഔദ്യോഗിക ഭാഷ്യമുണ്ടായി.അറുപതുകളിൽ കർഥേൽജിൻറെ നിറം മങ്ങിയത് എന്ത് കൊണ്ട് എന്ന് ഇന്നും വ്യക്തമല്ല.1973 ൽ വീണ്ടും പൊങ്ങി വന്നു.ജിലാസ് പോയപ്പോൾ മുഖ്യ സൈദ്ധാന്തികനായി.1971 ൽ ആത്മഹത്യ ചെയ്‌ത കവി ബോരുത് കർഥേൽജ്,മകനായിരുന്നു.

ചിലപ്പോൾ ജിലാസിന്റെ പ്രശസ്തി ടിറ്റോ ചൂഷണം ചെയ്‌തു;മറ്റു ചിലപ്പോൾ വീണ്ടും തടവിലിടുമെന്ന് ഭീഷണിപ്പെടുത്തി.ഇരുവരും തമ്മിൽ കണ്ടില്ല.ടിറ്റോ 1980 ൽ മരിച്ച ശേഷം ജിലാസ് ടിറ്റോയുടെ ജീവചരിത്രം എഴുതി.അത് നല്ലതല്ല.വലിയ ഒരു ബന്ധത്തിലെ ആന്റി ക്ളൈമാക്സ്.

ജയിലിൽ ജിലാസിന് പുസ്തകങ്ങളും കടലാസും അനുവദിച്ചിരുന്നു;അമേരിക്കൻ പ്രസാധകൻ അയച്ചു കൊടുത്ത അടിവസ്ത്രങ്ങളും.ജയിലിൽ വലിയ നോവൽ ജിലാസ് എഴുതി;മിൽട്ടൻറെ പാരഡൈസ് ലോസ്റ്റ് സെർബിയനിലേക്ക് പരിഭാഷ ചെയ്‌തു."രണ്ടു കൊല്ലം ജയിലിൽ ചിന്തിക്കാൻ കഴിയും;മൂന്നായാൽ ഞരമ്പുകളെ ബാധിക്കു",ജിലാസ് ,പത്ര പ്രവർത്തകൻ ഡേവിഡ് പ്രൈസ് ജോൺസിനോട് പറഞ്ഞു.

റാങ്കോവിക് 

സ്വയം എഴുത്തുകാരനായാണ് ജിലാസ് കണ്ടത്;രാഷ്ട്രീയക്കാരനായത് സാഹചര്യങ്ങളുടെ സമ്മർദം കാരണമാണ്.ജിലാസ് രാഷ്ട്രീയത്തിൽ ഇല്ലായിരുന്നെങ്കിൽ,വലിയ എഴുത്തുകാരൻ ആകുമായിരുന്നു -അയലത്തെ കുന്ദേരയെ പോലെ.അദ്ദേഹം എഴുതിയ നോവലുകളും കഥകളും സോഷ്യൽ റിയലിസത്തിൻറെ മണ്ഡരി ബാധിച്ചതാണ്.ആത്മ കഥയിൽ സാഹിത്യത്തിൻറെ വീണ്ടെടുപ്പുണ്ടായി.1911 ൽ ജനിച്ച ഒറ്റപ്പെട്ട ഗ്രാമത്തിൻറെ കഥയിൽ മൂപ്പന്മാരും മാടമ്പികളും കലാപങ്ങളും ഒക്കെ സ്നേഹത്തോടെ എഴുതിയിരിക്കുന്നു.പൊടുന്നനെയുണ്ടാകുന്ന കൊലകൾ പതിവായിരുന്നു.രണ്ടു മുത്തച്ഛന്മാരും ഒരു പിതാമഹനും കൊല്ലപ്പെടുകയായിരുന്നു.പട്ടാള ഓഫീസറായ പിതാവിനെ അട്ടിമറിക്കാരനായി രാജകുടുംബം സംശയിച്ചു.യൂറോപ്പിൽ സമത്വ ആശയം ആളുകളെ കമ്മ്യൂണിസ്റ്റുകളാക്കി.നീതിയിലെ വിശ്വാസമാണ് ജിലാസിനെ കമ്മ്യൂണിസ്റ്റ് ആക്കിയത്.മലയിൽ നിന്ന് കമ്മ്യൂണിസത്തിൽ ഇറങ്ങിയ ജിലാസ് The God that Failed ( 1950 ) എന്ന പുസ്തകത്തിൽ എഴുതിയ ബുദ്ധിജീവികളെ  പോലെ ,പാർട്ടി വിട്ടതിൽ ദുഃഖിച്ചില്ല.പാർട്ടി വിട്ട ശേഷവും വീട്ടിൽ ലെനിൻറെ രൂപം സ്വീകരണ മുറിയിൽ ഉണ്ടായിരുന്നു.എഴുത്തിൽ വിപ്ലവാവേശം നിറഞ്ഞിരുന്നു.അനുഭവം നിരാശപ്പെടുത്തി.നീതി കണ്ടില്ല.തൊഴിലാളികളുടെ സ്വയംഭരണം കമ്യൂണിസത്തിന് ജിലാസിന്റെ സംഭാവനയാണ്.ആശയങ്ങൾ വിപുലമാക്കി ഒടുവിൽ Fall of the New Class എഴുതി.

കമ്മ്യൂണിസം അധികാരത്തെ വലയം ചെയ്‌തു നിൽക്കുന്ന ഒന്നല്ലാതെ മറ്റൊന്നുമല്ല എന്ന് ജീവിതം പഠിപ്പിച്ചു.ഭീകരത,കൂട്ടക്കൊല,വ്യക്തിപൂജ -സമഗ്രാധിപത്യമാണ് അതുണ്ടാക്കിയത്.മാനവരാശിയെ വെട്ടിച്ചുരുകുന്ന ലെനിൻറെ പദ്ധതി വിപുലമായി നടപ്പാക്കിയ എളിയ ശിഷ്യനായിരുന്ന,സ്റ്റാലിൻ.പാരിതോഷികം കൊടുത്താലേ ഇത് നടപ്പാക്കാൻ ആളെ കിട്ടൂ.സോൾഷെനിത് സിൻറെ ഗുലാഗ് ആര്കിപെലഗോ ( 1974 ) നിരവധി വ്യക്തികൾ അനുഭവിച്ച ക്രൂരതയാണ്.ജിലാസ് ഒരു ജയിൽ ഡയറി എഴുതിയിരുന്നു.ഏകാന്ത തടവായതിനാൽ,അമൂർത്ത വിചാരങ്ങളാണ് അതിൽ.സ്വതന്ത്രൻ വിലപിക്കരുത്;സഹനത്തിൻറെ മാതൃകയാകണം.

ജീവിതാവസാനം സ്വതന്ത്രമായി യാത്രയ്ക്ക് അനുവാദം കിട്ടി.ലെനിനും അയാളുടെ ഇസവും വരാനിരിക്കുന്ന വിപത്തുകളുടെ വേരാണെന്ന് ബോധ്യം വന്നു.കമ്മ്യൂണിസ്റ്റ് ചരിത്രം ആർകൈവ്‌കൾ തുറന്ന് എഴുതാൻ അനുവാദം കിട്ടിയ സോവിയറ്റ് ജനറൽ ദിമിത്രി വോൾക്കോഗോനോവും ഈ നിഗമനത്തിൽ എത്തി.എങ്കിലും ജിലാസിനും ഗോര്ബച്ചേവിൻറെ വരവ് പ്രവചിക്കാൻ കഴിഞ്ഞില്ല.ഗോർബച്ചേവ് സത്യസന്ധനാണെങ്കിലും,വലിയ കാഴ്ചപ്പാടുള്ളയാൾ ആണെന്ന് ജിലാസിന് തോന്നിയില്ല.ഒരു ലെനിനിസ്റ്റ് തന്നെ.അഴിമതിയും പാർട്ടി അധികാരവും ഒരേ നാണയത്തിൻറെ രണ്ടു വശങ്ങളാണെന്ന് അയാൾ കണ്ടില്ല.അവസാനം ജിലാസ് പറഞ്ഞു:"Communism overthrew itself.”
കമ്മ്യൂണിസം അതിനെ തന്നെ അട്ടിമറിച്ചു.

See https://hamletram.blogspot.com/2019/08/blog-post_10.html

ട്രോട് സ്‌കിയുടെ മക്കളെയും കൊന്നു

മകൾ ആത്മഹത്യ ചെയ്‌തു 

പ്രധാന ശത്രു ഇല്ലാതാകണമെങ്കിൽ,വംശത്തെ തന്നെ ഉന്മൂലനം ചെയ്യുക പ്രാകൃത ഗോത്രങ്ങളിൽ എന്നും സംഭവിച്ചിരുന്നു.ഈ കിരാത ഗോത്ര സംസ്‌കാരമാണ് സ്റ്റാലിൻ,ട്രോട് സ്‌കി യുടെ രണ്ട് പുത്രന്മാരെ കൊന്നപ്പോൾ കണ്ടത്.ലിയോൺ ( ലെവ് ) സെഡോവിനെ പാരിസിലും സെർജി സെഡോവിനെ സോവിയറ്റ് യൂണിയനിൽ ലേബർ ക്യാമ്പിലുമാണ് കൊന്നത്.ലെവ് പിതാവിൻറെ വിശ്വാസങ്ങൾക്കൊപ്പം നിന്ന് മുന്നോട്ട്  പോയവനാണ്.പാരിസിലെ ഒരു ക്ലിനിക്കിൽ ഡോക്ടർ തന്നെ അന്തകനായി.
ലെവ് ലെവോവിച് സെഡോവ് ( 1906 -1938 ) ട്രോട് സ്കിക്ക്  രണ്ടാം ഭാര്യ നതാലിയ സെഡോവയിൽ ജനിച്ചതാണ്.അവൻ ജനിക്കുമ്പോൾ,1905 ലെ വിപ്ലവത്തിൽ പങ്കെടുത്തതിന് ജീവപര്യന്തം തടവിന് ശിക്ഷിക്കപ്പെട്ട ട്രോട് സ്‌കി ജയിലിലായിരുന്നു.

ട്രോട് സ്‌കി,ലെവ് 

"ലിയോൺ കുട്ടിയായിരുന്നപ്പോൾ വിപ്ലവത്തിൽ ചേർന്നു",അമ്മ നതാലിയ എഴുതി,"അവസാനം വരെയും അതിൽ നിന്നു".
പന്ത്രണ്ടാം വയസ്സിലാണ് 1917 ലെ സംഭവങ്ങൾ ലെവ് കണ്ടത്.പ്രകടനങ്ങളിൽ പങ്കെടുത്തു.സ്‌കൂളിൽ രാഷ്ട്രീയത്തെ ചൊല്ലി തർക്കങ്ങൾ ഉണ്ടായി.വിപ്ലവത്തിന് മുൻപ് താൽക്കാലിക ഭരണകൂടം നയിച്ച കെറൻസ്‌കിയുടെ മകനുമായും സ്‌കൂളിൽ തർക്കിച്ചു.ജൂലൈയിൽ ബോൾഷെവിക്കുകളെ വേട്ടയാടുമ്പോൾ അവൻ ട്രോട് സ്‌കിയെ ജയിലിൽ കണ്ടു.യങ് കമ്മ്യൂണിസ്റ്റ് ലീഗിൽ ചേർന്നു.1923 ൽ പിതാവിൻറെ മേൽവി  ലാസത്തിലുള്ള പ്രത്യേക അവകാശങ്ങൾക്ക് നിൽക്കാതെ ഇടതു പ്രതിപക്ഷത്തിൽ നിന്നു.കണക്കിൽ മിടുക്കു കാട്ടി സുപ്പീരിയർ ടെക്‌നിക്കൽ അക്കാദമിയിൽ പഠിച്ചു.1928 ൽ ഇടതുപക്ഷത്തെ തൂത്തെറിയുന്ന നീക്കത്തിന് പിന്നാലെ സ്റ്റാലിൻ ട്രോട് സ്‌കിയെ പുറത്താക്കി.ലെവിൻറെ ജീവിതം പിതാവിൻറെ വിധിയുമായി കെട്ടു പിണഞ്ഞു.മോസ്കോയിലെ കുടുംബാംഗങ്ങളെ വിട്ട് പിതാവിനും മാതാവിനുമൊപ്പം കസാഖ്സ്ഥാനിലെ അൽമ അൾട്ടയിലേക്ക് പോയി.മോസ്‌കോ പ്രതിപക്ഷവുമായി ട്രോട് സ്‌കി ബന്ധപ്പെടുന്നതിൽ സഹായിച്ചു.22 വയസിൽ അവൻ "ഞങ്ങളുടെ വിദേശ ,ആഭ്യന്തര,വിനിമയ മന്ത്രി ആയിരുന്നു",ഓര്മക്കുറിപ്പിൽ ട്രോട് സ്‌കി എഴുതി.

പൊലീസ് നിരീക്ഷണത്തിലായിരുന്ന വീട്ടിൽ നിന്ന് അവരെ വെട്ടിച്ചു പുറത്തു പോയി കാര്യങ്ങൾ ചെയ്‌തത്‌ ലെവ് ആയിരുന്നു.1928 ഏപ്രിൽ -ഒക്ടോബറിൽ 1000 കത്തുകളും രേഖകളും 700 കമ്പി സന്ദേശങ്ങളും കിട്ടി.എല്ലാറ്റിനും മറുപടി അയക്കേണ്ടിയിരുന്നു.1929 ൽ ട്രോട് സ്‌കിയെയും ഭാര്യയെയും തുർക്കിയിലെ പ്രിങ്കിപോയിലേക്ക് സ്റ്റാലിൻ കടത്തി.1932 ൽ രഹസ്യ പൊലീസ് എല്ലാ ബന്ധങ്ങളും വിച്ഛേദിച്ചു.

ദുരിതമയമായിരുന്നു ജീവിതം." സുഹൃത്തുക്കൾ ഇല്ലാതായപ്പോൾ അവൻ മാത്രമാണ് ഉണ്ടായിരുന്നത്",ട്രോട് സ്‌കി എഴുതി," ഏറ്റവും പ്രയാസപ്പെട്ടത് അവനാണ്".ഒരുമിച്ചനുഭവിച്ച സന്തോഷവും സങ്കടവും പ്രത്യാശയും രക്തബന്ധത്തെക്കാൾ വലുതായ ഒന്ന് തങ്ങൾക്കിടയിൽ സൃഷ്ടിച്ചുവെന്നും മകൻ കൊല്ലപ്പെട്ട ശേഷമുള്ള ഓര്മക്കുറിപ്പിൽ ട്രോട് സ്‌കി എഴുതി.പിതാവിനൊപ്പം നിന്ന് ഭാഷയും സാഹിത്യവും പഠിച്ചു.ട്രോട് സ്‌കിയുടെ ആർകൈവും ലൈബ്രറിയും അവന് കിട്ടി.തുർക്കിയിലും ബെർലിനിലും പാരിസിലും  ലൈബ്രറികളിൽ പോയി-ട്രോട് സ്‌കിയുടെ History of the Russian Revolution ന് വിവരങ്ങൾ ശേഖരിക്കാൻ.Revolution Betrayed എന്ന പുസ്തകത്തിനും മകൻ ഗവേഷണം നടത്തി.1928 മുതൽ താൻ എഴുതിയ പുസ്തകങ്ങളിൽ എല്ലാം മകൻറെ പേരും തൻറെ പേരിനൊപ്പം വയ്ക്കാമെന്ന് ട്രോട് സ്‌കി ഓർമിച്ചു.

ട്രോട് സ്‌കി പറഞ്ഞിട്ടാണ് ശാസ്ത്ര പഠനം തുടരാൻ 1931 ൽ ലെവ് ബെർലിനിൽ പോയത്.അതിനൊപ്പം രാജ്യാന്തര ഇടതു പ്രതിപക്ഷത്തിലും അതിൻറെ സെക്രട്ടേറിയറ്റിലും പ്രവർത്തിച്ചു.പ്രിങ്കിപോയിൽ നിന്നിറക്കിയ 'ബുള്ളറ്റിൻ ഓപ്പോസിറ്റ്സി' യുടെ എഡിറ്റർ സത്യത്തിൽ ലെവ് ആയിരുന്നു.ബെർലിനിൽ എത്തിയപ്പോൾ അതിൻറെ പൂർണ ചുമതല കിട്ടി.മരണം വരെ അത് തുടർന്നു.നന്നായി ഇറക്കിയ മാസിക റഷ്യയിലേക്ക് ഒളിച്ചു കടത്തി.

 സ്റ്റാലിന്റെ ഹിറ്റ് ലിസ്റ്റിൽ ലെവ് വന്നതിൽ അദ്‌ഭുതമില്ല.സ്റ്റാലിനിൽ നിന്ന് ട്രോട് സ്‌കി പക്ഷത്തേക്ക് വന്ന ചാരൻ ഇഗ്‌നാസ് റെയ്‌സ്, സ്റ്റാലിന്റെ ചാരസംഘടന ജി പി യു വിലയിരുത്തിയത്." ആ കിഴവന് മോനില്ലാതെ ഒന്നും കഴിയില്ല" എന്നായിരുന്നു എന്ന് പറയുകയുണ്ടായി.ലെവിനെ ശരിയാക്കാൻ സ്റ്റാലിൻ ഏജന്റുമാർ ട്രോട് സ്‌കി പ്രസ്ഥാനത്തിൽ തന്നെ നുഴഞ്ഞു കയറി.

ഹിറ്റ്‌ലർ വന്നപ്പോൾ,ലെവ് ഇറക്കിയിരുന്ന ബുള്ളറ്റിൻ നിരോധിച്ചു.അയാളെ പാരിസിലേക്ക് പറഞ്ഞു വിട്ടു.പ്രവർത്തനം തുടർന്നു.ബിരുദമെടുത്തു.സോവിയറ്റ് ചാരന്മാർ അയാൾ അറിയാതെ കത്തുകൾ നിരീക്ഷിച്ചു.ഫോൺ ചോർത്തി.അടുത്ത ഫ്ലാറ്റിൽ താമസിച്ചു.അവധിക്കാലത്തും പിന്നാലെ പോയി.ഇഗ്‌നാസ് റെയ്‌സിനെ അവർ കൊന്നിരുന്നു.ലെവ് മുൻകരുതലുകൾ സ്വീകരിച്ചില്ല.1933 ൽ ട്രോട് സ്‌കിയും ഫ്രാൻസിൽ എത്തി.പാരിസിൽ നിന്ന് റഷ്യൻ പുസ്തകങ്ങൾ ലെവ് എത്തിച്ചു കൊടുത്തു.ട്രോട് സ്‌കിയും ഇടക്കിടെ പാരിസിൽ എത്തി.1934 ഡിസംബറിൽ ദക്ഷിണാഫ്രിക്കയിൽ നിന്നുള്ള യുവ ട്രോട് സ്‌കിയിസ്റ്റ് ടെഡ് ഗ്രാൻറ് ( 21 ) പാരിസിൽ എത്തി ലെവുമായി സംസാരിച്ച് ലണ്ടനിലേക്ക് പോയി.

ഫ്രാൻസിൽ നിന്നുള്ള സമ്മർദം കാരണം ട്രോട് സ്‌കി 1935 ൽ നോർവേയ്ക്ക് പോയി.നോർവീജിയൻ ലേബർ പാർട്ടി തിരഞ്ഞെടുപ്പിൽ ജയിച്ചിരുന്നു.1936 ഓഗസ്റ്റിൽ മോസ്‌കോയിൽ പ്രഹസന വിചാരണകൾ അരങ്ങേറി.സിനോവീവ്,കാമനെവ്,ഇവാൻ സ്മിർനോവ് തുടങ്ങിയ പഴയ ബോൾഷെവിക്കുകളെ ട്രോട് സ്‌കിയും മകനുമായി ബന്ധമുണ്ടെന്ന് പറഞ്ഞ് വേട്ടയാടി.നോർവീജിയൻ സർക്കാർ ട്രോട് സ്‌കിയെ തുണച്ചില്ല.വിചാരണയിലെ ആരോപണങ്ങൾക്ക് ലെവ് ആണ് മറുപടി പറഞ്ഞത്-The Red Book on the Moscow Trial.മോസ്‌കോ ഒന്നിച്ചു കൊന്ന 16 പേരെ ലെവ് രണ്ടു ഗ്രൂപ്പുകളായി കണ്ടു.ഇവിടെ പറഞ്ഞ പഴയ ബോൾഷെവിക്കുകൾ അല്ലാതെ,കുറെ അജ്ഞാത യുവാക്കളും ഉണ്ടായിരുന്നു.അവരെ ഉൾപ്പെടുത്തിയതും വെടി വച്ച് കൊന്നതും അവർക്ക് ട്രോട് സ്‌കിയുമായും ഗസ്റ്റപ്പോയുമായും ബന്ധമുണ്ടെന്ന് വരുത്താനായിരുന്നു.അവർക്ക് ചാര ദൗത്യങ്ങൾ നൽകിയിട്ടുമുണ്ടാകാം.എന്നിട്ടും വെടി വച്ച് കൊന്നു.സിനോവീവിനെ പോലുള്ള വൃദ്ധർ ശോഷിച്ച് ചെറിയ ശബ്ദത്തിൽ സംസാരിച്ചു,കരഞ്ഞു.മിറച്കോവ്‌സ്‌കി ചോര തുപ്പി.

സിനൈദ 

ട്രോട് സ്‌കിക്ക് മെക്‌സിക്കോ അഭയം നൽകി.ഒക്ടോബർ വിപ്ലവവുമായി ബന്ധപ്പെട്ടവരെയെല്ലാം സ്റ്റാലിൻ ട്രോട് സ്‌കിയിസ്റ്റ് മുദ്ര കുത്തി കൊന്നു കൊണ്ടിരുന്നു.ലോകത്ത് അവയെ എതിർക്കാൻ ട്രോട് സ്‌കിയും മകനും മാത്രമേ ഉണ്ടായിരുന്നുള്ളൂ.ട്രോട് സ്‌കിയുടെ മകൾ സിനൈദ വോൾകോവ (സെന)യ്ക്ക് ആത്മഹത്യ ചെയ്യേണ്ടി വന്നു.അവരുടെ ആറു വയസുള്ള മകൻ എസ്തബാൻ വോൾക്കൊവിനെ ലെവ് സംരക്ഷിക്കേണ്ടി വന്നു.സിനൈദ ( 1901 -1933 ) ട്രോട് സ്‌കിയുടെ ആദ്യഭാര്യ അലക്‌സാൻഡ്ര സോകോലോവ്സ്കയയിലെ ആദ്യ മകളായിരുന്നു.ട്രോട് സ്‌കി യുടെ സഹോദരി എലിസവെറ്റയാണ് വളർത്തിയത്.അനുജത്തി നീന അമ്മയ്‌ക്കൊപ്പം കഴിഞ്ഞു.സിനൈദ രണ്ടു തവണ വിവാഹം ചെയ്‌തു;ഇരുവരെയും സ്റ്റാലിൻ കൊന്നു.1931 ജനുവരിയിൽ പ്രവാസിയായ ട്രോട് സ്‌കിയെ തുർക്കിയിൽ കാണാൻ അനുമതി കിട്ടി.സോവിയറ്റ് യൂണിയനിലേക്ക് മടങ്ങാതെ ക്ഷയവും വിഷാദവും കാരണം ബെർലിനിൽ 1933 ജനുവരിയിൽ ആയിരുന്നു,ആത്മഹത്യ.

ഇളയ സഹോദരൻ സെർജിയെ അറസ്റ്റ് ചെയ്‌തു.തൊഴിലാളികളിൽ വിഷം കുത്തി വയ്ക്കുന്നു എന്നാരോപിച്ച് സെർജിയെ ലേബർ ക്യാമ്പിൽ വെടി വച്ച് കൊന്നു.നതാലിയയിൽ ട്രോട് സ്‌കിക്ക് ജനിച്ച ഇളയ മകൻ സെർജി ( 1908 -1937 ) എൻജിനീയർ ആയിരുന്നു.തെർമോ ഡൈനാമിക്‌സ്,ഡീസൽ എൻജിനുകൾ എന്നിവയെപ്പറ്റി പ്രബന്ധങ്ങൾ എഴുതി.മോസ്‌കോ ഇൻസ്റ്റിട്യൂട്ട് ഓഫ് ഫിസിക്സിൽ പ്രൊഫസറായിരുന്നു.രാഷ്ട്രീയത്തിൽ സജീവമായിരുന്നില്ല.1935 ആദ്യം അറസ്റ്റിലായി സൈബീരിയയിൽ അഞ്ചു വർഷം തടവ് നൽകി.അവിടെ സ്വർണ ഖനിയിൽ ജോലി ചെയ്‌തു ( Trotsky:A Biography/ Robert Service).1937 ഒക്ടോബർ 29 നാണ് കൊന്നത്,ഭാര്യയും അറസ്റ്റിലായിരുന്നു.

മോസ്‌കോ വിചാരണയെ എതിർക്കാൻ ജോൺ ഡൂയി സമാന്തര വിചാരണ നടത്തി ട്രോട് സ്‌കിയെ ഉൾപ്പെടെയുള്ളവരെ വിചാരണ ചെയ്‌ത്‌,ട്രോട് സ്‌കിയും മകനും കുറ്റക്കാരല്ലെന്ന് വിധിച്ചു.ചാരന്മാർ ട്രോട് സ്‌കിയെയും കുടുംബത്തെയും വലയം ചെയ്യുകയായിരുന്നു.പാരീസ് സോവിയറ്റ് കേന്ദ്രത്തിൽ കൊലയാളി എത്തിയെന്ന് ലെവിന്,സ്റ്റാലിൻ പക്ഷത്തു നിന്ന് കൂറുമാറിയ ചാരൻ വാൾട്ടർ ക്രിവിറ്റ്‌സ്‌കി മുന്നറിയിപ്പ് നൽകി.ഇഗ്‌നാസ് റെയ്‌സ്,തിയഡോർ മാലി,വ്ളാദിമിർ അന്റോനോവ് ഓവ്‌സെങ്കോ എന്നീ ചാരന്മാരെ മോസ്‌കോ തിരിച്ചു വിളിച്ചു കൊന്നപ്പോൾ കൂറ് മാറിയവനായിരുന്നു,ക്രിവിറ്റ്‌സ്‌കി .അയാൾക്ക്കൊലയാളിയുടെ പേര് നൽകാൻ കഴിഞ്ഞില്ല.ആകൃതി വിസ്തരിച്ചു.മാർക്ക് സ്‌ബോറോവ്സ്കി ആയിരുന്നു,അത്.അയാൾ ട്രോട് സ്‌കി പ്രസ്ഥാനത്തിൽ നുഴഞ്ഞു കയറി ലെവിൻറെ സുഹൃത്തായിരുന്നു.ക്രിവിറ്റ്‌സ്‌കി ഒളിവിൽ നിന്ന് ഒരു കത്ത് വഴി ഇക്കാര്യം ലെവിൻറെ സുഹൃത്ത് എൽസ പൊറേറ്റ്സ്കിയെയും അറിയിച്ചിരുന്നു .മെക്‌സിക്കോയിൽ പിതാവിനൊപ്പം ചേരാനുള്ള ഉപദേശം ലെവ് നിരാകരിച്ചു.പാരിസിൽ ജോലി ഒരുപാടുണ്ട്.ലെവിനെ വിഷാദവും ഉറക്കമില്ലായ്‌മയും ബാധിച്ചു.

1938 ഫെബ്രുവരി ഒൻപതിന്  ലെവിന് അടിവയറിൽ വേദന തോന്നി.ഒരു പാരിസ് ക്ലിനിക്കിൽ പോകാമെന്ന് സ്‌ബോറോവ്സ്കി പറഞ്ഞു.എറ്റിൻ എന്നാണ്‌ അയാൾ അറിയപ്പെട്ടിരുന്നത്.ഒരു കവർ ഭാര്യയെ ഏൽപിച്ച് അപകടം എന്തെങ്കിലും നടന്നാൽ മാത്രം തുറക്കണം എന്ന് നിർദേശിച്ചു ലെവ് യാത്രയായി.വേദന പോകാൻ അപ്പെന്ഡിസൈറ്റിസ്  ശസ്ത്രക്രിയ നടത്തി.സുഖപ്പെട്ടു വന്നപ്പോൾ,13 -14 ന് അർദ്ധ നഗ്നനായി റഷ്യൻ ഭാഷയിൽ പിച്ചും പേയും പറഞ്ഞ് വരാന്തകളിൽ അലഞ്ഞു.അടുത്ത രാവിലെ  കിടക്കയിൽ അബോധാവസ്ഥയിൽ കണ്ടു,മുറിയും കിടക്കയും വിസർജ്യം കൊണ്ട് മലിനമായിരുന്നു. 15 വൈകിട്ട് രണ്ടാം ശസ്ത്രക്രിയ നടത്തി.വേദന താങ്ങാനാവാതെ 16 രാവിലെ മരിച്ചു(Bertrand Patenaude/  Stalin's Nemesis:The Exile and Murder of Leon Trotsky ( 2009 ) .

സെർജി 

മുൻപ് സോവിയറ്റ് ചാര സംഘടനയിൽ പ്രവർത്തിച്ച ഡോ ബോറിസ് ഗിർമുൻസ്‌കിയുടേതായിരുന്നു ബെർഗെരെ ക്ലിനിക് എന്ന് പിന്നീടാണ് വെളിവായത്.കുപ്രസിദ്ധമായ Society for the Repatriation of Russian Emigres ൽ പ്രവർത്തിച്ചിരുന്ന സ്‌ബോറോവ്സ്കി,1934 ന് ശേഷം ചാരനായിരുന്നു.ഇത് രണ്ടാംലോകയുദ്ധം കഴിഞ്ഞാണ് അയാൾ സമ്മതിച്ചത്.സോവിയറ്റ് എംബസിയിൽ നിന്ന് ഇയാൾ നിർദേശങ്ങൾ സ്വീകരിച്ചിരുന്നു.വിഷം കൊടുത്താണ് ലെവിനെ കൊന്നത് എന്നാണ് നിഗമനം.
ട്രോട് സ്‌കി,മകൻറെ ചരമക്കുറിപ്പിൽ പറഞ്ഞു:

Lyova alone knew us when we were young; he participated in our life from the moment he acquired self-awareness. Remaining young, he became almost like our contemporaries...Goodbye, Leon, goodbye, dear and incomparable friend. Your mother and I never thought, never expected that destiny would impose on us this terrible task of writing your obituary. We lived in firm conviction that long after we were gone you would be the continuator of our common cause. But we were not able to protect you. Goodbye, Leon! We bequeath your irreproachable memory to the younger generation of the workers of the world. You will rightly live in the hearts of all those who work, suffer, and struggle for a better world. Revolutionary youth of all countries! Accept from us the memory of our Leon, adopt him as your son - he is worthy of it - and let him henceforth participate invisibly in your battles, since destiny has denied him the happiness of participating in your final victory.

ജർമൻ കമ്മ്യൂണിസ്റ്റും ട്രോട് സ്കിയിസ്റ്റുമായ റുഡോൾഫ് ക്ലെമെന്റിനോട്,സ്‌ബോറോവ്സ്കിയെപ്പറ്റി അന്വേഷിക്കാൻ ട്രോട് സ്‌കി നിർദേശിച്ചു. ക്ലെമെന്റ് ഒരു ഫയൽ തയ്യാറാക്കി ജൂലൈ 14 ന് ബ്രസൽസിൽ എത്തിച്ച് വിതരണം ചെയ്യാൻ ഇരിക്കുകയായിരുന്നു.അയാൾ എത്തിയില്ല.1938 ൽ അയാളുടെ തലയില്ലാത്ത ജഡം കരക്കടിഞ്ഞു.മറുകുകളും പാടുകളും വച്ച് സുഹൃത്ത് തിരിച്ചറിഞ്ഞു.

റുഡോൾഫ് ക്ലെമെൻറ് 

പ്രത്യേക ദൗത്യ സംഘ തലവൻ മിഖയിൽ ഷ്പിജെൽഗ്ലാസിന് വേണ്ടി പാരിസിൽ പ്രവർത്തിക്കുകയായിരുന്നു,സ്‌ബോറോവ്സ്കി.റെയ്‌സിനെ കൊന്നതും അയാളുടെ മൊബൈൽ ഗ്രൂപ് ആയിരുന്നു.കൂറുമാറിയ കെ ജി ബി തലവൻ അലക്‌സാണ്ടർ ഓർലോവും ലെവിനെ കൊന്നത് സ്‌ബോറോവ്സ്കിയാണെന്ന് രേഖപ്പെടുത്തി.ലെവ് കൊല്ലപ്പെട്ട ക്ലിനിക്കിൽ ഒരു വർഷം മുൻപ്  കാർ അപകടത്തിൽ മുറിവേറ്റ് ഓർലോവ് പോയിരുന്നു.കെ ജി ബി ക്ക് പ്രിയപ്പെട്ട ചെറിയ ക്ലിനിക്കായിരുന്നു.ലെവ് മരിക്കുമ്പോൾ ഓർലോവ് സ്പെയിനിൽ ആയിരുന്നു.കെ ജി ബി കേന്ദ്രത്തിന് സ്‌ബോറോവ്സ്കി നൽകിയ വിവരം വച്ച് സാഹചര്യം മുതലെടുക്കാൻ തീരുമാനിച്ചു ( Alexander Orlov:The FBI's KGB General / Edward Azur).

സ്‌ബോറോവ്സ്കി ഉടൻ ഒളിവിൽ പോയി 1941 ൽ അമേരിക്കയിൽ അഭയം തേടിയ പഴയ മെൻഷെവിക് ഡേവിഡ് ഡാലനെയും ട്രോട് കിയിസ്റ്റ് ആയ ഭാര്യ ലിലിയ എസ്ട്രിനെയും ബന്ധപ്പെട്ടു.അവർ അയാൾക്ക് ബ്രുക്

ലിൻ ഫാക്റ്ററിയിൽ ജോലി വാങ്ങി കൊടുത്തു.ചെറിയ ഫ്ലാറ്റിൽ നിന്ന് അയാൾ ഡാലിൻ ദമ്പതിമാർ താമസിച്ചിരുന്ന 201 വെസ്റ്റ് 108 സ്ട്രീറ്റിൽ വലിയ ഫ്ലാറ്റിലേക്ക് മാറി -അവരെ നിരീക്ഷിക്കാൻ സോവിയറ്റ് ചാരസംഘടന അയാളെ നിയോഗിച്ചിരുന്നു.1944 ൽ അമേരിക്കയിലേക്ക് കൂറുമാറിയ,I Chose Freedom എഴുതിയ, വിക്റ്റർ ക്രാവ്ചെങ്കോയെയും അയാൾ നിരീക്ഷിച്ചിരുന്നു.1955 സെപ്റ്റംബറിൽ,സ്‌ബോറോവ്സ്കിയാണ് ലെവിനെ കൊന്നതെന്ന് ഓർലോവ്,സെനറ്റ് കമ്മിറ്റിക്ക് ,മൊഴി നൽകി.

ഇഗ്‌നാസ് റെയ്‌സ് 

ജൂതനായ സ്‌ബോറോവ്സ്കി ( 1908 - 1990  ) യുക്രൈനിലാണ് ജനിച്ചത്.റഷ്യൻ വിപ്ലവം വെറുത്ത കുടുംബം പോളണ്ടിലേക്ക് കുടിയേറി.പോളണ്ടിലെ പാർട്ടിയിൽ ചേർന്ന അയാൾ അറസ്റ്റിലായ ശേഷം ബെർലിനിലേക്ക് മാറി.ഗ്രെനോബിൾ സർവകലാശാലയിൽ നരവംശ ശാസ്ത്രം പഠിച്ചു.പാരിസിൽ 1933 ൽ എത്തി.ഹോട്ടൽ വെയ്റ്റർ ആയിരിക്കെ സോവിയറ്റ് ചാരനായി.യൂറോപ്പിലെ പ്രത്യേക കൊലയാളി സംഘത്തിലേക്കാണ് എടുത്തത്.റെയ്‌സിന് പുറമെ ആന്ദ്രേ നിനിനെ കൊന്നതും അയാളായിരുന്നു.സ്‌പാനിഷ്‌ കമ്മ്യൂണിസ്റ്റ് ആയ നിൻ സോവിയറ്റ് യൂണിയനിൽ കുറച്ചു കാലം ട്രോട് സ്‌കിയുടെ സെക്രട്ടറി ആയിരുന്നു.1935 മടങ്ങി വിമത പാർട്ടിയിൽ പ്രവർത്തിച്ചു.

സ്‌ബോറോവ്സ്കി പാരിസിൽ ലെവിൻറെ ബുള്ളറ്റിൽ പ്രവർത്തകർക്കിടയിൽ നുഴഞ്ഞു കയറി.വിക്റ്റർ സെർജ്എ വഴി എൽസ പൊറേറ്റ്സ്കി,ഹെൻറിക്കസ് സ്നീവ്ലെറ്റ് എന്നിവരെ പരിചയപ്പെട്ടു.സോവിയറ്റ് യൂണിയനിൽ നിന്ന് രക്ഷപ്പെട്ട് വന്നതാണെന്ന് അയാൾ പറഞ്ഞത്,റെയ്‌സിന്റെ ഭാര്യയായ എൽസ വിശ്വസിച്ചില്ല.ചാരസംഘടന നിയോഗിച്ചാൽ അല്ലാതെ ഒരു ചാരനും റഷ്യ വിടില്ലെന്ന് മറ്റൊരു ചാരനായ വാൾട്ടർ ക്രിവിറ്റ്‌സ്‌കി,എൽസയോട് പറഞ്ഞിരുന്നു.സ്‌ബോറോവ്സ്കിയെ  നിർഭാഗ്യവശാൽ,ലെവ് സംശയിക്കാതെ കൂടെ കൂട്ടി.യുക്രയിനിൽ നിന്ന് 1933 ൽ ഫ്രാൻസിൽ എത്തിയത് ട്രോട് സ്‌കിയെ സേവിക്കാനാണ് എന്നാണ് അയാൾ പറഞ്ഞത്.ലെവിന് വേണ്ടി ഒരുപാട് പണിയെടുത്തു.പണം എവിടന്നു വരുന്നു എന്ന് അറിയില്ലായിരുന്നു.ലെവിൻറെ സെക്രട്ടറി ലോല എസ്ട്രിന ചെറിയ ജോലികൾ അയാൾക്കായി കണ്ടെത്തി പണം കൊടുത്തു.രാവിലെ അയാളും ഉച്ച കഴിഞ്ഞ് ലോലയും എന്ന സമയക്രമം ലെവ് നടപ്പാക്കി.

ചാര മേൽനോട്ടക്കാർ കൊടുത്ത കാമറ കൊണ്ട് അയാൾ ആവശ്യമുള്ള ചിത്രങ്ങൾ എടുത്തിരുന്നത് സഖാക്കൾ സംശയിച്ചിരുന്നു.ഫ്രഞ്ച് സർറിയലിസ്റ്റ് പിയറി നെവിൽ ട്രോട് സ്‌കിയോട് തന്നെ സംശയം പങ്കു വച്ചു."സഹായികളെ ഇല്ലാതാക്കരുത്",ട്രോട് സ്‌കി ശകാരിച്ചു.

ലെവ് 1936 ൽ റെഡ് ബുക്ക് പ്രസിദ്ധീകരിച്ചത് സ്റ്റാലിനെ ക്ഷുഭിതനാക്കി.ഇതേ വർഷം നവംബറിൽ നിക്കോളയെവ്സ്കി ഇൻസ്റ്റിട്യൂട്ടിൽ നിന്ന് ട്രോട് സ്‌കി രേഖകൾ മോഷ്ടിക്കാൻ ഒരു സംഘത്തെ സ്‌ബോറോവ്സ്കി സഹായിച്ചു.അതിൻറെ ഡയറക്‌ടർ ബോറിസ് നിക്കോളയെവ്‌സ്‌കിക്ക്  രേഖകൾ ലെവ് കൊടുത്തതായിരുന്നു.

സ്‌ബോറോവ്സ്കി അയയ്ക്കുന്ന റിപ്പോർട്ടുകൾ സ്റ്റാലിൻ വായിച്ച് ഭീതി വളർന്നിരുന്നു.1937 ജനുവരി 22 ന്,റഷ്യയിലെ പ്രഹസന വിചാരണകൾ ചർച്ച ചെയ്യുമ്പോൾ."ഇനി മടിക്കേണ്ട,സ്റ്റാലിനെ കൊല്ലണം" എന്ന് ലെവ് പറഞ്ഞതായി സ്‌ബോറോവ്സ്കി അവകാശപ്പെട്ടു.സോവിയറ്റ് ചാര ഫയലുകളിൽ കാണുന്ന ഈ റിപ്പോർട്ട് ശരിവയ്ക്കുന്ന തെളിവില്ല ( Deadly Illusions/ John Costello,Oleg Tsarev ).

സ്‌ബോറോവ്സ്കി 

സ്‌ബോറോവ്സ്കി 1956 ഫെബ്രുവരിയിൽ അമേരിക്കയിൽ സെനറ്റ് കമ്മിറ്റി മുൻപാകെ ഹാജരായി.സോവിയറ്റ് ചാരനായി ട്രോട് സ്‌കി പക്ഷത്തിനെതിരെ യൂറോപ്പിൽ പ്രവർത്തിച്ചെന്ന് അയാൾ സമ്മതിച്ചു.അമേരിക്കയിൽ അത് തുടർന്നില്ല.ലിലിയ ഡാലിൻ 1956 മാർച്ചിൽ ഇയാൾക്കെതിരെ മൊഴി നൽകി.കള്ള സാക്ഷ്യത്തിന് അയാളെ 1962 നവംബറിൽ നാല് വർഷം തടവിന് ശിക്ഷിച്ചു.Life is with People എന്നൊരു പുസ്തകം 1962 ലും People in Pain 1969 ലും ഇറക്കി.നരവംശ ശാസ്ത്രജ്ഞ മാർഗരറ്റ് മീഡ്,വേദനയെപ്പറ്റി ആകുലപ്പെടുന്ന ആ പുസ്തകത്തിന് അവതാരിക എഴുതി.അയാൾ സാൻഫ്രാന്സിസ്കോ മൗണ്ട് സിനായ് ആശുപത്രിയിൽ പെയിൻ ഇൻസ്‌റ്റിട്യൂട്ട് ഡയറക്ടർ ആയി.

സ്‌ബോറോവ്സ്കിയെ തടവിൽ നിന്ന് മോചിപ്പിച്ച ശേഷം,റെയ്‌സിൻറെ വിധവ എൽസ പൊറേറ്റ്സ്കി അയാളെ കണ്ടു.സ്വിറ്റ്‌സർലൻഡിൽ ഒളിവിൽ കഴിഞ്ഞ റെയ്‌സിനെ കണ്ടെത്തി കൊല്ലാൻ,ക്രാവിറ്റ്സ്കിയിൽ നിന്നുള്ള കത്ത് ചാര സംഘടനയ്ക്ക് ചോർത്തിയത് നീങ്ങളാണോ എന്ന് അവർ അയാളോട് ചോദിച്ചു.അയാളുടെ വക്രമായ മുഖത്ത് ദയനീയമായ പുഞ്ചിരി വിടർന്നു;അയാൾ ചുമൽ ചുമ്മാ കുലുക്കി.

See https://hamletram.blogspot.com/2019/07/blog-post_29.html

വനത്തിൽ വില്ലി തൂങ്ങി നിന്നു

കോയ്സ്ലറുടെ വരവും പോക്കും 

വില്ലി മുൻസൻബർഗിന്റെ ജീവചരിത്രത്തിൻറെ ശീർഷകം 'ചുവപ്പ് കോടീശ്വരൻ എന്നാണ് -സീൻ മക് മീകിൻ 2003 ൽ എഴുതിയത്.ഇന്ന് ലോകം ചർച്ച ചെയ്യുന്നില്ലെങ്കിലും,ഒരു കാലത്ത് ലോകത്തിലെ രാഷ്ട്രീയ നേതാക്കൾ ഭയ ഭക്തി ബഹുമാനങ്ങളോടെയാണ് ആ പേര് കേട്ടത്.ആദ്യ ലോകയുദ്ധ ശേഷം ലോകം ആശയ സംഘർഷത്തിൽ പെട്ടപ്പോൾ സോവിയറ്റ് യൂണിയൻറെ പ്രചാരണ സംവിധാനം കൈയിലെടുത്ത് അയാൾ അമ്മാനമാടി.ബെർലിനിലും പിന്നെ പാരിസിലും ഓഫീസിലിരുന്ന് ആ ജർമൻ കമ്മ്യൂണിസ്റ്റ് കാക്കത്തൊള്ളായിരം കമ്മ്യൂണിസ്റ്റ് പോഷക സംഘടനകൾ ഉണ്ടാക്കി -സൗഹൃദം,ജീവകാരുണ്യം,പ്രസാധനം,പത്രങ്ങൾ ,മാസികകൾ,തിയറ്ററുകൾ,ഫിലിം സ്റ്റുഡിയോകൾ,ക്ലബുകൾ,സ്‌കൂളുകൾ. ബ്യുണോസ് ഐറിസ് മുതൽ ടോക്യോ വരെ അത് നീണ്ടു.

ബ്രിട്ടീഷ് ചാരനായ കിം ഫിൽബിയെ സോവിയറ്റ് ചാരനാക്കി മാറ്റിയത് വില്ലിയാണെന്നും കഥയുണ്ട്.ബുദ്ധിജീവികളെ ആകർഷിച്ച് കമ്മ്യൂണിസത്തോടൊപ്പം നിർത്തിയതും വില്ലി ആയിരുന്നു.മാധ്യമ ചക്രവർത്തി ആയിരുന്നു അയാൾ.
സ്റ്റാലിനും ഹിറ്റ്ലറും സന്ധി ചെയ്‌ത്‌ 1939 ൽ പോളണ്ടിനെ ആക്രമിക്കും വരെ അത് നില നിന്നു.എല്ലാ രഹസ്യങ്ങളും തുറന്നു പറയുമെന്ന് അയാൾ കോമിന്റേൺ സെക്രട്ടറി ദിമിത്രോവിന് കത്തെഴുതി.1940 ജൂണിൽ അയാളെ ഫ്രാൻസിൽ സ്റ്റാലിന്റെ ഏജന്റുമാർ കൊന്നു.
ലോക കമ്മ്യൂണിസ്റ്റ് ചരിത്രം പരതുമ്പോൾ എല്ലായിടത്തും ഇയാളെ കണ്ടുമുട്ടുന്നു എന്നതാണ് എൻറെ അനുഭവം.കൊല ആസൂത്രണം ചെയ്യുന്നവനായും കാണാം.

വില്ലി മുൻസൻബെർഗ് 

മരിച്ച ശേഷം വില്ലി ലോകശ്രദ്ധയിൽ വരുന്നത് ആർതർ കോയ്സ്ലറുടെ ആത്മകഥയുടെ രണ്ടാം ഭാഗത്തിലാണ്.മുപ്പതുകളുടെ ആദ്യം യുവ ബെർലിനിൽ യുവ പത്രപ്രവർത്തകനായ കോയ്സ്ലർ വില്ലിയെ അറിഞ്ഞിരുന്നു.1933 -40 ൽ പാരിസിൽ അയാൾക്ക്‌ വേണ്ടി ജോലി ചെയ്‌തു.സംഘാടകനും പ്രസാധകനും പ്രചാരകനുമായി വില്ലി കോയ്സ്ലറുടെ മനസ്സിൽ നിറഞ്ഞു നിന്നു.'നട്ടുച്ചയ്ക്കിരുട്ട്' എഴുതി കമ്മ്യൂണിസ്റ്റ് വിരുദ്ധനായ കോയ്സ്ലർ ആദ്യ കാലത്ത് വില്ലി റിക്രൂട്ട് ചെയ്‌ത സോവിയറ്റ് പക്ഷക്കാരനായിരുന്നു.
എല്ലാ സംഘടനകളിലും വില്ലി അറിയപ്പെടാതെ പിന്നണിയിൽ നിന്നു.ഇന്റർനാഷനൽ വർക്കേഴ്‌സ് എയ്‌ഡ്‌ എന്ന സംഘടന 1921 ൽ ബെർലിനിൽ ഉണ്ടാക്കി കോടിക്കണക്കിന് രൂപയുടെ ആഹാരം സോവിയറ്റ് ക്ഷാമ കാലത്ത് അയച്ചു കൊണ്ടായിരുന്നു,വില്ലിയുടെ തുടക്കം.ഈ ട്രസ്റ്റ് പിന്നീട് പ്രസാധനത്തിന് ഉപയോഗിച്ചു.

ഹിറ്റ്‌ലർ ജനിച്ച അതേ വർഷം 1889 ഓഗസ്റ്റ് 14 നാണ് വില്ലിയും ജനിച്ചത്.തെക്കുകിഴക്കൻ പ്രഷ്യൻ നഗരമായ ഇർഫർട്ടിൽ -അത് ഇന്ന് തുറിൻഗിയ ആണ്.നാലാം വയസിൽ അമ്മ മരിക്കും വരെ അവിടെ വളർന്നു.ചെറിയ പട്ടാള ജീവിതം കഴിഞ്ഞ പിതാവിന് കാര്യമായ ജോലി ഒന്നും ഉണ്ടായിരുന്നില്ല.ഒരു സത്രം സൂക്ഷിപ്പുകാരനായിരുന്നു.പല സ്‌കൂളുകളിൽ പഠിച്ച വില്ലി സോഷ്യൽ ഡെമോക്രാറ്റിക് പാർട്ടിയിൽ ചേർന്നു.1914 ൽ ഒന്നാം ലോകയുദ്ധത്തെ തുണച്ചതിനെ ചൊല്ലി പിളർന്നപ്പോൾ ഇടത് പക്ഷത്തു നിന്നു.സൂറിച്ചിൽ ലെനിനെ കണ്ടു കൊണ്ടിരുന്നു.1918 ൽ ജർമൻ കമ്മ്യൂണിസ്റ്റ് പാർട്ടിയുണ്ടാക്കിയ കോൺഗ്രസിൽ പങ്കെടുത്തു.യങ് കമ്മ്യൂണിസ്റ്റ് ഇന്റർനാഷനൽ മേധാവി ആയി.1924 ൽ എം പി .1933 ൽ ദിമിത്രോവ് റീഷ്സ്റ്റാഗ് കത്തിച്ച കേസിനെ തുടർന്ന് പാർട്ടി നിരോധിക്കും വരെ എം പി ആയിരുന്നു.1924 ൽ വില്ലി തുടങ്ങിയ ആർബിറ്റർ ഇല്ലസ്ട്രേറ്റയിറ്റെ സെറ്റുങ് ജർമനിയിലെ ഏറ്റവും വായിക്കുന്ന സോഷ്യലിസ്റ്റ് പത്രമായി.കോമിന്റേണും സോവിയറ്റ് രഹസ്യ പൊലീസിനും അയാൾ വിവരങ്ങൾ കൊടുത്തു.

കോമിന്റേണു വേണ്ടി തുടങ്ങിയ രാജ്യാന്തര പോഷക സംഘടനകളെ വില്ലി നിഷ്‌കളങ്ക ക്ലബുകൾ എന്ന് വിളിച്ചു.ഫ്രണ്ട്‌സ് ഓഫ് സോവിയറ്റ് യൂണിയൻ,വേൾഡ് ലീഗ് എഗൈൻസ്റ്റ് ഇoപീരിയലിസം,വർക്കേഴ്‌സ് ഇന്റർനാഷനൽ റിലീഫ് എന്നിവ വില്ലി ഉണ്ടാക്കിയത് റഷ്യയ്ക്ക് അനുകൂലമായി നിഷ്പക്ഷരെയും മിതവാദികളെയും തിരിക്കാൻ ആയിരുന്നു.ഇവ മുൻസൺബെർഗ് ട്രസ്റ്റിന് പണം പിരിക്കാൻ സഹായിക്കുകയും ചെയ്‌തു.വില്ലി ഒരു സംഘടനയുടെയും ഭാരവാഹി ആയില്ല.അയാൾ നല്ല ലിമോസിനിൽ സഞ്ചരിച്ചു;ആഡംബര ഫ്ലാറ്റിൽ ജീവിച്ചു.ആംസ്റ്റർഡാമിൽ 1932 നടത്തിയ യുദ്ധത്തിനെതിരായ ലോക കോൺഗ്രസിൽ 27 രാജ്യങ്ങളിൽ നിന്ന് 2000 പ്രതിനിധികൾ പങ്കെടുത്തു.അതിനെ തുടർന്ന് യുദ്ധത്തിനും ഫാഷിസത്തിനും എതിരായ ലോക സമിതി ബെർലിൻ ആസ്ഥാനമായി ഉണ്ടാക്കി.എന്നാൽ കോമിന്റേൺ വില്ലിയുടെ നീക്കങ്ങൾ പിടിക്കാതെ അയാളെ ഇതിൽ നിന്ന് മാറ്റി പകരം ദിമിത്രോവിനെ കൊണ്ട് വന്നു.അടുത്ത കൊല്ലം ഹിറ്റ്ലർ ചാൻസലറായി;സംഘടനാ ആസ്ഥാനം പാരിസിലേക്ക് മാറ്റി,വില്ലി സെക്രട്ടറി സ്ഥാനത്ത് തിരിച്ചെത്തി.ദിമിത്രോവിനെ റീഷ്സ്റ്റാഗ് തീവച്ചതിന് അറസ്റ്റ് ചെയ്തപ്പോൾ തീവച്ചത് ഹിറ്റ്‌ലർ തന്നെ എന്ന് സ്ഥാപിക്കാൻ ലീഗ് എഗൈൻസ്റ്റ് ഇoപീരിയലിസം എതിർ വിചാരണ നടത്തി.

ബ്രിട്ടൻ യാത്രാനുമതി നൽകാത്തതിനാൽ,വില്ലി അമേരിക്കയിൽ പ്രചാരണം നടത്തി.എഴുത്തുകാരായ സിൻക്ലെയർ ലൂയിസും മാൽകം കൗലിയും ഒപ്പം ചേർന്നു.അന്നറിയപ്പെടാതിരുന്ന ചെക് എഴുത്തുകാരൻ എഗോൺ കിഷിനെ യുദ്ധത്തിനും ഫാഷിസത്തിനുമെതിരായ ഓസ്‌ട്രേലിയ സമ്മേളനത്തിന് കോമിന്റേൺ അയച്ചത് വില്ലിക്ക് കീർത്തി കൂട്ടി.ഓസ്‌ട്രേലിയ കിഷിനെ പുറത്താക്കാൻ ശ്രമിച്ചത് വലിയ വാർത്ത ആയി.കിഷ് കമ്മ്യൂണിസ്റ്റ് ആണെന്നതിന് തെളിവുണ്ടായിരുന്നില്ല.സഹ കോമിന്റേൺ ഏജന്റ് ഓട്ടോ കാറ്റ്സിനെ 1935 ലെ ഏഴാം കോൺഗ്രസിന് മുൻപ് അമേരിക്കയിൽ അയച്ച് ഹോളിവുഡ് ആന്റി നാസി ലീഗുണ്ടാക്കി.ഡൊറോത്തി പാർക്കർ മുന്നിൽ നിന്നു.ലീഗ് ഓഫ് അമേരിക്കൻ റൈറ്റേഴ്‌സ് ഉണ്ടായി.പോൾ മുനി,മെൽവിൻ ഡഗ്ളസ്,ജെയിംസ് കാഗ്നി എന്നീ നടൻമാർ ഒപ്പം കൂടി.
ഓട്ടോ കാറ്റ്സിനെ 1952 ഡിസംബർ മൂന്നിന് ചെക്കോസ്ലോവാക്യയിലെ സ്റ്റാൻസ്‌കി വിചാരണയ്ക്ക് ശേഷം,തൂക്കിക്കൊന്നു.

1933 -40 ൽ പാരിസിൽ ഇടക്കിടെ പോയ വില്ലി വിവാഹ മുക്‌തയായ പാർട്ടി അംഗം  ബാബെറ്റ്‌ ഗ്രോസിനെ  കെട്ടി-സോവിയറ്റ് യൂണിയനിൽ തടവിലായ മാർഗരറ്റ് ബ്യുബർ ന്യൂമാൻറെ സഹോദരി. പ്രവാസ കാലത്താണ് വില്ലി,കിം ഫിൽബിയെ സോവിയറ്റ് ചാരനാക്കിയത് എന്നാണ് കേൾവി.വില്ലിയുടെ സംഘടന വേൾഡ് സൊസൈറ്റി ഫോർ ദി റിലീഫ് ഓഫ് ദി വിക്‌ടിംസ് ഓഫ് ജർമൻ ഫാഷിസമാണ് ഫിൽബിയെ ഈ ജോലി ഏൽപിച്ചത്.

എല്ലാ കമ്മ്യൂണിസ്റ്റ് പാർട്ടികൾക്കുള്ളിലും ട്രോട് സ്‌കി വിരുദ്ധ ശുദ്ധീകരണം നടപ്പാക്കണം എന്ന സ്റ്റാലിൻ നയത്തിനൊപ്പം നിൽക്കാത്തതിനാൽ വില്ലിയോട്‌ മോസ്‌കോയിൽ പ്രവാസത്തിലായിരുന്ന പാർട്ടി സെക്രട്ടറി വാൾട്ടർ ഉൾബ്രിക്റ്റിന് വില്ലിയോട്‌ ശത്രുത ഉണ്ടായിരുന്നു.1936 ഒടുവിൽ ഇരുവരും അകന്നു.മോസ്‌കോയ്ക്ക് പോയി ദിമിത്രോവിനൊപ്പം കോമിന്റേൺ ജോലി ചെയ്യാൻ ഉൾബ്രിക്റ്റ് വില്ലിയോട്‌ ആവശ്യപ്പെട്ടു.തന്നെ എപ്പോൾ വേണമെങ്കിലും മോസ്‌കോ വിടാൻ അനുവദിക്കാമെങ്കിൽ മാത്രമേ നടക്കൂ എന്ന് പറഞ്ഞ് വില്ലി നിരസിച്ചു.അവിടെ ചെന്നാൽ ഉന്മൂലനത്തിലാകുമെന്ന് ഉറപ്പായിരുന്നു.ഉൾബ്രിക്റ്റ് അത് ലക്ഷ്യമാക്കിയാകണം പോകാൻ ആവശ്യപ്പെട്ടതും.സ്റ്റാലിനിസ്റ്റ് പാതയിൽ നിന്ന് വില്ലി വ്യതിചലിച്ചതായി ഉൾബ്രിക്റ്റ് മോസ്‌കോയ്ക്ക് റിപ്പോർട്ട് ചെയ്‌തിരുന്നു.പാരിസിൽ ഉൾബ്രിക്റ്റ്,ജർമൻ നിയമജ്ഞനും മുൻ പ്രഷ്യൻ ധനമന്ത്രിയുമായ ഓട്ടോ ക്ലെപ്പറോട് പറഞ്ഞു:" ഞങ്ങൾ അയാളെ ഉന്മൂലനത്തിന് മോസ്‌കോയ്ക്ക് അയയ്ക്കുകയാണ്."

ബാബെറ്റ്‌,വില്ലി,മാർഗരറ്റ് 

വില്ലിയോട് മോസ്‌കോയ്ക്ക് പോകാൻ പറഞ്ഞ ശേഷം കൂറില്ലാത്തവരെ ശുദ്ധീകരിക്കാൻ ഉൾബ്രിക്റ്റ് സ്പെയിനിലേക്ക് പോയി.തിരിച്ചു പാരിസിലെത്തി ജനകീയ മുന്നണി സമിതിയിൽ നിന്ന് സ്റ്റാലിനോട് കൂറില്ലാത്തവരെ നീക്കി.രണ്ടു വർഷത്തിനുള്ളിൽ,വില്ലി കൊണ്ടുവന്ന എഴുത്തുകാരെയെല്ലാം നീക്കുകയോ കൊല്ലുകയോ ചെയ്‌തു.ഒതുക്കപ്പെട്ട വില്ലി 1937 ഒക്ടോബറിലാണ് എല്ലാ രഹസ്യവും ലോകത്തോട് പറയുമെന്ന് കാട്ടി ദിമിത്രോവിന് എഴുതിയത്.മാർക്‌സിസം -ലെനിനിസത്തിൽ നിന്ന് വ്യതിചലിച്ച വഞ്ചകനാണ് വില്ലിയെന്ന് പാർട്ടി കമ്മിറ്റി വിലയിരുത്തി.പാർട്ടിയിൽ നിന്ന് പുറത്താക്കാനുള്ള നീക്കത്തിനെതിരായ വില്ലിയുടെ പ്രതിഷേധം പേടിപ്പിക്കും വിധമായി.1938 അവസാനം പാർട്ടി ചെയർമാൻ വിൽഹെം പ്ലെക് പറഞ്ഞു:"ഇപ്പോഴത്തെ ഭീഷണി ട്രോട് സ്‌കിയിസം അല്ല,മുൻസൻബെർഗ് ആണ് ".

അയാളുടെ വിധി 1937 ൽ തന്നെ സ്റ്റാലിൻ തീരുമാനിച്ചിരുന്നു.ദിവസവും ഡയറി എഴുതുന്ന ദിമിത്രോവ് സ്റ്റാലിൻ സ്വകാര്യ സംഭാഷണത്തിൽ ഇങ്ങനെ പറഞ്ഞതായി കുറിക്കുന്നു:
Münzenberg is a Trotskyist. If he comes (to Moscow), we will arrest him. Give some thought on how to best to lure him here.
"മുൻസൻബെർഗ് ട്രോട് സ്കിയിസ്റ്റാണ്.അയാൾ ഇവിടെ വന്നാൽ നാം അറസ്റ്റ് ചെയ്യും.അയാളെ എങ്ങനെ കൊണ്ട് വരാം എന്നാലോചിക്കൂ".
ഡയറിക്കുറിപ്പുകൾ പ്രസിദ്ധീകരിച്ചിട്ടുണ്ട്.

പാർട്ടിയിൽ നിന്ന് വില്ലിയെ പുറത്താക്കി;അയാൾ സ്റ്റാലിനെതിരെ പരസ്യമായി രംഗത്ത് വന്നു.കോമിന്റേൺ മുഖപത്രം എഴുതി:
"Our unshaking determination to unify anti-Fascists, our sense of duty before the German people, obliges us to warn them about Münzenberg. He is an enemy!"
ഫാഷിസ്റ്റ് വിരുദ്ധരെ ഒന്നിപ്പിക്കാനുള്ള അചഞ്ചല നിശ്ചയം കാരണം ജർമ്മൻ ജനതയ്ക്ക് മുന്നറിയിപ്പ് നൽകുന്നു -അയാൾ ശത്രുവാണ്.
ഡൈ സുകുനഫിറ്റ് എന്ന പുതിയ മാസിക വില്ലി തുടങ്ങി;അയാൾ ഫാഷിസത്തിനും സ്റ്റാലിനും എതിരെ നിന്നു.സ്‌പാനിഷ്‌ ആഭ്യന്തര യുദ്ധത്തിൽ രാജ്യാന്തര ബ്രിഗേഡിന് സോവിയറ്റ് ആയുധങ്ങൾ വാങ്ങി നൽകി.

എങ്കിലും അയാളുടെ സൂര്യൻ അസ്തമിക്കുകയായിരുന്നു.സുഹൃത്തുക്കളായ കാൾ റാഡെക്,ഹെയ്ൻസ് ന്യൂമാൻ എന്നിവർ സോവിയറ്റ് ശുദ്ധീകരണത്തിൽ പെട്ടു.ന്യൂമാൻറെ ഭാര്യ മാർഗററ്റിനെ തടവിലാക്കി.1940 ൽ അവർ ജർമനിയിൽ തിരിച്ചെത്തി,Under Two Dictators എന്ന ആത്മകഥ എഴുതി.

മുന്നേറുന്ന ജർമൻ സേനയിൽ നിന്ന് രക്ഷ തേടി വില്ലി 1940 ജൂണിൽ പാരിസിൽ നിന്ന് തെക്കൻ ഫ്രാൻസിലേക്ക് രക്ഷപ്പെട്ടു.ദലാദീർ സർക്കാർ അയാളെ ചമ്പാരൻ വനത്തിൽ തടവിലാക്കി.ക്യാമ്പിലെ അപരിചിതനായ അന്തേവാസി,ജർമനിയും ഫ്രാൻസും സന്ധി ( ജൂൺ 22 ) ഒപ്പിടുന്ന ബഹളത്തിനിടയിൽ തടവ് ചാടാമെന്ന് വില്ലിയോട് പറഞ്ഞു.ഇയാൾ സോവിയറ്റ് ചാര മേധാവി ബേറിയയുടെ ഏജൻറ് ആയിരുന്നു എന്ന് കരുതപ്പെടുന്നു.വില്ലി സമ്മതിച്ചു.വില്ലി,വാലെന്റിൻ ഹാർട്ടിഗ്,വില്ലിയുടെ പ്രസാധന സഹായി ഹാൻസ് സീംസൻ എന്നിവർ തെക്ക് സ്വിസ് അതിർത്തിയിലേക്ക് യാത്രയായി.ഏതാനും ദിവസങ്ങൾ കഴിഞ്ഞ് വില്ലിയെ കാണാതായി -അയാൾ തിരിച്ചു വന്നില്ല.ഒക്ടോബർ 17 ന് സെൻറ് മർസെലിനടുത്ത കാട്ടിൽ,വില്ലിയുടെ പാതി ജീർണിച്ച ജഡം ഒരു ഓക്ക് മരത്തിന് ചുവട്ടിൽ വേട്ടക്കാർ കണ്ടെത്തി.ചരട് കൊണ്ടുള്ള വളയത്തിൽ ( garrote ) കഴുത്തു കുരുക്കി കൊന്നതായിരുന്നു.മുട്ടിൽ ചാരിയിരിക്കുന്ന നിലയിൽ ആയിരുന്നു,ജഡം.മരത്തിൻറെ ശാഖയിൽ നിന്ന് ചരട് പൊട്ടി വീണതായിരുന്നു.പൊലീസ് അന്തേവാസികളെ ചോദ്യം ചെയ്യാതെ ആത്മഹത്യ എന്ന് വിധി എഴുതി.കൂടെയുണ്ടായിരുന്നവർ അയാൾ ഉന്മേഷവാൻ ആയിരുന്നുവെന്ന് സാക്ഷ്യപ്പെടുത്തി -പൊടുന്നനെ കാണാതാവുകയായിരുന്നു.കൂടെയുള്ള സഖാക്കൾ തന്നെ കൊന്നു കെട്ടി തൂക്കിയതാകാം.വില്ലിയുമായി തെറ്റിപ്പിരിഞ്ഞ ഓട്ടോ കാറ്റ്സ് ആണ് സ്റ്റാലിന് വേണ്ടി കൊല ആസൂത്രണം ചെയ്‌തത്‌ എന്നും പറയപ്പെടുന്നു.അയാളാണ് ഈ കൊല കഴിഞ്ഞ് സെപ്റ്റംബറിൽ ട്രോട് സ്‌കിയെ കൊല്ലാൻ റാമോൺ മക്കാർദറിനെ കണ്ടെത്തിയത്.

വില്ലിയെ ട്രോട് സ്‌കിയാണ് തൻറെ ആദ്യ പ്രവാസ കാലത്ത് റിക്രൂട്ട് ചെയ്‌ത്‌ ലെനിന് പരിചയപ്പെടുത്തിയതെന്ന് Double Lives എന്ന പുസ്തകത്തിൽ സ്റ്റീഫൻ കോച് പറയുന്നു.അവരൊന്നിച്ചാണ് ബുദ്ധിജീവികളെയും പാശ്ചാത്യ പ്രമുഖരെയും പ്രചാരണത്തിന് ഉപയോഗിക്കാൻ തീരുമാനിച്ചത്.ജീവകാരുണ്യ പ്രവൃത്തികൾ സോഷ്യലിസം കെട്ടിപ്പടുക്കാൻ സഹായിക്കുമെന്ന് പ്രചരിപ്പിക്കുക ആയിരുന്നു ലക്ഷ്യം.വില്ലി കൊണ്ടുവന്ന എഴുത്തുകാർ ദൂരെ നിന്ന് സോഷ്യലിസത്തെ പ്രകീർത്തിക്കുന്ന ശിശുക്കളായിരുന്നെന്ന് പിൽക്കാലത്ത് ട്രോട് സ്‌കി പരിതപിച്ചു.

രണ്ടാം ലോകയുദ്ധ ശേഷം വില്ലിയുടെ സുഹൃത്തുക്കൾ കിഴക്കൻ ജർമൻ ചാര സംഘടന സ്റ്റാസിയുടെ നിരീക്ഷണത്തിൽ ആയിരുന്നു. മാർഗരറ്റ് മടങ്ങി വന്നത് വിസ്മയം ആയിരുന്നു. ഏജന്റുമാർ വില്ലിയെ കൊന്നതാണെന്ന് മാർഗരറ്റ് പറഞ്ഞു പരത്തുന്നതായി സ്റ്റാസി റിപ്പോർട്ട് ചെയ്‌തു.മാർഗരറ്റിൻറെ രണ്ടാമത്തെ പങ്കാളിയായിരുന്നു ,ന്യൂമാൻ.ആദ്യ ഭർത്താവ്,തത്വചിന്തകൻ മാർട്ടിൻ ബ്യുബറുടെ മകൻ റാഫേൽ ബ്യുബർ.ഇമ്പ്രെകോർ എഡിറ്ററായിരുന്നു.ജർമനിയിൽ കോമിന്റേൺ ഏജൻറ് ആയിരുന്ന ന്യൂമാനെ 1929 ൽ കണ്ടുമുട്ടി.1933 നവംബറിൽ മോസ്‌കോയിൽ നിന്ന് വിളി വന്നെങ്കിലും ന്യൂമാൻ സ്വിറ്റ്സർലാൻഡിലേക്ക് വഴുതി മാറി.അവിടെ അറസ്റ്റ് ചെയ്‌ത്‌ പുറത്താക്കിയപ്പോൾ,പാരിസിലെത്തി ന്യൂമാനും മാർഗരറ്റും വില്ലിക്കൊപ്പം നിന്നു.മാർഗരറ്റിൻറെ സഹോദരിയെ വില്ലി കെട്ടി.1935 മെയിൽ കോമിന്റേൺ ഇരുവരെയും ഫോറിൻ വർക്കേഴ്‌സ് പബ്ലിഷിംഗ് ഹൗസിൽ പരിഭാഷകരാക്കി.കോമിന്റേൺ ഹോട്ടൽ ലക്‌സിൽ താമസിക്കേ,1937 ഏപ്രിൽ 27 ന് ന്യൂമാനെ അറസ്റ്റ് ചെയ്‌തു.നവംബർ 26 ന് കൊന്നു.കൊലയുടെ വിവരം അറിയാത്ത മാർഗരറ്റിനെ 1938 ജൂൺ 19 ന് അറസ്റ്റ് ചെയ്‌ത്‌ ലുബിയാങ്ക തടവറയിലാക്കി.ജനശത്രുവിൻറെ ഭാര്യ എന്ന നിലയിൽ ലേബർ ക്യാമ്പുകളിലേക്ക് കൊണ്ട് പോയി.1940 ഫെബ്രുവരിയിൽ അവരെ വിട്ടത്,നാസി തടവുകാരുമായുള്ള കൈമാറ്റത്തിൽ ആയിരുന്നു.
ജർമനിയിൽ റവൻസ്‌ബ്രേക് കോൺസൻട്രേഷൻ ക്യാമ്പിലായിരുന്നു.

യുദ്ധ ശേഷം മോചിതയായി.ആർതർ കോയ്സ്ലർ പറഞ്ഞിട്ട് അനുഭവങ്ങൾ എഴുതി.കോയ്സ്ലർ വില്ലിയുടെ ഓഫിസിലാണ് ആദ്യം സഹോദരിമാരെ കണ്ടത്.ബാബെറ്റ്‌ ഗ്രോസ്,മാർഗരറ്റിന്റെ സഹോദരി,വില്ലിയുടെ ജീവചരിത്രം എഴുതി.ബാബെറ്റിന്റെ ആദ്യഭർത്താവ് ഫ്രിറ്റ്സ് ഗ്രോസും എഴുത്തുകാരനായിരുന്നു.ബെർലിൻ മതിൽ വീഴുന്നതിന് മൂന്ന് ദിവസം മുൻപായിരുന്നു,മാർഗരറ്റിന്റെ മരണം.ബാബെറ്റ്‌ 1937 ൽ പാർട്ടി വിട്ട് 1940 ൽ നാസി തടവറയിലായി.പോർച്ചുഗൽ വഴി മെക്സിക്കോയിലേക്ക് രക്ഷപ്പെട്ടു.അവിടെമുൻ മന്ത്രി ഓട്ടോ ക്ലെപ്പർകൊപ്പം താമസിച്ചു;1947 ൽ തിരിച്ചെത്തി ക്ലെപ്പർകൊപ്പം ജീവിച്ചു.

ഓട്ടോ കാറ്റ്സ് 

വില്ലിയെ പാർട്ടി പുറത്താക്കി  ഒരു വർഷം കഴിഞ്ഞ് കോയ്സ്ലർ കമ്മ്യൂണിസം വിട്ടു .വില്ലി മരിച്ച ശേഷം, വിവരമുള്ളവർ കോയ്സ്ലറെ ഒഴിവാക്കിയിരുന്നു;പക്ഷെ,കമ്മ്യൂണിസ്റ്റ് സൈദ്ധാന്തികൻ വാൾട്ടർ ബെഞ്ചമിൻ ആ ബന്ധം തുടർന്നു.ഒരു കഫെയിലിരുന്ന് ഇരുവരും പരസ്യമായി ഭാവി ചർച്ച ചെയ്തു.1941 ൽ ഇറങ്ങിയ  Scum of Earth എന്ന ഓർമ്മക്കുറിപ്പിൽ കോയ്സ്‌ലർ,ആ കൂടിക്കാഴ്ച വിവരിക്കുന്നു.ബെഞ്ചമിൻ 1933 ൽ ഹിറ്റ്‌ലർ അധികാരമേറ്റത് മുതൽ,ആവശ്യം വന്നാൽ ജീവനൊടുക്കാൻ  താൻ സൂക്ഷിക്കുന്ന,പത്രക്കടലാസിൽ പൊതിഞ്ഞ  62 ഉറക്ക ഗുളികകൾ കോയ്സ്ലറെ കാട്ടി.പകുതി കോയ്‌സ്‌ലർക്കു കൊടുത്തു.സ്പെയിനിലെ പോർട്ട് ബോയിൽ പൊലീസ് ബെഞ്ചമിനെ അറസ്റ്റ് ചെയ്‌തെന്നും അടുത്ത നാൾ തിരിച്ചയയ്ക്കുമായിരുന്നെന്നും കോയ് സ്‌ലർ പറയുന്നു.ട്രെയിനിൽ കയറ്റാൻ അവരെത്തിയപ്പോൾ ബെഞ്ചമിൻ മരിച്ചിരുന്നു.ബെഞ്ചമിനെ സ്റ്റാലിൻ കൊന്നതാണെന്നും സംശയമുണ്ട്.

ഈ സംഘത്തിൽ പെട്ട ഓട്ടോ കാറ്റ്സ് ( 1895 -1952 ) ബൊഹീമിയയിലെ ധനിക ജൂത കുടുംബത്തിലാണ് ജനിച്ചത്.മുപ്പതുകളിലും നാല്പതുകളിലും പാശ്ചാത്യ ബുദ്ധിജീവികൾക്കിടയിൽ പ്രവർത്തിച്ച സോവിയറ്റ് ചാരൻ.പ്രാഗിൽ കാഫ്‌ക,മാക്‌സ് ബ്രോഡ്,ഫ്രാൻസ് വെർഫെൽ എന്നിവരുമായും സൗഹൃദമുണ്ടായിരുന്നു.ഇoപീരിയൽ എക്സ്പോർട് അക്കാദമിയിൽ പഠിക്കുകയും ജർമൻ കമ്മ്യൂണിസ്റ്റ് പാർട്ടിയിൽ പ്രവർത്തിക്കുകയും ചെയ്‌തു. പ്രാഗിൽ മെറ്റലർജിക്കൽ കമ്പനിയിൽ ജോലി നോക്കി.സാഹിത്യത്തിലും നാടകത്തിലും യുവ നടികളിലും ആയിരുന്നു,കമ്പം.എഗോൺ കിഷുമായി അടുപ്പമുണ്ടായിരുന്നു.കവിതകൾ എഴുതി.സോണിയ ബോഗ്‌സോവ എന്ന നടിയെ വിവാഹം ചെയ്‌തു;ആ ബന്ധം നീണ്ടില്ല.ഇരുവരും 1921 ൽ ബെർലിനിൽ താമസം തുടങ്ങിയിരുന്നു.1924 ൽ ബാബെറ്റ്‌ വഴിയാണ് വില്ലിയെ പരിചയപ്പെട്ടത്.ഒടുവിൽ വില്ലിയെപ്പറ്റി സോവിയറ്റ് ചാര സംഘടനയ്ക്ക് വിവരങ്ങൾ നൽകിയത് കാറ്റ്സ് ആയിരുന്നു.വില്ലിയെപ്പോലെ,സ്റ്റാലിന്റെ രാജ്യാന്തര ചാരനായി.സ്‌പാനിഷ്‌ ആഭ്യന്തര യുദ്ധകാലത്ത് അവിടത്തെ ഉന്മൂലനങ്ങളിൽ പങ്കെടുത്തു;ട്രോട് സ്‌കിയുടെ കൊലയാളി അവിടന്നായിരുന്നു.1952 ഡിസംബർ 13 ന് ചെക്കോസ്ലോവാക്യയിലെ റൂസിനെ ജയിലിൽ തൂക്കിക്കൊന്നു .

See https://hamletram.blogspot.com/2019/08/blog-post_25.html

ടിറ്റോയുടെ ഭാര്യയെ സ്റ്റാലിൻ കൊന്നു

ആദ്യ ഭാര്യയും തടവിൽ  

യൂഗോസ്ലാവ് കമ്മ്യൂണിസ്റ്റ് നേതാവ് മിലോവൻ ജിലാസ് എഴുതിയ Conversations with Stalin എന്ന പുസ്തകം മൂന്ന് തവണ 1940 കളിൽ സ്റ്റാലിനുമായി നടത്തിയ ചർച്ചകളുടെ വിവരണമാണ്.ഇതിൽ ഒന്നിൽ മാത്രമേ യൂഗോസ്ലാവ് പാർട്ടി ജനറൽ സെക്രട്ടറി ജോസിപ് ബ്രോസ് ടിറ്റോ പങ്കെടുക്കുന്നുള്ളൂ.ഒരു ചർച്ചയ്ക്ക് ജിലാസിനെ തന്നെ അയയ്ക്കണം എന്ന് സ്റ്റാലിൻ ആവശ്യപ്പെടുന്നുണ്ട്.അത്,ജിലാസിനെ കൈയിലെടുത്ത് ടിറ്റോയുമായി തെറ്റിക്കാൻ ആകണം.സോവിയറ്റ് യൂണിയനിൽ പോകാൻ ഇഷ്ടപ്പെടാതിരുന്ന ടിറ്റോ,1948 ൽ സ്റ്റാലിനുമായുള്ള ബന്ധം പൂർണമായും വിച്ഛേദിച്ചു.
സോവിയറ്റ് യൂണിയൻ ഇല്ലാതായ ശേഷം തുറന്ന ആർകൈവ്സിൽ നിന്ന് കിട്ടുന്നത്,ടിറ്റോയുടെ രണ്ടാം ഭാര്യ ലൂസി ബോയറെ സ്റ്റാലിൻ കൊന്നതിൻറെ വിവരങ്ങളാണ്.അപ്പോൾ ടിറ്റോ എന്ത് കൊണ്ട് സ്റ്റാലിനെ വെറുത്തു എന്ന് വ്യക്തമാകുന്നു.

ടിറ്റോയുടെ മുൻ ഭാര്യ പെലജ ബെലുസോവ ( പോൾക്ക ) യെയും ഭാര്യ ജൊവാന (അന) കോനിഗി ( ലൂസിയ ബോയർ ) നെയും സാമ്രാജ്യത്വ  ചാരപ്രവർത്തനത്തിന് 1936 ൽ ആണ് അറസ്റ്റ് ചെയ്‌തത് .പോൾക്ക രണ്ടു കൊല്ലം തടവിൽ കഴിഞ്ഞു.14 വയസുള്ള മകൻ സാർകോയെ ടിറ്റോ ബോർഡിങിൽ ചേർത്തു.ജർമൻകാരി അനയെ ജർമനിക്ക് ചാരപ്രവർത്തനം നടത്തി എന്നാരോപിച്ച് ലുബിയാങ്ക ജയിലിൽ വെടിവച്ചു കൊന്നു.
ലൂസിയ ബോയർ  എന്ന് കമ്മ്യൂണിസ്റ്റ് വൃത്തങ്ങളിൽ അറിയപ്പെട്ട അവർക്ക്,അന്ന കോനിൻ,എൽസ ജൊഹാന കോനിഗ് എന്നൊക്കെ പേരുകളുണ്ട്.ജർമൻ കമ്മ്യൂണിസ്റ്റ് ആയ അവർ ഹിറ്റ്‌ലർ  തടവിലിട്ട കമ്മ്യൂണിസ്റ്റ് യുവാവ് ഏണസ്റ്റ് വോൾവെബറിൻറെ ഭാര്യ ആയിരുന്നു. അദ്ദേഹത്തിൻറെ അറസ്റ്റിന് ശേഷം റെഡ് എയ്‌ഡ്‌ അവരുടെ സംരക്ഷണം ഏറ്റെടുത്ത് മോസ്‌കോയ്ക്ക് കൊണ്ട് പോയി.അവിടെ കിട്ടിയ പാർട്ടി പേരായിരുന്നു,ലൂസിയ ബോയർ.

ടിറ്റോ,പോൾക്ക,സാർക്കോ 

ടിറ്റോ ( 1892 -1980 ) നന്മയുള്ള ഏകാധിപതി ആയാണ് അറിയപ്പെടുന്നത്.വടക്കൻ ക്രൊയേഷ്യയിലെ കത്തോലിക്ക തൊഴിലാളി കുടുംബത്തിലായിരുന്നു,ജനനം.എട്ടു മക്കളിൽ ഏഴാമൻ.പത്തേക്കർ സ്ഥലവും വീടും ഉണ്ടായിരുന്നെങ്കിലും കൃഷി ഉണ്ടായിരുന്നില്ല.ടിറ്റോ അമേരിക്കയ്ക്ക് കുടിയേറണമെന്ന് പിതാവ് ആഗ്രഹിച്ചു;യാത്രയ്ക്ക് പണം ഉണ്ടാക്കാനായില്ല.നാലു വർഷം മാത്രം സ്‌കൂളിൽ പഠിച്ചു തോറ്റ ടിറ്റോയ്ക്ക് ജീവിതം മുഴുവൻ അക്ഷര പിശകുണ്ടായി.ഹോട്ടൽ ജീവനക്കാരനും കൊല്ലനുമായി.മെയ് ദിനം ആചരിച്ച് കമ്മ്യൂണിസം പരിചയപ്പെട്ടു.സൈക്കിൾ നന്നാക്കുന്ന ജോലി ചെയ്‌തു.സ്കോഡ,ബെൻസ്ഓസ്‌ട്രോ ഡെയിംലർ  കാർ കമ്പനികളിൽ പണി എടുത്തു.ഒന്നാം ലോക യുദ്ധത്തിൽ രാജാവിൻറെ ഭടനായി.റഷ്യയിലെ കസാനിൽ മുറിവേറ്റ് ആശുപത്രിയിൽ കിടക്കുമ്പോൾ ടോൾസ്റ്റോയ്,തുർഗനേവ് കൃതികൾ വായിച്ചു.യുദ്ധത്തടവുകാരനായി,1916 ൽ പുതിയ ട്രാൻസ് -സൈബീരിയൻ റെയിൽവേ പണിക്ക് കൊണ്ട് പോയി. 1917 ഫെബ്രുവരി വിപ്ലവശേഷം പീറ്റർ പോൾ കോട്ടയിൽ തടവിലായിരിക്കെ രക്ഷപ്പെട്ട് 3200 കിലോമീറ്റർ സഞ്ചരിച്ച് സൈബീരിയയിലെ ഓംസ്‌കിൽ എത്തി.അവിടെ ട്രെയിൻ ബോൾഷെവിക്കുകൾ തടഞ്ഞ് ലെനിൻ പെട്രോഗ്രാഡ് പിടിച്ചതായി അറിയിച്ചു.ടിറ്റോയെ ഇൻറർനാഷനൽ റെഡ് ഗാർഡിലേക്ക് എടുത്തു.ട്രാൻസ് -സൈബീരിയൻ റെയിൽവേയ്ക്ക് കാവലായി.1918 മെയിൽ ബോൾഷെവിക് വിരുദ്ധ ചെക് ലീജിയൻ സൈബീരിയയുടെ ചില മേഖലകൾ പിടിച്ചു.ഓംസ്‌കിൽ താൽകാലിക സൈബീരിയൻ ഭരണകൂടം വന്നപ്പോൾ ടിറ്റോയും സഖാക്കളും ഒളിവിൽ പോയി.അപ്പോഴാണ് ടിറ്റോ,പോൾക്കയെ കണ്ടത്-പെലാജിജ ഡെനിസോവ്‌ന പോൾക്ക ബെലുസോവ,14 വയസ്.ടിറ്റോ 26.അവളാണ് ടിറ്റോയെ ഒളിപ്പിച്ച് 64 കിലോമീറ്റർ അകലെ കിർഗിസ് ഗ്രാമത്തിലേക്ക് രക്ഷപെടാൻ സഹായിച്ചത്.1919 നവംബറിൽ റെഡ് ആർമി ഓംസ്‌ക് തിരിച്ചു പിടിക്കും വരെ ടിറ്റോ ധാന്യ മില്ലിൽ പണിയെടുത്തു.അയാൾ ഓംസ്‌കിലേക്ക് മടങ്ങി ജനുവരിയിൽ പോൾക്കയെ കെട്ടി.1920 ശിശിരത്തിൽ ഗർഭിണി ആയ പോൾക്ക,ടിറ്റോയ്‌ക്കൊപ്പം ടിറ്റോയുടെ നാട്ടിലേക്ക് പോയി.ടിറ്റോയുടെ അമ്മ മരിച്ചിരുന്നു .അമ്മ സാഗ്രെബിലേക്ക് മാറിയിരുന്നു.ഇവിടെയാണ് ടിറ്റോ പാർട്ടിയിൽ ചേർന്നത് .ഹോട്ടലിൽ വെയ്റ്റർ ആയി.1924 ൽ ജില്ലാ കമ്മിറ്റിയിൽ എത്തിയത് മുതൽ പടവുകൾ കയറി.

ജൊവാങ്ക 

പോൾക്ക ഇലിക്കയിൽ ബോത്ത ആൻഡ് എഹർമാൻ ഫർണിച്ചർ സ്റ്റോറിൽ സെയിൽസ് ക്ലർക് ആയി.കടുത്ത ദാരിദ്ര്യത്തിൽ ജീവിച്ചു. പ്രസവിച്ച മൂന്ന് കുഞ്ഞുങ്ങൾ ചെറിയ പ്രായത്തിലും സ്ലേറ്റിന എന്ന മകൾ രണ്ടു വയസിലും മരിച്ചു.1924 സാർക്കോ എന്ന മകൻ പിറന്നു.33 വയസിൽ ടിറ്റോ മുഴുവൻ സമയ പാർട്ടി പ്രവർത്തകനായി.ടിറ്റോയെ അഞ്ചു വർഷം തടവിന് ശിക്ഷിച്ച് താമസിയാതെ 1929 ൽ പോൾക്ക മകനൊപ്പം സോവിയറ്റ് യൂണിയനിലേക്ക് മടങ്ങി.അവർ കോമിന്റേൺ ഫൊട്ടോഗ്രഫർ പീറ്റർ സ്‌മയിലോവിച് റോഗുൽജീവിനെ വിവാഹം ചെയ്‌തപ്പോൾ,മകനെ ദുർഗുണ പരിഹാര പാഠശാലയിൽ വിട്ടു.നാഷനൽ മൈനോറിറ്റി സർവകലാശാലയിൽ ചേർന്ന അവർക്ക് വരുമാനം ഉണ്ടായിരുന്നില്ല.സാർക്കോയ്ക്ക് ഇറ്റാലിയൻ പാർട്ടി സെക്രട്ടറി പാൽമിറ തോഗ്ലിയറ്റിയുടെ മകൻ അടങ്ങിയ ഗോൾഡൻ ടൂത് എന്ന സംഘമുണ്ടായിരുന്നു.അവൻ ട്രംപറ്റ് വായിച്ചിരുന്നു.

പോൾക്ക ( 1904 -1967 ) കാര്യമായി വിദ്യാഭ്യാസം ചെയ്‌തിരുന്നില്ല.ഇരുവരും പള്ളിയിൽ ചേർന്നായിരുന്നു വിവാഹം.1926 ൽ യൂഗോസ്ലാവ് പാർട്ടിയിൽ ചേർന്നു.അടുത്ത വർഷം മുതൽ സി സി വനിതാ വിഭാഗത്തിൽ പ്രവർത്തിച്ചു.തടവുകാർക്ക് രക്ഷ ഒരുക്കി,അനധികൃത പ്രസിൽ പ്രവർത്തിച്ചു.1929 ൽ സോവിയറ്റ് യൂണിയനിലേക്ക് മടങ്ങിയ ശേഷം ഡോ ആന്റി സിലിഗയുടെ ട്രോട് സ്‌കി ഗ്രൂപ്പിൽ പ്രവർത്തിച്ചു.1938 ലെ പോൾക്കയുടെ അറസ്റ്റ്,ടിറ്റോ ട്രോട് സ്‌കിയിസ്റ്റ് എന്ന് സംശയിക്കാൻ വഴി വച്ചു.

1934 ലെ ക്രിസ്‌മസിന്‌ യൂഗോസ്ലാവ് പാർട്ടി പി ബി യിൽ വന്ന ശേഷം ടിറ്റോ 1935 ഫെബ്രുവരിയിൽ കോമിന്റേൺ വാസ സ്ഥാനമായ ട്രസ്‌കയാ തെരുവിലെ ഹോട്ടൽ ലക്‌സിൽ എത്തിയപ്പോഴാണ് അവിടത്തെ ജീവനക്കാരിയായ ലൂസിയയെ കണ്ടത്.സ്റ്റാലിനെ ആദ്യമായി കണ്ടത് ഓഗസ്റ്റിൽ .ലൂസിയയുമായുള്ള  പ്രണയം അറിഞ്ഞ പോൾക്ക 1936 ഏപ്രിലിൽ ടിറ്റോയിൽ നിന്ന് പിരിഞ്ഞു.കോമിന്റേൺ ഏഴാം കോൺഗ്രസിന് ശേഷം ഒക്ടോബർ 13 ന് ടിറ്റോ, ലൂസിയയെ കെട്ടി.വിവാഹ സർട്ടിഫിക്കറ്റിൽ വാൾട്ടർ എന്നും ലൂസിയ എന്നുമാണ് കാണുന്നത്.ഫ്രഡറിക് വാൾട്ടർ എന്നായിരുന്നു ടിറ്റോയുടെ പാർട്ടി പേര്.ടിറ്റോയെക്കാൾ 22 വയസ് ഇളയതായിരുന്നു.ഈ മാസത്തിൽ തന്നെ യുഗോസ്ലാവിയയ്ക്ക് ഒളിവ് പ്രവർത്തനത്തിന് പോയ ടിറ്റോയ്ക്ക് അവർ പ്രണയം നിറച്ച കത്തുകൾ എഴുതി.1937 ഒക്ടോബർ 20 ന് ഗസ്റ്റപ്പോയുടെ ഏജൻറ് എന്ന് മുദ്ര കുത്തി അവരെ അറസ്റ്റ് ചെയ്‌തു.ഡിസംബർ 29 ന് വെടിവച്ചു കൊന്നു.

ഹെർത്ത ടിറ്റോയ്‌ക്കൊപ്പം 

പ്രഹസന വിചാരണയിൽ വാൾട്ടർ ഫ്രഡറിക് എന്ന യൂഗോസ്ലാവ് പാർട്ടി പി ബി അംഗത്തെ 1936 ൽ വിവാഹം ചെയ്‌തെന്ന് ലൂസിയ പറഞ്ഞതായി മിനിറ്റ്സിൽ ഉണ്ട്.
സാർക്കോയെ പാഠശാലയിൽ നിന്ന് വിടർത്തി ടിറ്റോ ബോർഡിങിൽ ചേർത്തു.ലൂസിയ അവനെ നോക്കുമെന്ന് ടിറ്റോ കരുതി.പാഠശാലയിൽ മകനെ ഉപേക്ഷിച്ച പോൾക്കയ്ക്ക് ടിറ്റോ മാപ്പ് നൽകിയില്ല.പോൾക്കയ്ക്ക് സൈബീരിയയിൽ 20 വർഷം ശിക്ഷ കിട്ടി.
ടിറ്റോ 1938 ഓഗസ്റ്റ് 24 ന് മോസ്‌കോയിൽ എത്തിയപ്പോൾ,പോൾക്കയെയും ലൂസിയയെയും സാമ്രാജ്യത്വ ചാരന്മാർ എന്ന് കുറ്റപ്പെടുത്തി അറസ്റ്റ് ചെയ്‌ത വിവരം അറിഞ്ഞു.സെപ്റ്റംബർ 27 ന് ടിറ്റോ കോമിന്റേൺ സെക്രട്ടറിമാരായ ജിയോർഗി ദിമിത്രോവിനും ദിമിത്രി മാനുവിൽസ്‌കിക്കും നൽകിയ മൊഴി :

ജാഗ്രതക്കുറവിനാൽ ഭാര്യയുടെ വഞ്ചന കാണാതിരുന്നതിൽ കുറ്റബോധമുണ്ട് .പോൾക്ക മകൻ സാർക്കോവിനെ അനാഥാലയത്തിൽ ഉപേക്ഷിച്ചത് അധാർമിക പ്രവൃത്തി ആയിരുന്നു.അവൾ മകനെ വെറുത്തു.അന്നയ്ക്ക് രാഷ്ട്രീയ ബോധം ഇല്ലായിരുന്നു.അവർ ചാരവൃത്തി ചെയ്‌തത്‌ എൻറെ പാർട്ടി പ്രവർത്തനത്തിലെ കളങ്കമാണ്.

ലൂസിയയെപ്പറ്റിയുള്ള മൊഴി:

1935 ഒക്ടോബറിൽ ലക്സ് ഹോട്ടലിലാണ് ഞാൻ  അവരെ കണ്ടത്.ഞാൻ കോമിന്റേണിൽ പ്രവർത്തിച്ചതിനാൽ ഒറ്റയ്ക്ക് മകനെ നോക്കാൻ പ്രയാസമായിരുന്നു.അവൻ ഒറ്റയ്ക്ക് വീട്ടിലിരുന്ന് തെമ്മാടിക്കൂട്ടത്തിൽ പെട്ടു.ലൂസിയെ കണ്ടപ്പോൾ ഞാൻ കൂടെ ജീവിക്കാൻ പറഞ്ഞു.അവർ മകനെ നോക്കുമെന്ന് തോന്നി.അവർ ഒരു അനാഥ പ്രവർത്തകൻറെ  മകളായിരുന്നു.അവർ ജർമൻ കോസ്‌മോസ്‌മോളിലെ പ്രധാന പ്രവർത്തകൻറെ ഭാര്യയായിരുന്നു.നമ്മുടെ പാർട്ടിയിലെ  അട്ടിമറിക്കാർ  ഇതൊക്കെ എനിക്കെതിരെ ഉപയോഗിക്കും.ജാഗ്രത വേണം.

രണ്ടാം ലോകയുദ്ധ ശേഷം മോചിതയായ പോൾക്കയ്ക്ക് റോഗുൽജീവിൽ കുഞ്ഞുണ്ടായി -നിന എൻജിനീയറായി.ടിറ്റോ സ്റ്റാലിനുമായി പിരിഞ്ഞപ്പോൾ 1948 ൽ പോൾക്കയെ വീണ്ടും അറസ്റ്റ് ചെയ്‌തു.പത്തു വർഷം തടവ് ശിക്ഷിച്ചു.സ്റ്റാലിൻ പോയ ശേഷം 1957 ൽ മോചിപ്പിച്ചെങ്കിലും മോസ്‌കോയിൽ താമസിക്കാൻ സമ്മതിച്ചില്ല.1967 ൽ മരണം വരെ ഇസ്ത്രിയയിൽ ജീവിച്ചു.

വോൾവെബർ 

ലൂസിയയുടെ ആദ്യ ഭർത്താവ് ഏണസ്റ്റ് വോൾവെബർ കോൺസൻട്രേഷൻ ക്യാമ്പുകൾ അതിജീവിച്ച് കിഴക്കൻ ജർമനിയിൽ ദേശീയ സുരക്ഷാ മന്ത്രിയായി.അദ്ദേഹത്തിൻറെ അഭ്യർത്ഥന മാനിച്ച് ലൂസിയയെ 1958 ൽ മോസ്‌കോ പുനരധിവസിപ്പിച്ചു.വോൾവെബർ ( 1898 -1967 ) 1955 -57 ലാണ് മന്ത്രി ആയിരുന്നത്.ഒന്നാം ലോകയുദ്ധത്തിൽ മുങ്ങിക്കപ്പലിൽ ഓഫിസർ ആയിരുന്നു.നാവിക കലാപത്തിൽ പങ്കെടുത്ത് 1919 ൽ പാർട്ടിയിൽ ചേർന്നു.1921 ൽ സി സി യിൽ എത്തി.മൂന്ന് വർഷം കഴിഞ്ഞ് അറസ്റ്റിലായി.1928 ൽ പ്രഷ്യൻ എം പി.1933 ൽ ദിമിത്രോവ് ജർമൻ റീഷ്സ്റ്റാഗിന് തീവച്ചപ്പോൾ വോൾവെബർ ലെനിൻ ഗ്രേഡിലേക്ക് പലായനം ചെയ്‌തു.ലൂസിയയെ ടിറ്റോ വിവാഹം ചെയ്യുമ്പോൾ അദ്ദേഹം അവിടെ ഉണ്ടായിരുന്നിരിക്കാം.1936 -40 ൽ ഫാഷിസത്തിനെതിരെ സോവിയറ്റ് യൂണിയന് പിന്തുണ എന്ന സംഘടനയുണ്ടാക്കി ഫാഷിസ്റ്റ് കപ്പലുകൾക്ക് എതിരെ 21 ആക്രമണങ്ങൾ നടത്തി.വോൾവെബർ ലീഗ് എന്ന് സംഘടന അറിയപ്പെട്ടു.1937 സ്‌പാനിഷ്‌ ആഭ്യന്തര യുദ്ധത്തിൽ റിപ്പബ്ലിക്കൻ പക്ഷത്തിന് ആയുധങ്ങൾ കൊടുത്തു.1940 ൽ സ്വീഡനിൽ അറസ്റ്റിലായി -പൊടുന്നനെ അയാൾക്ക് സോവിയറ്റ് പൗരത്വം കൊടുത്ത് വധശിക്ഷയിൽ നിന്ന് രക്ഷിച്ചു.1944 ൽ സോവിയറ്റ് യൂണിയനിലേക്ക് വിട്ടയച്ചു.1953 ൽ ചാര സംഘടന സ്റ്റാസിയുടെ മേധാവി ആയിരുന്നു.

ടിറ്റോ നടന്നതൊക്കെ വിശ്വസിച്ചിട്ടാണോ സ്വന്തം ഉയർച്ചയ്ക്കാണോ രണ്ടു പെണ്ണുങ്ങളെ തള്ളിപ്പറഞ്ഞതെന്ന് വ്യക്തമല്ല.മിറോ സിംസിക്‌ Tito Without a Mask എന്ന പുസ്തകത്തിന് വേണ്ടി കോമിന്റേൺ ആർകൈവ്സിൽ നിന്ന് കത്ത് കണ്ടെടുത്തിരുന്നു.Women in Tito's Shadow എന്ന പുസ്തകവും അദ്ദേഹം എഴുതി.രണ്ടാം ലോക യുദ്ധത്തിന് ശേഷം ടിറ്റോയുടെ വലംകൈ എഡ്‌വേഡ്‌ കാർഥേൽജിനെ പോലെ ചിലർ ഇസ്ലാം സ്വീകരിച്ചത്,സ്ത്രീഭ്രമം കൊണ്ടാണെന്ന് സിംസിക് പറയുന്നു.സ്ലോവേനിയൻ ആർകൈവ്സിലെ 36 നമ്പർ പെട്ടി നിറയെ ഇത്തരം വിവരങ്ങളുണ്ട്.

ഹെർത്ത ഹാസ്,ജൊവാങ്ക ബ്രോസ് എന്നീ ഭാര്യമാർ കൂടി ടിറ്റോയ്ക്ക് ഉണ്ടായിരുന്നു.ഹെർത്തയെ 1940 ലും ജൊവാങ്കയെ 1952 ലും വിവാഹം ചെയ്‌തു.ഹെർത്ത ( 1914 -2010 ) വിവാഹം മൂന്ന് വർഷമേ നിന്നുള്ളൂ.1937 ൽ പാരിസിലാണ് കണ്ടത്.സ്ലോവേനിയക്കാരിയായ അവർ യുഗോസ്ലാവിയയ്ക്കും ഫ്രാൻസിനുമിടയിൽ വിപ്ലവ കൊറിയർ ആയിരുന്നു.മോസ്‌കോയിൽ നിന്ന് മടങ്ങിയ ടിറ്റോയ്ക്ക് തുർക്കിയിൽ പാസ്പോർട്ട് കൊടുക്കാൻ പോയി പ്രണയത്തിലായി.മിസോ എന്ന കുഞ്ഞുണ്ടായി.നാസികൾ ഹെർത്തയെ പിടികൂടി മോചിപ്പിക്കുമ്പോഴേക്കും ടിറ്റോ സെക്രട്ടറി ദാവോർജങ്ക പൗനോവികിനെ വിവാഹ ചെയ്യാതെ കൂടെ കൂട്ടിയിരുന്നു.ഹെർത്ത പുനർവിവാഹം ചെയ്‌ത്‌ രണ്ടു കുഞ്ഞുങ്ങൾ ഉണ്ടായി.ഹെർത്തയും ടിറ്റോയും 22 വയസ്സായിരുന്നു ദൂരം.

ദാവോർജങ്ക 

ദാവോർജങ്ക ( 1921 -1946 ) സെഡങ്ക എന്ന് പാർട്ടിയിൽ അറിയപ്പെട്ടു.ധനിക കുടുംബത്തിൽ നിന്നെത്തി,ആധുനികയായി പെരുമാറി.1939 ൽ പാർട്ടിയിൽ ചേർന്നു.1941 ൽ പി ബി യുടെ കൊറിയർ ആയിരുന്നു.യുദ്ധകാലം മുഴുവൻ ടിറ്റോയുടെ സെക്രട്ടറി.ബെൽഗ്രേഡിൽ ഫ്രഞ്ച് പഠിക്കുകയായിരുന്നു.ക്ഷയം ബാധിച്ച് 1944 ൽ റഷ്യയിൽ ചികിത്സയ്ക്ക് പോയി.മടങ്ങി വന്ന് ടിറ്റോയ്‌ക്കൊപ്പം റൊമാനിയയിലും വൈറ്റ് പാലസിലും ജീവിച്ചു.1946 ൽ മരിച്ചപ്പോൾ ആഗ്രഹമനുസരിച്ച് സെർബിയയിലെ വൈറ്റ് പാലസ് വളപ്പിൽ സംസ്‌കരിച്ചു.ടിറ്റോയുടെ  ഇഷ്ട പ്രണയിനി.29 വയസ്സായിരുന്നു ഇരുവരും തമ്മിലുള്ള അകലം.

ജൊവാങ്ക ( 1924 -2013 ) യൂഗോസ്ലാവ് പീപ്പിൾസ് ആർമിയിൽ ഉണ്ടായിരുന്നു.വിവാഹ ശേഷം മരണം വരെ കൂടെ നിന്നു -ടിറ്റോയുടെ മറ്റ് പ്രണയങ്ങൾ സഹിച്ചു.ടിറ്റോയുടെ മരണ ശേഷം സ്വത്തു മുഴുവൻ പിടിച്ചെടുത്ത സർക്കാർ അവരെ വീട്ടു തടങ്കലിലാക്കി.17 വയസിൽ അവർ പാർട്ടി പ്രതിരോധ സേനയിൽ ( Partisan ) ചേർന്നിരുന്നു.1945 ൽ ടിറ്റോയുടെ ആരോഗ്യം സൂക്ഷിക്കാനെത്തി.1946 ൽ ദാവോർജങ്ക മരിച്ചപ്പോൾ സെക്രട്ടറിയായി.മിലോവൻ ജിലാസ് അവരെ ഇങ്ങനെ ഓർമിച്ചു:

The motives for her closeness to Tito could've been explained in endless ways, none of which would show her character in a good light: career climbing, cajolery, malicious female extravagance, exploitation of Tito's lonesomeness... As far as she was concerned, Tito was a war and communist party deity for whom everyone was supposed to sacrifice everything they had. She was a woman deep in the process of comprehending Tito as a man, while also increasingly and devotedly falling in love with him. She was resigned to burn out or fade away, unknown and unrecognized if need be, next to the divine man about whom she dreamt and to whom she could only belong now that he has chosen her.

അവർ ടിറ്റോയുടെ ഏകാന്തത മുതലെടുത്ത്,സർവതും സമർപ്പിച്ച് മുകളിൽ കയറി.1975 ൽ ഒന്നിച്ചുള്ള ജീവിതത്തിൽ നിന്ന് ടിറ്റോ മാറി;1977 -80 ൽ പരസ്‌പരം കണ്ടില്ല.31 വയസ്സായിരുന്നു,ഇരുവരും തമ്മിലുള്ള അകലം.

ലൂസിയയുടെ ഒരു ചിത്രവും പുറത്തു വന്നിട്ടില്ല.

See https://hamletram.blogspot.com/2019/08/blog-post_26.html

യൂഗോസ്ലാവ് സെക്രട്ടറിമാരെ സ്റ്റാലിൻ കൊന്നു

ടിറ്റോ അപ്പോൾ ചാരനായിരുന്നു 

സോവിയറ്റ് യൂണിയനിൽ രണ്ടാം ലോകയുദ്ധത്തിന് മുൻപ് പ്രവാസത്തിലായിരുന്ന നിരവധി വിദേശ കമ്മ്യൂണിസ്റ്റുകളെ 1937 -39 ലെ മഹാ ശുദ്ധീകരണത്തിൽ സ്റ്റാലിൻ കൊല്ലുകയുണ്ടായി.1928 ൽ ട്രോട് സ്‌കിയെ സ്റ്റാലിൻ പുറത്താക്കിയെങ്കിലും അദ്ദേഹത്തോട് കൂറ് പുലർത്തുന്നവർ എന്ന് വെറുതെ മുദ്ര കുത്തിയാണ് ഉന്മൂലനം ചെയ്‌തത്‌.യൂഗോസ്ലാവ് പാർട്ടി ജനറൽ സെക്രട്ടറി മിലൻ ഗോർകികിനെ 1937 ൽ വെടി വച്ച് കൊന്നു.
വിവിധ കാലങ്ങളിൽ യൂഗോസ്ലാവ് പാർട്ടി സെക്രട്ടറിമാർ ആയിരുന്ന ഫിലിപ് ഫിലിപോവിക് ,സിമ മാർകോവിക് ,ജൊവാൻ മാലിസിക്,ആന്റൺ മാവ്റക്,ഡ്യൂക് സിവിജിക്,വ്ളാദിമിർ കോപിക്,കാമിലോ ഹോർവറ്റിൻ  എന്നീ  നേതാക്കളെയും കൊന്നു.അങ്ങനെയാണ് ജോസഫ് ബ്രോസ് ടിറ്റോയ്ക്ക് വഴി ഒരുങ്ങിയത്.1937 മുതൽ 1980 വരെ ടിറ്റോ പാർട്ടിയെ ഭരിച്ചു.

ഗോർകിക് 

മിലൻ ഗോർകികിൻറെ ( 1904 -1937 ) ശരിപ്പേര് ജോസഫ് സിഷിൻസ്കി എന്നായിരുന്നു.1932 ലാണ് കോമിന്റേൺ പ്രമുഖ നേതാവായി മോസ്‌കോയിൽ പ്രവാസത്തിൽ ആയത്.സാരയേവോയിൽ കുടിയേറിയ ചെക് കുടുംബത്തിലെ അംഗം.ഈ മേഖല ഇന്ന് ബോസ്‌നിയയിലാണ്. അപ്ഹോൾസ്റ്ററി പണിക്കാരനായ പിതാവ് ചെക് സോഷ്യൽ ഡെമോക്രാറ്റിക് പാർട്ടി അംഗമായിരുന്നു.പിതാവ് പണിമുടക്കിൽ പങ്കെടുത്തപ്പോൾ 1921 ൽ കുടുംബത്തെ ചെക്കോസ്ലോവാക്യയിലേക്ക് മടക്കി.ഗോർകിക് നല്ല വിദ്യാർത്ഥി ആയിരുന്നെങ്കിലും ഒന്നാം ലോകയുദ്ധം കാരണം പഠിപ്പ് നിർത്തി.1918 ൽ സരയേവോ കൊമേഴ്‌സ്യൽ അക്കാദമിയിൽ ചേർന്നു.15 വയസ്സിൽ മാർക്സ്,എംഗൽസ് കൃതികൾ ഒരു തൊഴിലാളി ഗ്രൂപ്പിൽ ചർച്ച ചെയ്യുന്നതിൽ പങ്കെടുത്തു.ക്രൊയേഷ്യൻ എഴുത്തുകാരൻ മിറോസ്ലാവ് ക്രെൽസയുടെ പ്ലാമെൻ എന്ന മാസികയിൽ ഇടതു രചനകൾ വായിച്ചു.യങ് കമ്മ്യൂണിസ്റ്റ് ലീഗ് സെക്രട്ടറി ആയി.

അലക്‌സാണ്ടർ രാജാവ് 1920 ഡിസംബർ ഒടുവിൽ യൂഗോസ്ലാവ് കമ്മ്യൂണിസ്റ്റ് പാർട്ടി നിരോധിച്ചു.ഗോർകിക്  അറസ്റ്റിലായി.ആറുമാസം ശിക്ഷ കിട്ടിയപ്പോൾ, അക്കാദമി പിരിച്ചു വിട്ടു.വീട്ടിൽ പോകാതെ സംഘടനാ പ്രവർത്തനം നടത്തി.മോചിതനായ ശേഷം തൊഴിലാളി മാസിക എഡിറ്ററായി.നരോദ് ( ജനം ) എന്ന മാസികയിലും പ്രവർത്തിച്ചു.വിയന്നയിൽ നടന്ന പാർട്ടി സമ്മേളനത്തിൽ പൊലീസ് നിയന്ത്രണത്തെ മറികടന്ന് പങ്കെടുത്തു.ബെൽഗ്രേഡിലെ കമ്മിറ്റിക്ക് പുറമെ വിയന്നയിൽ പ്രവാസ പാർട്ടി കമ്മിറ്റിയും പ്രവർത്തിക്കുന്നതിനെ ചൊല്ലി എതിർപ്പുണ്ടായി;പ്രവാസ കമ്മിറ്റി പിരിച്ചു വിടുന്നതിനെ സിമ മാർകോവിക് എതിർത്തു.1922 ജൂലൈ സമ്മേളനത്തിൽ ഗോർകിക്കിന്റെ  പ്രവർത്തനങ്ങൾ വിമർശിക്കപ്പെട്ടു.ഗോർകിക്  സമ്മേളനം ബഹിഷ്‌കരിച്ചു.പ്രവാസ കമ്മിറ്റി വേണ്ടെന്ന് 16 -2 വോട്ടിന് തീരുമാനിച്ചു.

സിവിജിക് 

1923 ജൂലൈയിൽ രാജ്യം വിട്ട് മോസ്‌കോയിൽ ചെന്ന  ഗോർകിക്  അപൂർവമായേ പിന്നെ യുഗോസ്ലാവിയയിൽ എത്തിയുള്ളൂ.മൂന്ന് കൊല്ലം കോമിന്റേണിൽ യൂഗോസ്ലാവ് പാർട്ടി പ്രതിനിധിയായിരുന്ന ശേഷം എക്സിക്യൂട്ടീവ് കമ്മിറ്റിയിൽ എത്തി.ബാൽക്കൻ രാജ്യങ്ങളുടെ ചുമതല കിട്ടി.കോമിന്റേൺ അംഗമായ ബെറ്റി നിക്കോളയെവ്‌ന ഗ്ലാനിനെ ജർമനിയിൽ വിവാഹം ചെയ്‌തു.1928 ആദ്യം കോമിന്റേൺ സെക്രട്ടറി.
അറുപതുകളുടെ ഒടുവിൽ യുഗോസ്ലാവിയ പാർട്ടിയിൽ വിഭാഗീയത തല പൊക്കി.ഇടത്,വലതു ചേരികൾ തമ്മിലായിരുന്നു,സംഘർഷം.ഇടതു പക്ഷം കോമിന്റേണിനൊപ്പം.വലതു പക്ഷത്തെ റിവിഷനിസ്റ്റുകൾ എന്ന് വിളിച്ചു.സ്റ്റാലിൻ ട്രോട് സ്‌കി പക്ഷത്തെ എന്ന പോലെ,വലതു പക്ഷത്തെ ഇടതുകാർ വേട്ടയാടി.സ്റ്റാലിന്റെ സൈദ്ധാന്തികൻ നിക്കോളായ് ബുഖാറിന് വേണ്ടപ്പെട്ടയാൾ എന്ന നിലയിൽ ഗോർകിക്,  സോമർ എന്ന വ്യാജപ്പേരിൽ യൂഗോസ്ലാവ് പാർട്ടി ജനറൽ സെക്രട്ടറി ആയി.അതോടെ സുരക്ഷാ കാരണങ്ങളാൽ യുഗോസ്ലാവിയയ്ക്ക് പോകാൻ പറ്റാതായി.വിയന്ന,പാരീസ്,മോസ്കോ എന്നിവിടങ്ങളിൽ നിന്ന് അദ്ദേഹം സി സി യെ നിയന്ത്രിച്ചു.

പ്രത്യയ ശാസ്ത്ര സ്ഥൈര്യത്തിനായി സോവിയറ്റ് യൂണിയനിലെ പ്രവാസ  കമ്മ്യൂണിസ്റ്റ് പാർട്ടികളെ ശുദ്ധീകരിക്കാൻ 1933 ൽ തീരുമാനിച്ചു.ഇത് യൂഗോസ്ലാവ് പാർട്ടിക്കും ബാധകമായിരുന്നു.എന്നാൽ ഡ്യൂക് സിവിജിക്, യൂഗോസ്ലാവ് പാർട്ടിയുടെ ആഭ്യന്തര കാര്യങ്ങളിൽ സോവിയറ്റ് ഇടപെടലിനെ എതിർത്തു.1933 ഫെബ്രുവരി 28 ന് യൂഗോസ്ലാവ് സി സി ശുദ്ധീകരണ പ്രമേയം പാസാക്കി.സിവിജിക്കിനെതിരെ നടപടി വന്നു.ഭാര്യ തത്യാന  ( ജോസിപ ) മാറിനിക്കിനെ പുറത്താക്കി.തത്യാന ( 1897 -1966 ) അധ്യാപികയായ  ക്രൊയേഷ്യൻ കമ്മ്യൂണിസ്റ്റ് ആയിരുന്നു.സിവിജിക് ആയിരുന്നു പാർട്ടി ഗുരു.കാമുകനായ എഴുത്തുകാരൻ ആന്റൺ സിമിക് ആണ് അവരെ തത്യാന എന്ന് വിളിച്ചത്.അയാൾ അവൾക്ക് പ്രണയ കവിതകൾ എഴുതി. സിമിക് ക്ഷയം വന്ന് നേരത്തെ മരിച്ചു.സിവിജിക് അവരെ കെട്ടി.പാർട്ടി പ്രവർത്തനത്തിൽ മുഴുകിയ തത്യാനയ്ക്ക് പൊലീസ് പീഡനത്തിൽ നട്ടെല്ലിന് പരുക്കേറ്റു.വിയന്നയിൽ ചികിത്സ കഴിഞ്ഞ് മോസ്‌കോയ്ക്ക് പോയ അവർ മാക്‌സിം ഗോർക്കി,ലെനിൻറെ ഭാര്യ ക്രൂപ് സ്കായ തുടങ്ങിയവരെ പരിചയപ്പെട്ടു.തത്യാനയെ പുറത്താക്കിയതിൽ സിവിജിക് പ്രതിഷേധിച്ചു.

താത്യാന 

നാലാം പാർട്ടി സമ്മേളന ഒരുക്കത്തിന്  1933 ഡിസംബറിൽ യുഗോസ്ലാവിയയിൽ പോയ ഗോർകിക് , താൽക്കാലിക നേതൃ ചുമതല ടിറ്റോയ്ക്ക് നൽകി.1934 ഡിസംബറിൽ നടന്ന സമ്മേളനത്തിൽ അദ്ദേഹം പങ്കെടുത്തില്ല.1933 ഏപ്രിൽ 26 ന് ഇടക്കാല നേതാക്കളായ ഗോർകിക്,വ്ളാദിമിർ കോപിക്,ബ്ലാഗോജേ പറോവിക് എന്നിവർ ചേർന്ന് ശുദ്ധീകരണം ശരിയായിരുന്നു എന്ന് വിലയിരുത്തി.ഇതിന് സ്റ്റാലിന്റെ പിന്നീട് നടന്ന ശുദ്ധീകരണവുമായി ബന്ധമുണ്ടായിരുന്നില്ല.1935 ജൂലൈയിൽ  കോമിന്റേൺ ഏഴാം കോൺഗ്രസിൽ യൂഗോസ്ലാവ് പ്രതിനിധി സംഘത്തോട് ഗോർകിക്,ദേശീയ പ്രശ്‍നം സംസാരിച്ചു.ക്രൊയേഷ്യൻ പ്രശ്‍നം പ്രധാനമായിരുന്നു.അവിടത്തെ പാർട്ടി അംഗങ്ങൾ ക്രൊയേഷ്യൻ പെസൻറ് പാർട്ടിയിൽ ചേർന്ന് അത് പിടിക്കാൻ തീരുമാനിച്ചു.1937 ൽ ക്രൊയേഷ്യൻ കമ്മ്യൂണിസ്റ്റ് പാർട്ടിയും സ്ലോവേനിയൻ പാർട്ടിയും നിലവിൽ വന്നു.

1936 വേനലിൽ സോവിയറ്റ് യൂണിയനിൽ സ്റ്റാലിൻ മഹാ ശുദ്ധീകരണം തുടങ്ങി.ഗ്രിഗറി സിനോവീവ്,മിഖയിൽ ടോംസ്‌കി,ഇവാൻ സ്‌മിമോവ്,അലക്‌സി റിക്കോവ്,ലെവ് കാമനെവ്,ഗ്രിഗറി സോകോൾനിക്കോവ് ഗോർകിൻറെ  ഗുരു ബുഖാറിൻ എന്നീ പഴയ ബോൾഷെവിക്കുകൾ കട പുഴകി.റിക്കോവിനെയും ബുഖാറിനെയും യൂഗോസ്ലാവ് പാർട്ടി, ' ട്രോട് സ്‌കിയിസ്റ്റ് -സിനോവീവിസ്റ്റ് ഫാഷിസ്റ്റ് തെമ്മാടികൾ ' എന്ന് വിളിച്ചു.ഇരുവരെയും സ്റ്റാലിന്റെ ഫയറിംഗ് സ്‌ക്വാഡ് വെടി വച്ച് കൊന്നു.യൂഗോസ്ലാവ് പാർട്ടി നേതാക്കൾ ഡോ ആന്റി കലിഗ,വോജ വുജോവിക് എന്നിവർ ഈ ശുദ്ധീകരണത്തിന് ഒപ്പം നിന്നില്ലെന്ന് സി സി കുറ്റപ്പെടുത്തി.ഇവരെ 'മുസ്സോളിനിയുടെ ചാരന്മാർ' എന്ന് വിളിച്ചു.ഗോർകിക്, സ്റ്റാലിനെ ഇങ്ങനെ തുണച്ച് സ്വന്തം ഉൻമൂലനത്തിന് സ്റ്റാലിനെ ക്ഷണിച്ചു.

ആന്റൺ മാവ്റക് 

യൂഗോസ്ലാവ് പാർട്ടി ആസ്ഥാനം 1936 ൽ വിയന്നയിൽ നിന്ന് പാരിസിലേക്ക് മാറ്റിയിരുന്നു .1937 ആദ്യം ജർമനിയിൽ, ഗോർകിക്,ഭാര്യ ബെറ്റിയെ  അവസാനമായി കണ്ടു.പാർട്ടി നേതൃത്വം പിടിക്കാനുള്ള പോരാട്ട സമയത്ത് ടിറ്റോ,സോവിയറ്റ് ചാരനായിരുന്നു.ഗോർകികിനെ മാറ്റാൻ ടിറ്റോ ചാര സംഘടന ( എൻ കെ വി ഡി ) യ്ക്ക് നൽകിയ റിപ്പോർട്ടിൽ പറഞ്ഞു:

He has only one drawback: he holds everything in his hands – I talked about that at one session of the Central Committee. It's hard to say for which reason is he doing so. It is possible that he doesn't have enough confidence in the political ability of comrades. He behaves with people like he trusts them, and if a person is talkative it can earn his trust, and such people should be careful with, they need to be checked more often.
എല്ലാം കയ്യടക്കുന്ന ഒരു ദൗർബല്യമേ അയാൾക്കുള്ളൂ.-അത് ഞാൻ സി സി യിൽ പറഞ്ഞിരുന്നു.കാരണം അറിയില്ല.സഖാക്കളിൽ വിശ്വാസമില്ലായിരിക്കാം.വായിട്ടലയ്ക്കുന്നവരെയാണ് അയാൾക്കിഷ്ടം.അവരെയാണ് സൂക്ഷിക്കേണ്ടത്.

മോസ്‌കോ കോമിന്റേൺ ആസ്ഥാനത്തു നിന്ന് ഗോർകികിനെ 1937 ജൂണിൽ അടിയന്തരമായി വിളിച്ച് റിപ്പോർട്ട് നൽകാൻ നിർദേശിച്ചു.ബ്രിട്ടീഷ് ചാരനാണ് അയാൾ എന്നായിരുന്നു ആരോപണം.ഒക്ടോബർ 23 ന് അറസ്റ്റ് ചെയ്‌ത്‌ ലുബിയാങ്ക ജയിലിൽ അയച്ചു.നവംബർ ഒന്നിന് കൊന്നു.ടിറ്റോ ജനറൽ സെക്രട്ടറി ആയ ശേഷം ഗോർകികിനെ മുൻകാല പ്രാബല്യത്തോടെ പാർട്ടിയിൽ നിന്ന് പുറത്താക്കി.മോസ്‌കോ സാംസ്‌കാരിക പാർക്ക് ഡയറക്ടറായ ഭാര്യ ബെറ്റിയെ അറസ്റ്റ് ചെയ്‌ത്‌,സ്റ്റാലിന്റെ മരണ ശേഷം 1954 ൽ വിട്ടു.

ഗോർകികിന് മുൻപ് പാർട്ടിയെ നയിച്ച ഡ്യൂക് സിവിജികിനെ 1937 ലും ഫിലിപ് ഫിലിപോവിക്, ആന്റൺ മാവ്റാക്,കാമിലോ ഹോർവറ്റിൻ എന്നിവരെ 1938 ലും ഡോ സിമ മാർകോവിക്, ജൊവാൻ മാലിസിക്,വ്ളാദിമിർ കോപിക് എന്നിവരെ 1939 ലും കൊന്നു.1939 ലെ കൊലകൾ ഏപ്രിൽ 19 നായിരുന്നു.

ക്രൊയേഷ്യൻ വിപ്ലവകാരിയായ സിവിജിക് ( 1896 -1938) ചെറിയ കാലം വിയന്നയിൽ യുഗോസ്ലാവിയൻ പാർട്ടി  സെക്രട്ടറി ആയിരുന്നു.ഹൈസ്‌കൂൾ വിദ്യാർത്ഥി ആയിരിക്കെ ക്രൊയേഷ്യ വൈസ്‌റോയ്‌/ ഓസ്ട്രിയഹംഗറി റോയൽ കമ്മീഷണർ സ്ലാവ്‌കോ കുവാജിനെ 1912 ൽ കൊല്ലാൻ ശ്രമിച്ച കേസിൽ പ്രതി ആയിരുന്നു.എട്ടു വർഷത്തെ ശിക്ഷ ഒന്നര കൊല്ലം കഴിഞ്ഞ് ഇളവ് ചെയ്‌തു.പുറത്തു വന്ന് പത്ര പ്രവർത്തകനായി.ദേശീയ പ്രശ്‍നം ഉയർത്തിയുള്ള വിഭാഗീയതയിൽ സിവിജിക് ഇടതുപക്ഷത്തും സിമ വലതു പക്ഷത്തും നിന്ന് പോരാടി.വിഭാഗീയത മൂത്താണ് കോമിന്റേൺ 1927  പ്ലീനത്തിൽ സിമയെ മാറ്റി സിവിജികിനെ സെക്രട്ടറി ആക്കിയത്.1928 ഏപ്രിലിൽ മോസ്കോയിലേക്ക് നേതാക്കളെ വിളിച്ച് വിഭാഗീയത നിർത്താൻ ആവശ്യപ്പെട്ടു.നാലാം പാർട്ടി കോൺഗ്രസ് ഗ്രൂപ് പോരാട്ടത്തിൽ സിവിജികിനെ സ്ഥാനഭ്രഷ്ടനാക്കി.ജൊവാൻ മാലിസിക് പകരം വന്നു.1928 ൽ അറസ്റ്റിലായ സിവിജിക് മൂന്ന് കൊല്ലം ജയിലിൽ കിടന്നു.

സിമ മർകോവിക് 

വിയന്നയിലെത്തിയ സിവിജിക്, കോമിന്റേൺ 1932 ൽ വച്ച പാർട്ടി സെക്രട്ടറി ഗോർകികുമായി കൊമ്പു കോർത്തു.ജർമൻ പാർലമെൻറ് ദിമിത്രോവ് തീവച്ച കേസിൽ,സംഭവം നടന്ന നേരത്ത് ദിമിത്രോവ് തനിക്കൊപ്പമായിരുന്നു എന്ന് മൊഴി നൽകി.1933 ൽ ഗോർകിക് നടത്തിയ  ശുദ്ധീകരണത്തെ ചോദ്യം ചെയ്തപ്പോൾ നോട്ടപ്പുള്ളിയായി.മോസ്‌കോ കാർഷിക ഇൻസ്റ്റിട്യൂട്ട് ആർകൈവിലേക്ക് അയാളെ ഒതുക്കി.ടിറ്റോയുടെ ശത്രുത പിടിച്ചു പറ്റിയതോടെ 1937 മെയ് 17 ന് പുറത്താക്കി.കാർഷിക ഇൻസ്റ്റിട്യൂട്ട് ജോലി പോയി.ദാരിദ്ര്യത്തിന് നടുവിൽ നിന്ന് സ്റ്റാലിന് എഴുതിയെങ്കിലും ഫലമുണ്ടായില്ല.1937 ശിശിരത്തിൽ,സോയുസ്നായ ഹോട്ടൽ മുറിയിൽ നിന്നു പുറത്താക്കി.ഒരിക്കൽ പണിയെടുത്ത പ്രസ് ഗോഡൗണിൽ അന്ന് രാത്രി ഉറങ്ങി.1937 ഒടുവിൽ അറസ്റ്റിലായ അയാൾ മടങ്ങിയില്ല.1938 ഏപ്രിൽ 26 ന് മോസ്‌കോയ്ക്ക് തെക്കു കിഴക്ക് കോമുണർകയിൽ അയാളെ വെടി വച്ച് കൊന്നു.സഹോദരൻ സ്റ്റീഫൻ സിവിജിക്കിനെ ഒപ്പം കൊന്നു.

സിമ അറസ്റ്റിന് ശേഷം 

സെർബിയയിൽ ജനിച്ച സിമ ( 1888 -1939 ) ഗണിത,തത്വ ശാസ്ത്രജ്ഞനും യൂഗോസ്ലാവ് പാർട്ടി സ്ഥാപകരിൽ ഒരാളുമായിരുന്നു.ഗണിതത്തിൽ ഡോക്റ്ററേറ്റ് ഉള്ള അദ്ദേഹം പ്രൊഫസറുമായിരുന്നു.കോമിന്റേൺ നിലപാടിന് വിരുദ്ധമായി,ദേശീയതയുടെ കാര്യത്തിൽ   നിലപാടെടുത്തു.ഭിന്ന ദേശീയതകളെ അനുകൂലിക്കുന്നതല്ലായിരുന്നു സ്റ്റാലിന്റെ നിലപാട്.പിതാവ് ഭൂമിശാസ്ത്ര പ്രൊഫസറായിരുന്നു.ബെൽഗ്രേഡ് സർവകലാശാലയിലെ രണ്ടാമത്തെ ഗണിത ഡോക്റ്ററേറ്റ് ആയിരുന്നു സിമയുടേത്.ഒക്ടോബർ വിപ്ലവം രാഷ്ട്രീയ പ്രവർത്തനത്തിന് പ്രചോദിപ്പിച്ചു. ഗണിത ശാസ്ത്രജ്ഞൻ തന്നെയായ ഫിലിപ് ഫിലിപോവിക്കിനൊപ്പം 1920 ൽ പാർട്ടി സെക്രട്ടറി.1920 ൽ എം പി.നാഷനൽ അസംബ്ലി അംഗങ്ങൾ സിമ ഏകാധിപത്യപരമായി പെരുമാറുന്നുവെന്ന് പരാതിപ്പെട്ടിരുന്നു.കോമിന്റേൺ എക്‌സിക്യൂട്ടീവ് അംഗമായി ലെനിനോട് അടുത്തു.

അലക്‌സാണ്ടർ രാജാവിനെ വധിക്കാൻ ശ്രമിച്ചപ്പോൾ 1921 ൽ പാർട്ടി നിരോധിക്കപ്പെട്ടു.മോസ്‌കോയിൽ കോൺഗ്രസിന് പോയ പ്രതിനിധി സംഘം യുഗോസ്ലാവിയയ്ക്ക് മടങ്ങാതെ രണ്ടായി പിരിഞ്ഞ് ഒന്ന് ബൾഗേറിയയ്ക്കും മറ്റേത് വിയന്നയ്ക്കും പോയി.ബൾഗേറിയയ്ക്ക് പോയത് അറസ്റ്റിലായി.സിമ വിയന്നയിൽ പാർട്ടി കമ്മിറ്റിയുണ്ടാക്കിയപ്പോഴാണ്,പാർട്ടിക്ക് ഇരട്ട നേതൃത്വം വന്നത്.

സ്റ്റാലിന്റെ നയത്തിന് വിരുദ്ധമായി The National Question in the Light of Marxism എന്ന പുസ്തകം എഴുതിയത് സിമയെ എന്നും വേട്ടയാടി.1925 ലെ കോമിന്റേൺ പ്ലീനം അയാളെ സോഷ്യൽ ഡെമോക്രാറ്റ് എന്ന് മുദ്ര കുത്തി.1926 ലെ പാർട്ടി സമ്മേളനത്തിൽ സിമയും സിവിജികും തുറന്ന പോരായി.സമ്മേളനത്തിൽ ബുഖാറിൻറെ പ്രതിനിധി ആയി പങ്കെടുത്ത ദിമിത്രോവ്,സിമയെ സെക്രട്ടറിയാക്കി.നവംബർ പാർട്ടി പ്ലീനം സിമയെ നീക്കി.1928 ലെ പാർട്ടി കോൺഗ്രസിൽ കോമിന്റേണെ പ്രതിനിധീകരിച്ച പാൽമിറോ തൊഗ്ലിയാട്ടി,സിമയെ പിച്ചി ചീന്തി.പാർട്ടിയിൽ നിന്ന് നീക്കിയ കാര്യം അയാൾ പൊലീസിൽ നിന്നാണ് അറിഞ്ഞത്.അതറിയാതെ 1929 പ്ലീനത്തിന് ചെന്നപ്പോഴാണ് പൊലീസ് പാർട്ടി രേഖ കാണിച്ചത്.

പാർട്ടി ബോസ്നിയയിലേക്ക് നീക്കിയ സിമ സോവിയറ്റ് യൂണിയനിൽ 1935 ൽ എത്തി സയൻസ് അക്കാദമിയിൽ റിസർച് അസോഷ്യേറ്റ് ആയി.കോമിന്റേൺ ഏഴാം കോൺഗ്രസ് അയാളെ തിരിച്ചെടുത്തു.ഉടനെ പല വിമതരും സിമയെ ബന്ധപ്പെടുന്നതായി ടിറ്റോ സോവിയറ്റ്  ചാര സംഘടനയെ അറിയിച്ചു.അയാളെ ഒഡേസയിലേക്ക് നീക്കി.മോസ്‌കോയിൽ പാർട്ടിയുമായി ബന്ധപ്പെട്ടിരുന്നില്ല.1936 ൽ  Dialectical Materialism and Modern Physics എന്ന പുസ്തകം എഴുതിയെങ്കിലും വെളിച്ചം കണ്ടില്ല.1937 ൽ അറസ്റ്റിലായപ്പോൾ ദേശീയ പ്രശ്നത്തിൽ തെറ്റ് പറ്റിയെന്ന് സമ്മതിച്ചു.1938 ജൂലൈ 20 ന് അറസ്റ്റിലായെന്ന് വേറെ ഭാഷ്യമുണ്ട്.പാർട്ടിയിൽ നിന്ന് പുറത്താക്കി മോസ്‌കോയിൽ 1939 ഏപ്രിൽ 19 ന് ഫയറിംഗ് സ്‌ക്വാഡ് വെടി വച്ച് കൊന്നു.

ഫിലിപോവിക് 

ഒന്നാം യുദ്ധ ശേഷം 1920 ൽ ബെൽഗ്രേഡ് മേയർ ആയ ഫിലിപോവിക് ( 1878 -1938 ) ഒരാഴ്ച മാത്രമേ ആ സ്ഥാനത്തുണ്ടായിരുന്നുള്ളു -പൊലീസ് അറസ്റ്റ് ചെയ്‌ത്‌ തടവിലാക്കി.സെർബിയയിൽ ഹൈസ്‌കൂളിൽ പഠിക്കുമ്പോൾ സോഷ്യലിസ്റ്റ് ആയി.എന്ജിനീറിംഗ് പഠിക്കുമ്പോൾ സെർബിയ വിടേണ്ടി വന്നു.മിലൻ ഒബ്രനേവിക് രാജാവിനെ കൊല്ലാൻ ശ്രമിച്ചപ്പോൾ പാർട്ടിക്കാർ വേട്ടയാടപ്പെട്ടതായിരുന്നു,കാരണം.പെട്രോഗ്രാഡിൽ പോയി ഗണിതം പഠിച്ചു.1905 ലെ ആദ്യ റഷ്യൻ വിപ്ലവത്തിൽ പങ്കെടുത്തു.1912 ൽ മടങ്ങി.ഒന്നാം ലോകയുദ്ധ ശേഷം ബെൽഗ്രേഡിൽ 200 അംഗങ്ങളുമായി പാർട്ടി സംഘടിപ്പിച്ചു.1919 ൽ പാർട്ടി സെക്രട്ടറി.1920 ൽ എം പി.1924 ൽ കോമിന്റേൺ എക്‌സിക്യൂട്ടീവിൽ.യുഗോസ്ലാവിയയിലേക്ക് പിന്നെ മടങ്ങിയില്ല.1928 ഏപ്രിലിൽ മോസ്‌കോയിൽ വിളിച്ച് യുഗോസ്ലാവ് പാർട്ടിയെ ശുദ്ധീകരിച്ചപ്പോൾ ഫിലിപോവിക് ശക്തനായി.1932 ൽ ഫിലിപോവിക്കിനെ നീക്കി താൽക്കാലിക സെക്രട്ടറിയായി ഗോർകികിനെ കൊണ്ട് വന്നു.ഫിലിപോവികിനെ കാർഷിക ഇൻസ്റ്റിട്യൂട്ടിൽ ഒതുക്കി.1938 ഫെബ്രുവരിയിൽ അറസ്റ്റ് ചെയ്‌ത്‌ ഏപ്രിലിൽ കൊന്നു.

ജൊവാൻ മാലിസിക് 

വെറും 37 വയസ്സിലാണ് ജൊവാൻ മാലിസിക്കിനെ ( 1902 -1939 ) സ്റ്റാലിൻ കൊന്നത്.മോണ്ടിനെഗ്രോയിൽ ജനിച്ച അദ്ദേഹം 1928 -30 ൽ യൂഗോസ്ലാവ് പാർട്ടി ജനറൽ സെക്രട്ടറി ആയിരുന്നു;ഫിലോസഫി പ്രൊഫസറും.1919 ലാണ് പാർട്ടിയിൽ ചേർന്നത്.1923 ൽ സോവിയറ്റ് യൂണിയനിലേക്ക് കുടിയേറി എന്നാണ് കരുതുന്നത്.റെഡ് ആർമി മിലിറ്ററി പൊളിറ്റിക്കൽ അക്കാദമിയിൽ പഠിച്ച് കമ്മ്യൂണിസ്റ്റ് യൂണിവേഴ്‌സിറ്റി ഓഫ് ദി നാഷനൽ മൈനോറിറ്റിസ് ഓഫ് ദി വെസ്റ്റിൽ അധ്യാപകൻ.1928 ലെ യൂഗോസ്ലാവ് പാർട്ടി ശുദ്ധീകരണത്തിൽ പാർട്ടിക്ക് പകരം വന്ന വിദേശ ബ്യുറോ അംഗമായി.1928 ലെ നാലാം കോൺഗ്രസിൽ പാർട്ടി ജനറൽ സെക്രട്ടറി.1929 ൽ ഏകാധിപത്യത്തിനെതിരായ കലാപത്തിൽ പാർട്ടിയിൽ ജോവാൻറെ വലം കൈ ജുറോ ജാക്കോവിക് കൊല്ലപ്പെട്ടു.ജൊവാനും ഫിലിപോവിക്കും മോസ്കോയുടെ ശകാരത്തിന് ഇരകളായി.പുതിയ പി ബി രൂപീകരിച്ച് ജോവാനെ നീക്കി.1931 -32 ൽ ന്യൂ ഡോൺ ഫാക്ടറി യൂണിയൻ സെക്രട്ടറിയായി ഒതുക്കി.എല്ലാ സ്ഥാനങ്ങളിൽ നിന്നും നീക്കി റെഡ് പ്രൊഫസേഴ്‌സ്  ഇൻസ്റ്റിട്യൂട്ടിൽ പഠിക്കാൻ വിട്ടു.എന്ജിനീറിംഗ്,ടെക്‌നിക്കൽ അക്കാദമി ഫിലോസഫി മേധാവിയായി.അവിടന്ന് സ്‌പാനിഷ്‌ കലാപത്തിലേക്ക് വിട്ടു.1938 ൽ മടങ്ങിയെത്തിയപ്പോൾ കോമിന്റേൺ മാനവ ശേഷി വിഭാഗത്തിലേക്ക് വിട്ടു.1938 നവംബർ 16 ന് അറസ്റ്റിലായി.സ്പെയിനിൽ സോവിയറ്റ് മേധാവികളെ ധിക്കരിച്ചു എന്നതായിരുന്നു കുറ്റം.1939 മാർച്ചിൽ പാർട്ടിയിൽ നിന്ന് പുറത്താക്കി.1939 ഏപ്രിൽ 19 ന് വെടി വച്ച് കൊന്നു.

ക്രൊയേഷ്യൻ വിപ്ലവകാരി ആന്റൺ മാവ്റക് ( 1899 -1938 ) 1930 ഓഗസ്റ്റിൽ ഒളിവിലെ പാർട്ടി സംഘടനാ സെക്രട്ടറി ആയിരുന്നു.1931 വരെ തുടർന്നു.പാർട്ടിയിൽ നിന്ന് നീക്കിയ ശേഷം സോവിയറ്റ് യൂണിയനിൽ കാൾ യാക്കോലെവിച് എന്ന വ്യാജപ്പേരിൽ തുടർന്നു.അപ്പോൾ കൂലിപ്പണിക്കാരനായിരുന്നു.ബോസ്നിയയിൽ ജനിച്ചു.നിയമം പഠിച്ചു.പാർട്ടിയിൽ 1924 ൽ ചേർന്നു.1929 ൽ യൂഗോസ്ലാവ് പാർട്ടി വിഭാഗീയതയിൽ തകർന്നപ്പോൾ,മോസ്കോ 1930 ഓഗസ്റ്റിൽ മാവ്റകിനെ വിളിച്ച് സംഘടനാ സെക്രട്ടറി ആക്കുകയായിരുന്നു.1931 ഡിസംബർ ഏഴിന് ഫിലിപോവികിനെ സെക്രട്ടറി ആക്കിയപ്പോൾ മാവ്റകിന്റെ പാർട്ടി ജീവിതത്തിന് തിരശീല വീണു.1932 ഏപ്രിലിൽ പാർട്ടിയിൽ നിന്ന് പുറത്താക്കി.റോസ്റ്റോവിൽ വ്യാജപ്പേരിൽ തൊഴിലാളിയായി.1938 ആദ്യം അറസ്റ്റ് ചെയ്‌തു.താമസിയാതെ വെടി വച്ച് കൊന്നു.

കോപിക്,സ്പെയിനിൽ 

ടിറ്റോയ്‌ക്കൊപ്പം മോസ്‌കോയിൽ,സോവിയറ്റ് കമ്മ്യൂണിസ്റ്റ് പാർട്ടി ചരിത്രം സെർബോ -ക്രൊയേഷ്യയിലേക്ക് പരിഭാഷ ചെയ്‌തു കൊണ്ടിരിക്കുമ്പോഴാണ്,വ്ളാദിമിർ കോപികിനെ അറസ്റ്റ് ചെയ്‌തു കൊണ്ട് പോയി കൊന്നത്.ടിറ്റോ സഹായി ആയിരുന്നു.രണ്ടാം അധ്യായത്തിൽ എത്തിയിരുന്നതേയുള്ളൂ.'സെൻജോ ' എന്നറിയപ്പെട്ട കോപിക് ( 1891 -1939 ) സെർബിയൻ ഓർത്തഡോക്സ് ക്രിസ്ത്യൻ പിതാവിൻറെയും കത്തോലിക്കാ മാതാവിന്റെയും മകൻ ആയിരുന്നു.തയ്യൽക്കാരനായിരുന്ന പിതാവ് പിന്നീട് പള്ളിയിൽ സഹായി ആയിരുന്നു.14 മക്കൾ ഉണ്ടായിരുന്നു.കോപികിന്റെ മാമോദീസ ഓർത്തഡോക്സ് പള്ളിയിലായിരുന്നു.നിയമം പഠിച്ചു.ഒക്ടോബർ വിപ്ലവ ശേഷം ബോൾഷെവിക് ആയി.1919 ൽ ആദ്യ കമ്മ്യൂണിസ്റ്റ് സെൽ ഉണ്ടാക്കി.ആദ്യ രണ്ടു പാർട്ടി കോൺഗ്രസുകളിൽ ടെക്‌നിക്കൽ സെക്രട്ടറി;പിന്നെ എം പി.1925 ൽ സോവിയറ്റ് യൂണിയനിൽ പോയി ലെനിൻ സ്‌കൂളിൽ പഠിച്ചു.1932 -36 ൽ പി ബി അംഗം.1937 ൽ സ്പെയിനിൽ പോയി ആഭ്യന്തര യുദ്ധത്തിൽ പങ്കെടുത്തു.1938 നവംബറിൽ മോസ്‌കോയിൽ അറസ്റ്റ് ചെയ്‌ത്‌ 1939 ഏപ്രിൽ 19 ന് കൊന്നു.

ടിറ്റോയുടെ ജീവിത കഥയിൽ,1919 -20 ൽ ക്രൊയേഷ്യ -സ്ലോവേനിയ പാർട്ടി സെക്രട്ടറി ആയിരുന്ന കാമിലോ ഹോർവറ്റിൻ,ട്രോട് സ്‌കി പക്ഷത്താണോ എന്ന് കോമിന്റേൺ അദ്ദേഹത്തോട് ചോദിച്ചതായും അതറിയില്ലെന്ന് മറുപടി നൽകിയതായും പറയുന്നുണ്ട്.ഹോർവറ്റിനെ കൊല്ലുക മാത്രമല്ല,ഭാര്യ ജൊവാങ്കയെയും സ്റ്റാലിൻ തടവിലിട്ടു .ഹോർവറ്റിൻ ( 1896 -1938 ) പാർട്ടി പി ബി അംഗവും ആയിരുന്നു.പാർട്ടി പത്രം ബോർബ യുടെ എഡിറ്ററും.ക്രെൽസ്,സെസാറക്,സിവിജിക് എന്നിവരുടെ സുഹൃത്ത്.ഓസ്‌ട്രോ -ഹംഗേറിയൻ സ്ലാവ്‌കോ വൈസ്‌റോയ്‌ കുവജിന്റെ വധശ്രമത്തിൽ പങ്കാളി.ജയിലിൽ നിന്ന് മടങ്ങി ബാങ്ക് ക്ലർക്.1919 -20 ൽ സെക്രട്ടറി,സി സി,പി ബി അംഗം.കോമിന്റേൺ പ്രതിനിധി.വിഭാഗീയതയിൽ ഇടതു പക്ഷം.1929 കലാപ ശേഷം പ്രവാസി.ബോറിസ് നിക്കോളയെവിച് പെട്രോവ്‌സ്‌കി എന്ന പേരിൽ സോവിയറ്റ് യൂണിയനിൽ.മൈനോറിറ്റിസ് സർവകലാശാലയിൽ അധ്യാപകൻ.കാർഷിക ഇൻസ്റ്റിട്യൂട്ടിൽ ജോലി.ഏപ്രിൽ പ്ലീനത്തിൽ പുറത്തായി.1936 മധ്യത്തിൽ പുറത്തായ വ്ളാദിമിർ കോപ്പിക്കിന് പകരം സി സി യിൽ.1937 ജൂണിൽ സ്റ്റാലിൻ ട്രോട് സ്കിയിസ്റ്റുകളെ കൊല്ലുന്നതിനെ തുണച്ച് 'പ്രോലെറ്റേറി' ൽ ലേഖനം എഴുതി:

Trotskyist agents of fascism, Trotskyist provocateurs and spies are not only enemies of the Communists and the Communist Party; they are the enemy of all advanced, democratic elements. They are not only enemies of the Soviet Union, they are enemies of the working class; they are enemies of their people ... It is understandable that this gentleman should be smashed and immediately tripped.
ട്രോട് സ്കിയിസ്റ്റുകളെ ഇടിച്ച് ചമ്മന്തിയാക്കണം എന്നർത്ഥം.

ഗോർകികിനെ കൊന്ന ശേഷം,1938 ആദ്യം,ടിറ്റോ പാർട്ടിയെ സംബന്ധിച്ച വഷളായ വ്യാജ ചിത്രം കോമിന്റേണ് നൽകുകയാണെന്ന് ഹോർവറ്റിൻ ആരോപിച്ചു.1938 ഫെബ്രുവരി ഏഴിന് അയാളെ അറസ്റ്റ് ചെയ്‌തു.മാർച്ച് 15 ന് കൊന്നു.

ഹോർവറ്റിൻ 

സ്റ്റാലിനിസ്റ്റ് ആചാര പ്രകാരം,ടിറ്റോ പിന്നെ മോസ്‌കോയിൽ പോയപ്പോൾ കുമ്പസാരിക്കാൻ ആവശ്യപ്പെട്ടു.ടിറ്റോ മൊഴി നൽകി:"സിവിജിക്,റായ്‌ക്കോ ജൊവാനോവിക് എന്നിവർക്കൊപ്പം,ഹോർവറ്റിൻ ഇടതു പക്ഷത്തായിരുന്നു.ആ പക്ഷത്തിന് എതിരായിരുന്നു ഞങ്ങൾ.മുൻപ് ബുദ്ധിജീവി സ്വഭാവിയായി തൊഴിലാളികളോട് നന്നായി പെരുമാറിയിരുന്നില്ല.പ്രമാണിയായിരുന്നതിനാൽ ജനം തുറന്നു പറഞ്ഞില്ല.1928 ൽ പൊലീസിൽ ഒന്നിച്ചു കഴിഞ്ഞപ്പോൾ മറ്റുള്ളവർക്കുള്ളത്ര വിഭാഗീയത ഹോർവറ്റിനിൽ കണ്ടില്ല. "

ഹോർവറ്റിന്റെ ഭാര്യ ജൊവാങ്കയെ ഒപ്പം അറസ്റ്റ് ചെയ്‌ത്‌ എട്ടു വർഷം തടവ് നൽകി.1946 ൽ നാട്ടിലെത്തി.

എന്തു കൊണ്ട് സ്റ്റാലിൻ, ടിറ്റോയെ കൊന്നില്ല?

യൂഗോസ്ലാവ് സി സി യിലെ 20 പേരെ സ്റ്റാലിൻ കൊന്നു.തൻറെ സഖാക്കളെ ടിറ്റോ , ട്രോട് സ്‌കിയിസ്‌റ്റുകളായി ഒറ്റിയിരിക്കാം എന്ന് ശത്രുക്കൾ പറയുന്നു.കോപിക് അറസ്റ്റിലായ ശേഷം ഒരു സഹപ്രവർത്തകൻറെ കൂടെ ചരിത്ര പരിഭാഷ നടത്തി ടിറ്റോ തെറ്റ് വരുത്തിയപ്പോൾ,ജർമൻ പൈതൃകമുള്ള ഒരു യൂഗോസ്ലാവ് കമ്മ്യൂണിസ്റ്റ് ടിറ്റോയെ ട്രോട് സ്‌കിയിസ്റ്റ് ആയി ചാര സംഘടനയ്ക്ക് ഒറ്റി.അപ്പോൾ ടിറ്റോയെ അല്ല,അയാളെയാണ് പിടി കൂടിയത്.ടിറ്റോയുടെ മുൻ ഭാര്യ പെലജ ബെലുസോവ ( പോൾക്ക ) യെയും ഭാര്യ ജൊവാന (അന) കോനിഗി ( ലൂസിയ ബോയർ ) നെയും സാമ്രാജ്യത്വ  ചാരപ്രവർത്തനത്തിന് 1936 ൽ അറസ്റ്റ് ചെയ്‌തിരുന്നു.പോൾക്ക രണ്ടു കൊല്ലം തടവിൽ കഴിഞ്ഞു.14 വയസുള്ള മകൻ സാർകോയെ ടിറ്റോ ബോർഡിങിൽ ചേർത്തു.ജർമൻകാരി അനയെ ജർമനിക്ക് ചാരപ്രവർത്തനം നടത്തി എന്നാരോപിച്ച് ലുബിയാങ്ക ജയിലിൽ വെടിവച്ചു കൊന്നു.

തൊഴിലാളി പശ്ചാത്തലം,സൈദ്ധാന്തിക വാഗ്വാദങ്ങളിൽ നിന്ന് വിട്ടു നിൽക്കൽ,മികച്ച വ്യക്തിത്വം,സ്വാധീനമുള്ളവരെ കയ്യിലെടുക്കൽ തുടങ്ങി അനുകൂല ഘടകങ്ങൾ ടിറ്റോയ്ക്ക് പലതുണ്ടായിരുന്നു.ഏറ്റവും പ്രധാനം കഴിയുന്നതും സോവിയറ്റ് യൂണിയനിൽ പോകാതെ ഒഴിഞ്ഞു നിന്നു എന്നതാണ്.ഭാര്യയെ കൊന്നവനുമായി എന്ത് ചർച്ച?

See https://hamletram.blogspot.com/2019/08/blog-post_10.html